Donderdag 26 juni 2014
Komende zondag presenteert Oud Anders zes zangeressen die voor de kwalificatie 'zinderend' in aanmerking komen. We verontschuldigen ons alvast van tevoren voor het weglaten van zovele anderen naast de in de tracklist genoemde grootheden; gebonden aan een luttel uurtje zendtijd dienen we ons tot zes te beperken, waar het er minstens zeshonderd hadden moeten zijn. Overigens wijzen we erop dat de dames in willekeurige volgorde opgevoerd worden. Ze verschillen zozeer van elkaar dat er geen zinnige vergelijking op te stellen valt. We hebben dan ook geen ranglijst voor ogen.Toch ligt het voor de hand om met Janis Joplin te beginnen. Als het erom gaat een muzikante aan te wijzen die haar hele ziel en zaligheid in haar zangkunst legde, dan zullen de meesten onder u direct aan haar denken. Haar grote bekendheid heeft natuurlijk te maken met het feit dat de rockmuziek zich als geen ander genre wist te bedienen van marketing. Nog nooit eerder werden muzikanten zo succesvol tot de sterrenstatus verheven. Wie herinnert zich niet dat er ergens op school altijd wel iemand rondliep die de leus "Dylan is God" op de tas droeg? Om zoiets lachten de promotors van de populaire muziek zich een slag in de rondte; ziedaar een puber die zich tegen het establishment keerde, maar tegelijkertijd een gemakkelijke prooi vormde voor de meest verfoeilijke commerciële tactieken van datzelfde establishment. De mythevorming die de jeugdige fan inspireerde om de naam van zijn held op zijn leren tas te krassen werd immers zorgvuldig geregisseerd door cynische marketing specialisten.
Daarmee willen we niet zeggen dat de Texaanse haar wereldwijde faam niet verdiende. Joplin was beslist geen over het paard getilde diva. Binnen het rockgebeuren kon niemand zingen zoals zij. En in onze tijd zult u vergeefs zoeken naar een rockster die ook maar in de buurt komt van wat zij brengen kon. Passie en timing, gevoel voor ritme en melodie, alles kwam samen in die onvergelijkbare stem. Als Janis goed was – en dat was ze door drugs- en drankmisbruik helaas niet altijd – kon ze haar publiek met een enkele song volledig plat leggen.
Ook Abida Parveen, de Pakistaanse Sufi zangeres, kan haar publiek in vervoering brengen. Als u ooit in de gelegenheid bent om een concert van haar bij te wonen, treft u dan de nodige voorzorgsmaatregelen. Die zouden er bijvoorbeeld uit kunnen bestaan om af en toe de zaal uit te vluchten en op adem te komen. Zo intens is haar krachtige stem dat u zich omhelsd weet door de armen van een oermoeder. Parveen overstelpt en bedwelmt u met haar overvloedige gaven. Ja, u verdrinkt bijkans in haar allesomvattende liefde. En dat is Sufi, de mystieke stroming binnen de islam. Sufi predikt liefde en respect voor alles wat leeft; de Pakistaanse draagt het uit als geen ander. Luistert u zondag naar twaalf minuten Abida Parveen, dan begrijpt u wat we bedoelen.
Een sterk contrast met bovengenoemde zangeressen vormt de sopraan Tatiana Melentieva. Haar echtgenoot, de Russische klassieke musicus Alexandr Knaifel, schreef een aantal composities speciaal voor haar ongewone stem. Haar manier van zingen kan nauwelijks meer verschillen van de uit vlees en bloed opgetrokken stijl van Joplin en Parveen. Melentieva’s extase is niet van deze wereld; de zangeres richt haar langgerekte, loepzuivere zuchten als een laserstraal op het hogere. Er valt geen ritme of extra accent in haar gezongen meditatie te bespeuren; er is niets dat een aardse emotie zou kunnen verraden. In Amicta Sole, het stuk dat wij van haar laten horen, zijn we op weg naar het eeuwige licht; het betekent ‘bekleed met de zon’.
Dan zijn daar nog de vreemde, schokkerige polyfonieën van de Bulgaarse vrouwenkoren; de delirische uithalen van free jazz zangeres Patty Waters, en tot slot de vocale grootmacht uit de Oriënt, Soeur Marie Keyrouz. Ze verdienen het om hier uitvoeriger belicht te worden, maar voor wat dit artikel betreft laten we het bij de drie anderen. Geeft u allen de eer die hen toekomt en luistert u zondag aandachtig naar deze fenomenale zangeressen.
Playlist OUD ANDERS, zondag 29 juni 2014 op AAFM, van 22.00 tot 23.00 uur
01. Kozmic Blues - Janis Joplin - 4.24
02. Kafi (Bulleh Shah) - Abida Parveen - 11.58
03. Alexandr Knaifel: Amicta Sole - Tatiana Melentieva - 6.15
04. Philip Koutev: Polegnala e Todora - vrouwenkoor van de Bulgaarse Staatstelevisie - 3.37
05. Black Is the Color of My True Love's Hair - Patty Waters - 9.05
06. Apostikhon de l'Office de Mercredi Saint - Soeur Marie Keyrouz - 5.20
