Donderdag 18 juni 2015
De geschiedenis gaat vreemd om met meesterwerken. Doorgaans mogen we verwachten dat wat echt goed is heus wel boven komt drijven. Soms gebeurt dat met enige vertraging. Kijken we bijvoorbeeld naar de Matthäus Passion van Bach, dan wissen we ons amechtig het zweet van het voorhoofd: als Mendelssohn dit hoogtepunt van de klassieke westerse toonkunst ongeveer negentig jaar na de laatste uitvoering niet aan de vergetelheid ontrukt had, dan zou de huidige paastraditie er voor miljarden beslist anders uitgezien hebben. Om nog maar te zwijgen over het feit dat de hele Bach dan wellicht onder een laag stof van eeuwen verdwenen zou zijn. ‘Ruhe sanfte, sanfte Ruh’, jawel.Naarstige pogingen om de muziekindustrie gaande te houden leiden tot dubieuze herontdekkingen. Er worden dan componisten opgegraven die men wellicht beter had kunnen laten rusten. We gunnen natuurlijk iedereen zijn plaatsje in de spotlights, maar niet iedere componist heeft wat interessants te melden; sommige kunstenaars worden terecht vergeten.
De Barok was zo’n stijlperiode waarvan u zou denken dat welhaast iedere pottenbakker zich bezondigde aan het schrijven van een vioolsonate. Duizenden en nog eens duizenden namen zijn ons bekend, en gezien de niet aflatende inspanningen van musicologen kunnen we ervan uitgaan dat de totale muziekproductie van dat tijdvak nog lang niet volledig in kaart gebracht is. Verbaast het u overigens ook dat er eens in de zoveel tijd een première van een werk van Vivaldi of Händel het levenslicht ziet? De mannen componeren blijkbaar nog steeds, ook al doen ze dat sinds respectievelijk 1741 en 1759 vanuit de hemel.
Gelukkig hebben de schatgravers van de muziekwetenschap het ook wel eens bij het rechte eind. Tussen alle kiezels wordt er dan opeens een edelsteen gevonden van zo’n grote schoonheid, dat we ons verbijsterd afvragen hoe alles en iedereen daar nu honderden jaren lang overheen heeft kunnen kijken. Dat is het geval met de Italiaanse componist Michelangelo Falvetti (1642–1692).
Falvetti? Wie was dat? Goede vraag. Tot nog toe weten we niet veel van hem, behalve dat hij in Calabria werd geboren (de teen van de laars), priester was op Sicilië, en later in zijn leven kapelmeester in Messina. Daarmee houdt het op. O ja, en passant schreef hij een meesterwerk waar tot voor kort niemand van gehoord had, en dat hem ongeveer op gelijke hoogte brengt met barokgoden als Monteverdi en Vivaldi. We spreken nu over zijn buitengewone compositie ‘Il Diluvio Universale’, vrij vertaald de Zondvloed, een werk dat het midden houdt tussen een oratorium en een opera. Eigenlijk voldoet het werk niet precies aan de criteria voor beide muzikale drama’s; Falvetti schreef het stuk oorspronkelijk als een dialoog tussen vijf stemmen en vijf instrumenten, al komt er wel een groot koor en orkest bij. Misschien zou het beter een Morality Play genoemd kunnen worden, een middeleeuws stuk waarin de deugden en ondeugden van mensen en goden allegorisch ten tonele worden gevoerd.
We weten met enige zekerheid dat Il Diluvio in 1682 werd uitgevoerd, in dezelfde kathedraal waar Falvetti kapelmeester was. Daarna heeft het tot 2002 moeten duren voordat het manuscript werd teruggevonden, en nog langer voordat een dirigent zich aan een interpretatie waagde: pas in 2010 werd de Zondvloed onder leiding van de Argentijn Leonardo García Alarcón op de planken gebracht door de Cappella Mediterranea en het Choeur de Chambre de Namur.
Aanstaande zondag laat Oud Anders een paar delen van dit kleurrijke stuk horen, in de voorlopig enige uitvoering van Alarcón. De energie spat ervan af, evenals het plezier van de muzikanten en de dirigent zelf. Ziet u daarvoor de video hieronder. De clip begint met de intro van het derde deel, waarin de mensheid op de vlucht slaat voor het aanzwellende water. Op meesterlijke wijze weet Falvetti het over elkaar heen rollen van de woeste golvenmassa’s vocaal te verbeelden; als luisteraar wordt u zo ongeveer weggespoeld. Daarmee wrijft de componist het ons nog maar eens in: wij zijn zondig, en als we niet tot inkeer komen moeten we met zijn allen maar verdrinken.
Playlist OUD ANDERS, zondag 21 juni 2015 op AAFM van 22.00 tot 23.00 uur
01. Eventually - Ornette Coleman - 4.23
02. Titel onbekend - Zarzma kloosterkoor - 2.27
03. Jimbasengo - Jali Nyama Suso - 5.08
04. Il Diluvio: Sinfonia di Tempeste - A fuggire & In L'arca di Noe - Ecco l’Iride Paciera - Michelangelo Falvetti 4.14
05. Luki - John McLaughlin & Shakti - 5.42
06. Caprice - Henryk Wieniawski - 1.31
07. Guardian Angel - Jan Akkerman en Kaz Lux- 5.02
08. Angel in My Heart - Mick Jagger - 3.27
09. Symphony No.8, 'Unvollendete': Allegro moderato - Franz Schubert - 11.03
