Donderdag 18 december 2014
Van sommige mensen kun je je afvragen of ze nog tijd hebben om te slapen. Dat is zeker het geval met de Amerikaanse componist David Rosenboom (1947). De man heeft in zijn carrière zoveel activiteiten ontplooid dat men zou denken dat hij zichzelf in tweeën of drieën weet te splitsen. En wie weet kan hij dat ook wel; de Amerikaan heeft een indrukwekkende reeks studies voltooid die hem zo ongeveer tot een moderne magister moeten maken. En je weet nooit wat voor geheime bronnen dit soort allesweters kunnen aanboren om hun functionaliteit tot het uiterste op te voeren. Een kort overzicht van zijn wetenschappelijke achtergrond: Rosenboom studeerde natuurkunde, systeemtheorie, computerwetenschap en experimentele psychologie. Een dergelijk veelzijdige kennis van de werking van de menselijke geest, de wereld om ons heen en de machines die we gebruiken zou voor de CIA aanleiding genoeg kunnen zijn om hem binnen de gelederen te halen als de nieuwe James Bond; voor zover wij weten is dat er echter nog niet van gekomen. Rosenbooms voornaamste interesse geldt namelijk de muziek. En ook daar komt hij niet onbeslagen ten ijs. De nijvere bolleboos studeerde compositie, computermuziek, elektronische muziek en uitvoeringspraktijk. Daarnaast leerde hij de viool, de altviool, de piano en slagwerkinstrumenten te bespelen. Als muziekpedagoog geeft hij les; hij dirigeert, verricht onderzoek naar elektronische muziek en geeft leiding aan diverse multimedia shows. Hij is professor hier, directeur daar, en hoofd van verscheidene muzikale instituten elders. Ook heeft hij een aantal wetenschappelijke boeken op zijn naam staan. Ja, Rosenboom is een druk bezet man.
Wij draaien Rosenboom bij Oud Anders omdat hij in dit woud van verplichtingen blijkbaar nog een plekje heeft weten vrij te maken voor zijn belangrijkste bezigheid, het componeren van interessante nieuwe muziek. Twee stukken laten we van hem horen: ‘Section I (essential tension to universe)’ en ‘Corona Dance’. De composities verschillen enorm van elkaar.
‘Section I’ doet denken aan de werken van ultra-minimalist Phil Niblock. Gedurende een minuut horen we een langgerekte toon die aan een sirene doet denken, en waarin slechts microtonale verschuivingen optreden. Het massieve geluid werd verkregen door twintig keer een opname te maken van een celliste die steeds dezelfde klank aanhoudt. Deze opnames worden vervolgens tot een geheel gemixt. Dat er dan toch minieme verschillen in dynamiek en frequentie ontstaan is alleen maar logisch; een mens is immers geen computer, en een cello evenmin. De twee samen kunnen nooit exact dezelfde toon reproduceren. Vandaar dat het uiteindelijke resultaat iets oplevert dat enigszins lijkt te wervelen.
Na die eerste minuut verandert de aard van de muziek radicaal. Dat is even schrikken: opeens worden we geconfronteerd met een oorverdovende geluidslawine van extreem strak gespannen cellosnaren. Het proces van overdubbing wordt ook hier toegepast. Zweefde de muziek in eerste instantie ergens boven ons, dan komt ze nu in de gedaante van een zwaarbewapend peloton regelrecht op ons af. Opjagende boventonen worden afgevuurd; het krijst, jankt en dreunt om ons heen op een manier die horen en zien doet vergaan. We komen in het nauw en voelen ons als het ware omsingeld. De ervaring is zeer intens. Als u ervoor openstaat zult u ervan genieten.
In ‘Section I’ horen we de minimalistische componist Rosenboom aan het werk. In ‘Corona Dance’ doet hij min of meer het tegenovergestelde. Er is hier sprake van complexe polyritmes die nauwelijks verband met elkaar lijken te hebben. Schijn bedriegt echter; we luisteren hier niet naar free jazz, maar naar een kunstig geweven tapijt van elektronische geluiden die heel wat meer samenhang vertonen dan u zou zeggen. De klanken buitelen allemaal vrolijk over elkaar heen, verspreiden zich in alle richtingen en komen weer samen; het lijkt in de verte wel wat op de ingenieuze experimenten die Frank Zappa uitvoerde op zijn synclavier.
Al met al zal Oud Anders David Rosenboom blijven volgen. Wie weet waar deze componist en wetenschapper ons in de toekomst nog mee weet te verrassen. Het zou zo maar kunnen dat hij zijn muzikale praktijken voortzet als astronaut of diepzeeduiker. Rosenboom kan en doet immers alles, ook al beginnen we te vermoeden hij niet over een uitgesproken talent beschikt om van een welverdiende vakantie te genieten.
Playlist OUD ANDERS, zondag 21 december op AAFM van 22.00 tot 23.00 uur
01. Yalili Ya Aini - Jah Wobble's Invaders of the Heart en Natacha Atlas - 2.46
02. Symfonie No.1, op.96 'An das Vaterland': Scherzo - Joachim Raff - 7.40
03. Section I (Essential Tension to Universe) - David Rosenboom - 2.18
04. I Feel Love - Donna Summer - 5.57
05. Raga 1 - Amelia Cuni en John Cage - 4.45
06. Leena from Palestina - Gabriela Coen Jewish Experience - 3.48
07. Ali Mullah - Transglobal Underground -
08. Corona Dance - David Rosenboom - 4.10
09. Firebird Suite: Infernal Dance of All the Subjects of Kastchei - Igor Stravinsky - 4.08
10. Coyote - Harold Budd - 2.45
