Woensdag 9 oktober 2013
Het mag vanzelf spreken dat de programma makers van Oud Anders affiniteit hebben met futuristische ontwikkelingen. Als we bijvoorbeeld het domein van de avant-garde onder de loep nemen, dan treffen we daar nogal wat Willy Wortels aan die met hun bizarre uitvindingen dwars door het dak gaan. “The Sky is the Limit”, zeggen ze in het Engels, en in muzikaal verband bedoelen we daarmee dat het sommige instrumentenbouwers niet gek genoeg kan worden.De Amerikaanse componiste Ellen Fullman zal u verbijsteren met haar lange snaren. Denkt u daarbij niet aan een gitaar of viool met een disproportioneel verlengde hals, zoals bijvoorbeeld de chitarrone (zie Oud Anders 12-05-2013). Nee, Fullman’s snaren beslaan een traject dat varieert tussen de vijftien tot zestig meter. Dat is pas lang!
De volledige installatie ziet er kortgezegd als volgt uit: ragfijne kabels worden in twee banen gespannen over een aantal frames en verdwijnen aan het begin en einde van het traject in de muren van de zaal. De bespeler van deze superboog loopt tussen de twee banen in en laat de snaren aan weerszijden door de met hars ingewreven handen glijden. Die hars is nodig om een steviger greep op de snaren te krijgen en ze gemakkelijker te laten vibreren. Op die manier kan er een helder geluid geproduceerd worden.
Fullman heeft een uitvoerige studie gemaakt van wat geluid precies doet wanneer het via snaren van deze lengte reist. Zo zullen frequenties van geluiden die door verschillende snaren worden voortgebracht elkaar beïnvloeden, er ontstaan boventonen, enzovoorts; het vergt nogal wat natuurkundig inzicht om het allemaal te begrijpen. We zullen u dan ook niet vervelen met allerlei wiskundige formules. Het gaat om het eindresultaat, en dat is een indrukwekkend geluid dat door sommigen omschreven wordt als een reis binnenin een pianovleugel van astronomische afmetingen.
Op grond van haar bevindingen heeft de componiste een ingewikkelde notatie bedacht die aangeeft hoe een muzikant speeltechnisch te werk moet gaan. Het is namelijk niet een kwestie van simpelweg “hou je vast en rennen maar”. Plaatsing van de handen en loopbewegingen spelen een belangrijke rol in de totstandkoming van het geluid. En dat kunt u zien in zowel de onderstaande video als de bijgevoegde foto’s. Al met al levert het bespelen van de lange snaren een prachtig visueel plaatje op. Het mag dan ook geen verwondering wekken dat Ellen Fullman oorspronkelijk beeldhouwster is.
Wat er gebeurt als zo’n eindeloos lange, strakgespannen snaar knapt? Misschien heeft u nu een gruwelijk visioen van een reuzenzweep die het luchtruim c.q. de halzen van onschuldige toeschouwers doorklieft, maar weest u gerust: de snaar valt gewoon op de grond. Fullman zelf beweert dat er nog nooit iemand gewond is geraakt bij een dergelijk incident.
U kunt Ellen Fullman aanstaande zondag beluisteren op AAFM, Oud Anders, van 22.00 tot 23.00 uur. In het gekozen nummer treedt ze op met de avant-garde accordeoniste Pauline Oliveros.
Playlist OUD ANDERS, zondag 15 september 2013
01. The Conjuring OST: The Conjuring & Black Bile - Joseph Bishara - 2.00
02. Analyse - Thom Yorke - 4.02
03. Die Entführung aus den Serail: Overture - Wolfgang Amadeus Mozart - 4.12
04. Texas Travel Texture no. 4 - Ellen Fullman & Pauline Oliveros - 5.10
05. Constantine - Marissa Nadler - 4.31
06. Umai - Eric Bosgraaf en Yuri Honing - 5.18
07. Get Off - Prince - 4.31
08. Aaron Einbond: Just Like Starting Over - Prime Recorder Ensemble - 7.09
09. Long Haired Doney - R.L. Burnside - 3.39
10. Emerald And Lime - Brian Eno, Jon Hopkins & Leo Abrahams - 3.04
