Donderdag 23 maart 2023
De Russische componist en pianist Serge Rachmaninov (1873 - 1943) liet zich voor het tweede deel uit zijn Suite no. 1 voor twee piano’s inspireren door het gedicht Parisina van de Engelse dichter Lord Byron. Voor zijn muzikale ingeving had Rachmaninov niet meer nodig dan de eerste zes regels van dit werk, dat in de loop van zo’n 586 verzen allengs bloediger wordt: It is the hour when from the boughs
The nightingale’s high note is heard;
It is the hour when lovers’ vows
Seem sweet in every whisper’d word;
And gentle winds, and waters near,
Make music to the lonely ear.
Nu ben ik geen literair vertaler, dus let u niet op de kwaliteit van onderstaande. Het gaat erom dat u de sfeer proeft van een zomeravond, perfect voor een amoureuze ontmoeting:
Het is het uur wanneer vanaf de takken
De hoge noot van de nachtegaal wordt gehoord;
Het is het uur wanneer de eed van geliefden
Zoet klinkt in elk gefluisterd woord;
En een zachte bries, en het water nabij
Muziek maken voor het eenzame oor
Die rustige, koesterende zomeravond is precies wat u hoort in Rachmaninov’s stuk. Hij gaf het de titel ‘La nuit... L'amour...’ mee. Met de rest van het gedicht had de componist ongetwijfeld ook wel raad geweten, gezien het feit dat heftige zielenroerselen hem niet vreemd waren. Rachmaninov kon bij tijd en wijle een gekweld man zijn. Hij laat het in dit tweede deel van zijn Suite echter grotendeels bij deze vriendelijke impressie. Zondagavond rond 19.10 uur wordt het stuk voor u uitgevoerd door het Canadese pianistenduo Louis Lortie en Hélène Mercier.
Over Parisina Malatesta (1404 – 1425)
Mogelijk wordt u nu nieuwsgierig naar de historische Parisina. We vatten haar tragische lot kort samen en laten daarbij Byron’s gedicht maar even voor wat het is. Zoals alle schrijvers en filmmakers gaf deze poëet namelijk zijn eigen draai aan een waar gebeurde geschiedenis.
Parisina kwam uit een goed nest. De Malatestas behoorden tot de invloedrijkste Italiaanse families van de late middeleeuwen. Ze trouwde als jong meisje met Niccolò III d'Este, markies van Ferrara. Nu had dit heerschap een onwettig kind, zoals vele adellijke lieden in die tijd. Dat was een zoon, Ugo geheten. U raadt het al: Parisina en Ugo werden verliefd op elkaar en hielden er in het diepste geheim een relatie op na. We refereren aan die eerste regels uit het gedicht van Byron, die een prelude vormen op een rendez-vous tussen de twee geliefden.
De markies kreeg lucht van deze verhouding en reageerde zoals de beschermde adel destijds kon reageren: hij liet zowel zijn zoon als zijn echtgenote onthoofden. Dat was nog niet alles; dit wraakzuchtige sujet vaardigde een bevel uit om in het vervolg iedere overspelige vrouw die op zijn landerijen huisde te doden. Tja. Toentertijd bestonden er geen mensenrechten voor hen die titel noch geld hadden, of op een of andere manier hun heer hadden dwarsgezeten. De adel kon straffeloos de ernstigste misdaden begaan.
Dit was het verhaal over de echte Parisina Malatesta. En ook al laat Byron haar leven in zijn gedicht, de versregels staan bol van de schuld en schaamte die zij en haar minnaar zouden moeten voelen. De dichter gaat dus niet al te vriendelijk om met het jonge stel. Een beetje hypocriet voor een geletterde edelman die aan weerskanten van de Bosporus (die hij met zijn manke been ooit overzwom) waarschijnlijk een half legioen onwettige nakomelingen gezaaid heeft, hm.
We hopen dat de historische feiten u er niet van weerhouden om te genieten van ‘La nuit...L’amour’. Rachmaninov heeft zijn best gedaan om de onthutsende waarheid te verzachten.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 19 MAART 2023 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Old Baby - Ralph Alessi - 3.17
Ralph Alessi is een trompettist uit Amerika, die les heeft gehad van Charlie Haden. Florian Weber op de piano, Banz Oester op de contrabas en Gerry Hemingway op de drums staan hem bij in dit door hemzelf geschreven nummer Old Baby van zijn plaat It’s Always Now. De melancholieke, vriendelijke tonen van zijn trompet zullen u bijblijven
02 Gamma Ray - Laura Marling - 5.26
Het laatste album dat Laura Marling uitbracht heet Lump: Animal (2021). Lump is de naam die zij en producer Mike Lindsay bedacht hebben voor hun samenwerkingsverband. Het album heeft is een combinatie van folk en moderne elektronische elementen. U hoort de song Gamma Ray van dit album
03 Suite No. 1 for 2 Pianos in G Minor, Op. 5 Fantaisie tableaux II. La nuit, l'amour – Serge Rachmaninov - 5.55
Het Canadese pianistenduo Louis Lortie en Hélène Mercier brengt hier een onvergetelijke melodie van een van Ruslands meest geliefde componisten: Serge Rachmaninov
04 Brownsville Blues - Stefan Grossman - 3.47
Afro-Amerikaanse mannen en vrouwen hebben de blues uitgevonden, maar ze zijn niet de enigen die fantastische dingen kunnen doen in het genre. Stefan Grossman is van joodse afkomst en werd al vroeg gegrepen door de muziek van artiesten als Big Bill Broonzy. Hij en zangeres Jo Ann Kelly kunnen er wat van in de traditional Brownsville Blues
05 Ana (Segah) - Rahman Asadollahi - 8.31
De garmon is een soort accordeon die oorspronkelijk in Rusland ontwikkeld werd. De uit Azerbeidzjan afkomstige Rahman Asadollahi is een fenomeen op dit instrument. Zijn muziek moet beslist vaker gehoord worden in onze westerse wereld, en daar gaat Oud Anders aan meewerken. Ana Segah vindt u op zijn album Rengs of Azarbaijan, en het zal beslist niet het laatste nummer zijn dat we van Asadollahi laten horen
06 In Illo tempore a 6 - Nicolas Gombert - 4.32
In de Renaissance barstte het in Vlaanderen van componisten die de polyfonie tot grote hoogte hebben weten te brengen. Nicolas Gombert (ca. 1495 – 1560) was één van die begaafde musici. Van hem draaien we In Illo Tempore, een compositie voor zes stemmen, uitgevoerd door het vroege muziek ensemble Beauty Farm
07 Fields of Home - Jonas Howden Sjøvaag, Andreas Ulvo & Sigurd Hole - 7.37
Het Noorse Eple Trio bestaat uit drummer Jonas Howden Sjøvaag, pianist Andreas Ulvo en bassist Sigurd Hole. Ze behoren tot de meest gewaardeerde jazz trio’s van Scandinavië – of beter gezegd, van heel Europa. Met hun album ‘5’ gaan ze min of meer de klassieke kant op. Van die plaat hoort u het nummer Fields of Home
08 Eua'on - Julio Estrada - 7.10
De elektroakoestische componist Julio Estrada maakt muziek die niet gemakkelijk te verteren is. Logisch, als je les hebt gehad van Olivier Messiaen, Iannis Xenakis, Karlheinz Stockhausen en György Ligeti. Eua'on vraagt het nodige geduld van u...
09 Paradise - Laura Marling - 4.33
- zie track 02 -
10 Spectacle - Bela Fleck & Chick Corea - 4.40
Een ongewone, maar buitengewoon geslaagde samenwerking tussen jazzpianist Chick Corea en de van-alles-wat banjospeler Bela Fleck. Het nummer Spectacle, geschreven door Chick, zal u vrolijk maken
