Donderdag 27 maart 2014
Beroemde koningen en hun gades, prinsen, prinsessen, hertogen en graven hielden zich vaak actief met muziek bezig. Wie van hen wist zich met zijn muzikale werken een plaatsje op de vaste agenda van een uitvoerend orkest of zangensemble te veroveren? In onderstaand artikel behandelen we puntsgewijs een aantal bekende edellieden die de wereld van de muziek verrijkt hebben.Over de muzikale interesse van de adel hoeft u zich niet te verwonderen. Integendeel, u kunt zich beter afvragen waarom niet minstens de helft van het klassieke standaardrepertoire geschreven werd door de aristocratie. Door de eeuwen heen werd het blauwe bloed immers grondig opgeleid in de schone kunsten. Prinsesjes speelden klavecimbel, keizers viool, graven de blokfluit, en zingen konden ze allemaal.
Voor de gewone burger lag dat wel anders. Die had geen tijd en geen geld voor muziek. Hij werkte zich krom en had de pet niet naar zoiets ingewikkelds als componeren staan. Nee, een bakker schreef geen opera. Nu deed iemand als prins Louis Ferdinand von Preussen dat ook niet, maar die liet wel een aantal verdienstelijke muzikale werken na. Zozeer had de prins zich bekwaamd in de muziek, dat zijn tijdgenoot Beethoven zich ooit liet ontvallen dat “de prins helemaal niet koninklijk speelt”. Waarmee het norse genie maar wilde zeggen dat de gemiddelde koning er zijns inziens brandhout van maakte. Louis Ferdinand speelde echter piano “als een echte pianist”, aldus Beethoven.
Louis Ferdinand kon er wat van. Maar de werken van iemand als de Italiaan Carlo Gesualdo maken toch meer indruk. Deze prins van Venosa componeerde madrigalen die hun tijd ver vooruit waren. Gesualdo voegde iets toe aan de muziek. Overigens mocht hij zich gelukkig prijzen dat hij tot de adel behoorde. De gevierde componist liet namelijk zijn vrouw en haar minnaar vermoorden nadat hij hen betrapt had. De prins hoefde slechts naar een andere provincie te verhuizen om aan het gerecht te ontkomen. Zijn adellijke titel beschermde hem; men vroeg niet verder, en Carlo kon zich met gerust hart aan zijn muzikale oeuvre wijden.
Er waren wel meer misdadige edellieden met muzikale neigingen. Wat dacht u van tsaar Ivan de Verschrikkelijke? Jawel, die componeerde ook. Deze wrede vorst bracht soms politieke rebellen ter dood door ze ondersteboven in een grote kerkklok te hangen. Het hoofd van de ongelukkige fungeerde dan als klepel. Bim, bam. U zou zeggen dat de tsaar een voortreffelijke beiaardier geweest moet zijn, maar nee. Hij beperkte zich tot het componeren van enkele orthodoxe gezangen.
Unico Wilhelm van Wassenaer mag in dit artikel niet onvermeld blijven. Hij werd op kasteel Twickel geboren en bracht daar een groot deel van zijn leven door. In het archief van het kasteel werden in 1979 de manuscripten van de wereldberoemde Concerti Armonici gevonden, voorheen toegeschreven aan Pergolesi. Het kwam onomstotelijk vast te staan dat van Wassenaer de componist was van deze prachtige kamerconcerten. Twente mag trots op hem zijn.
De legendarische Richard Leeuwenhart, hertog van Aquitanië, koning van Engeland, werd als kind ondergedompeld in de muzikale tradities van zijn geboortestreek. Het verlichte vorstenhuis van Aquitanië heeft een kolossale invloed gehad op de culturele vorming van Europa. Gewoonlijk stelt men dat de Renaissance in Italië begon, maar niets is minder waar. Het gouden tijdperk voor alle kunsten vond haar eerste voedingsbodem in Aquitanië, in het zuidwesten van Frankrijk. Vooral muziek was daar belangrijk. Oud Anders laat zondag een lied van Leeuwenhart horen. Het werd gecomponeerd in de stijl van de troubadours.
Tot slot noemen wij Anne Boleyn, de tweede vrouw van Henry VIII. Volgens de populaire overlevering zou zij in de Tower het lied ‘O Deathe, Rock Me Asleepe’ geschreven hebben, en wel op de vooravond van haar onthoofding. Wetenschappers achten dit niet bewezen, maar wel is men het er over eens dat de compositie uit haar tijd stamt. Oud Anders draait ook dit lied zondagavond. Luistert u er aandachtig naar, want het is zeer de moeite waard.
Een lied van Richard Leeuwenhart
Playlist OUD ANDERS, zondag 30 maart 2014 op AAFM, van 22.00 tot 23.00 uur
01. Angel in My Heart - Mick Jagger - 3.27
02. Ossun Two-Step - Steve Riley And The Mamou Playboys - 2.26
03. O Deathe, Rock Me Asleepe - Anne Boleyn - 4.43
04. Summertime - Soony Rollins & Coleman Hawkins - 5.58
05. Canadacathay - Henri Pousseur - 7.08
06. Ja Nuns Hons Pris - Richard Leeuwenhart - 4.51
07. Dog Breath Variations/Uncle Meat - Frank Zappa - 4.13
08. Suite Espanola op.47: Sevilla - 4.14
09. Gregoire Hetzel: Incendies - Ciara Hendrick & London Symphony Orchestra - 3.00
