Donderdag 16 april 2015
Het grootste tempelcomplex dat de oude Romeinen ooit bouwden staat niet in Rome, maar in de stad Baalbek in het huidige Libanon. De wereldheersers van de oudheid bouwden de tempels bovenop een laag van kolossale megalieten die daar mogelijk al vóór hun komst was aangelegd; hierover zijn de archeologen het nog niet eens. Onderdeel van het verhoogde terras dat de Romeinen op de fundering plaatsten zijn een drietal uit één stuk bestaande stenen, perfect uitgesneden, die ieder voor zich ongeveer 800 ton (!) wegen. Dit is de beroemde triliet van Baalbek. Algemeen wordt aangenomen dat de Romeinen zelf de blokken van de triliet uithouwden, maar niemand weet het zeker. Laat staan dat men ook maar het geringste vermoeden heeft hoe deze kolossen vanuit de iets verderop gelegen steengroeve verplaatst zouden moeten zijn. Men meent te weten dat de Egyptenaren houten rollers gebruikten voor het verplaatsen van de grote stenen waarmee ze hun piramides bouwden, maar die wegen niets in vergelijking met de monsters van Baalbek. Houten rollers zouden onder het gewicht van de triliet tot pulp gemalen zijn.Wie bouwden dus die allereerste lagen van Baalbek, en hoe deden ze het? En waarom wilden de Romeinen nou juist daar zo’n reusachtig complex neerzetten? Deze en andere vragen over de ontstaansgeschiedenis van het tempelplein te Baalbek zullen waarschijnlijk voor altijd onbeantwoord blijven. Voor de luisteraars van Oud Anders is het echter van belang om te weten dat Baalbek al sinds 1955 het decor vormt voor een van ’s werelds meest sfeervolle muziekfestivals. Denkt u zich maar eens in: bands, orkesten, componisten, dans- en theatergroepen vanuit de hele wereld treden op temidden van de mysterieuze ruïnes, en fantastische lichtshows zorgen ervoor dat de toeschouwer zich als het ware tegelijkertijd in verleden, heden en toekomst waant. Je reinste psychedelica, of misschien een Science Fiction verhaal dat werkelijkheid wordt: muziek, veelkleurig licht, en een reisje in de tijd. Spectaculairder kan het nauwelijks worden.
Ook puur muzikaal gezien doet men in Baalbek aan tijdreizen. Men kan er muziek van alle tijden, genres en werelddelen beluisteren. Het gaat er van westerse rock, jazz en klassiek naar traditionele Arabische of Afrikaanse klanken en weer terug. Mocht iemand al geen directe voorkeur hebben, dan kan hij altijd nog kiezen uit een reeks interessante muzikale mengvormen.
In het jaar 2000 was het de Libanese componist Zad Moultaka die het publiek van Baalbek onthaalde op zijn eigen fusie van Libanese klanken met westerse avant-garde. Hij verzorgde het openingsconcert van het festival met zijn opera ‘Anashid’, waarvan de tekst gebaseerd was op een hedendaagse versie van het Bijbelse Hooglied. Let u op: Libanese muziek is op zich al een mengvorm van Byzantijnse, vroegchristelijke en Arabische invloeden. De autodidact Moultaka gaf deze uiterst boeiende samensmelting van stijlen een moderne vorm door gebruik te maken van gecompliceerde muzikale structuren, ontworpen door westerse, naoorlogse componisten als Iannis Xenakis en Karlheinz Stockhausen.
Hulp voor een grootse vertolking van zijn opera kreeg hij in de persoon van de Libanese contralto Fadia Tomb El-Hage. Deze zangeres neemt met haar indrukwekkende stem een flink deel van Anashid voor haar rekening. Ze behoort tot de weinige vocalisten die westerse en oosterse zangstijlen met elkaar weten te verenigen, en zingt even gemakkelijk Bach als Arabische liefdeslyriek. U zou haar dus mogen beschouwen als de erfgename van de wereldberoemde Soeur Marie Keyrouz, ook al een Libanese.
Komende zondag laten wij u twee delen van Moultaka’s Anashid horen: ‘Fil Layali’ (‘snachts) en ‘Ej'zebni’ (trek me aan). Dat wordt een sensuele ervaring, want we hebben het hier per slot van rekening over het Hooglied van Salomo. En dat is misschien wel het fraaiste liefdesgedicht uit de oudheid.
Playlist OUD ANDERS, zondag 19 april 2015 op AAFM van 22.00 tot 23.00 uur
01. Di Lalke - Bester Quartet - 4.12
02. Dodeci Padovane et Altretante Gagliarde: Con Due Canzone II - Cornelis Schuyt - 2.55
03. Chorale - Vijay Iyer Trio - 4.35
04. Gay - Divided Alien Playbax - 2.11
05. Fil Layali - Zad Moultaka - 5.42
06. Reysele - Bester Quartet - 3.04
07. Alone - Selah Sue - 3.40
08. Let's Fall In Love - Oscar Peterson - 3.52
09. 6 Turkish Folk Poems - V-VI - Theo Loevendie - 4.22
10. Orchestre de Landa - Landa - 3.33
11. Chariots Of Silk - Tyrannosaurus Rex - 2.30
12. Ej'zebni - Zad Moultaka - 2.09
