Donderdag 30 maart 2023
Bij het woord ‘stemkunstenares’ denken we aan zangeressen uit de 20e en 21e eeuw, die andere dingen doen met hun stembanden dan we gewend zijn. In het verleden hebben we er op onze AAFM pagina al menigeen besproken, zoals bijvoorbeeld Diamanda Galas, Cathy Berberian, Fatima Miranda, Meredith Monk en Sainkho Namtchylak. Iemand als Yoko Ono, echtgenote van John Lennon, hoort evenzeer in dat rijtje thuis, ook al dacht het pop- en rockminnend publiek van eind jaren ’60 dat ze niet kon zingen. Nou, dat kon ze wel degelijk! Ze maakte alleen geluiden waar de meeste jongeren van die tijd niet mee vertrouwd waren.We dienen nu even een kanttekening te plaatsen: vrouwen of mannen die ongewone klanken uit hun strottenhoofd wisten te wringen zijn er in de geschiedenis van de mensheid natuurlijk altijd geweest. Vreemde vocale vaardigheden zijn beslist niet voorbehouden aan onze moderne tijd. We moeten ervan uitgaan dat er door de millennia heen velen hebben rondgelopen die tijdens een rituele dans en/of religieuze trance het hele scala aan menselijke emoties bij elkaar kermden. En wat te denken van een fenomeen als de Pythia, ook wel bekend als het orakel van Delphi? Deze priesteres huisde in de Apollotempel ter plaatse. Ze bracht de merkwaardigste kreten voort, waarmee ze dan de wil van de goden kenbaar zou maken. Ze werd bezocht door iedereen die meer wilde weten over wat het lot voor hem of haar in petto had, want haar werden voorspellende gaven toegedicht. Inmiddels lijkt het bewezen dat de dames die in de loop der tijden de positie van de Pythia bekleedden mogelijk onder invloed zijn geweest van ethyleengas dat in de buurt van de rotsen rondom de Apollotempel veel voorkwam. Dat spulletje kan een licht hallucinogene werking hebben.
We keren terug naar de 20e eeuw: het rijtje bijzondere stemmen dienen we uit te breiden met de Amerikaanse vocaliste Joan La Barbara. Zeer zeker, deze getalenteerde vrouw treedt in de voetsporen van diegene die we in een eerder artikel op deze pagina ‘The Godmother’ van alle stemkunstenaressen noemden, namelijk haar landgenote Cathy Berberian. Joan gaat echter een stuk verder dan haar inspiratiebron door met enige regelmaat vrijwel alle banden met de herkenbare klassieke muziek door te snijden. Daarbij komt dat ze een uitgebreide knowhow heeft van allerhande elektronische hulpmiddelen, waarmee ze haar vocale acrobatiek nog curieuzer kan maken dan die al is.
Joan La Barbara heeft met stapels postmoderne componisten samengewerkt (met postmodern bedoelen we de avant-garde na WWII). Onder anderen John Cage, Alvin Lucier, Morton Feldman en Philip Glass schreven speciaal voor haar. Daarnaast heeft ze een behoorlijk oeuvre van zelf gecomponeerde werken op haar naam staan, waarbij het een en ander aan elektronica aan te pas komt. We mogen aannemen dat ze veel heeft geleerd van haar echtgenoot, de Amerikaanse elektronische componist Morton Subotnick.
Zondagavond 02-04-2023 hoort u in Oud Anders het stuk ‘Autumn Signal’ van haar hand. Ze heeft het ergens in de tweede helft van de jaren ’70 gemaakt. Als het u lukt om u hier voor open te stellen, dan staat u een bijzondere ervaring te wachten. Deze originele componiste kan dingen met haar stem die u doen afvragen wat nu eigenlijk muziek in het bijzonder is, en wat geluid in het algemeen - en vooral: van welke planeet is dit afkomstig...?
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 02 APRIL 2023 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Celebração de Núpcias - Egberto Gismonti - 3.11
De Hongaarse klassieke gitariste Zsofia Boros vertolkt Celebração de Núpcias – oftewel bruiloft – van de Braziliaanse componist Egberto Gismonti. U vindt het nummer op haar album Local Objects
02 Phantom Limb - Laura Marling - 6.35
De Britse folkzangeres Laura Marling en haar producer Mike Lindsay brachten in 2021 onder de naam Lump het album Animal uit, dat duidelijk gericht is op een jonger publiek. Laura blijft een klasse apart, wat ze ook doet
03 Joban Dna Nopia - Chick Corea & Bela Fleck - 6.28
Natuurlijk moeten we deze week even doorgaan met het prachtige album Enchantment van jazzpianist Chick Corea en banjospeler Bela Fleck. Alles van die plaat is ‘draaiwaardig’. U hoort Joban Dna Nopia van deze twee muzikale grootheden
04 Autumn Signal - Joan La Barbara - 12.25
- zie artikel -
05 Dal Vago e Bel Sereno à 6-O/Qual Risplende Nube à 6 - Cristofano Malvezzi - 7.20
Cristofano Malvezzi heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan La Pellegrina, een opdracht die Ferdinando de’ Medici gaf aan de meest vooraanstaande Italiaanse componisten van zijn tijd, dit ter gelegenheid van zijn huwelijk met de Franse prinses Christine de Lorraine. Het is een beroemd werk dat toentertijd (we spreken vanaf 1589) door heel Europa heen bewierookt werd en ook nu nog zeer geliefd is. U hoort twee van Malvezzi’s stukken die hij voor La Pellegrina schreef
06 Vaghzali - Rahman Asadollahi - 7.14
De garmon is een uit Rusland afkomstige accordeon die in meerdere Centraal-Aziatische landen bespeeld wordt. Rahman Asadollahi is een meester op dit instrument en weet er ook voor te componeren
07 Idiot Glee - Giovanni Di Domenico/Arve Henriksen/Tatsuhisa Yamamoto - 6.55
Piano, trompet, drums en de nodige elektronische kunstgrepen maken het album Clinamen van Giovanni Di Domenico, Arve Henriksen en Tatsuhisa Yamamoto tot een bijzondere ervaring. De heren spelen een soort jazz die we gerust uniek mogen noemen
08 Un Dia de Noviembre - Zsófia Boros - 5.13
- zie track 01 – Gitariste Zsófia Boros weet uitstekend raad met ‘een dag in november’ van de Cubaanse componist Leo Brouwer. Ze bracht het uit op haar album Musicbox
