Donderdag 9 maart 2023
Op de vraag wie er nu eigenlijk de grootste violist was die ooit geleefd heeft weten ook zij die weinig op hebben met klassieke muziek waarschijnlijk het antwoord wel: Niccolò Paganini (1782-1840), de in Genua geboren virtuoos die de onmogelijkste dingen kon doen op de viool. Velen waren letterlijk bang voor hem, omdat hij volgens de overlevering te goed was om menselijk te kunnen zijn. Bovendien zag hij er met zijn magere, altijd in het zwart gestoken gestalte en lijkbleke gezicht nogal griezelig uit. De man speelde handig in op de mythe rondom zijn persoon door met enige regelmaat ’s nachts op het kerkhof voor de doden te spelen. Wat een engerd. Maar spelen kon hij!Helaas hebben we geen opnames van Paganini’s buitengewone bekwaamheid. De fonograaf bestond in zijn tijd nog niet. Ook die andere legendarische duivelskunstenaar, Franz Liszt, overleed voordat Thomas Edison zijn uitvinding aan de wereld kenbaar maakte. We hebben dus geen hard bewijs dat de heren inderdaad zo vaardig waren als de geschiedenis ons wil doen geloven. Tja, het is wat eenvoudiger met Rembrandt en zijns gelijken; van hen kunnen we nu nog zien dat ze boven iedereen uitstegen. Muziek was echter vóór 1887 per definitie een ‘vluchtige’ kunstdiscipline; een superieur concert duurde hooguit een avondje, en daarna was het voorgoed weg.
Met andere woorden, er zit niets anders op om alle verhalen die de ronde doen over het technisch meesterschap van de giganten van weleer maar het voordeel van de twijfel te geven, en onze blik te richten op hen die wèl op de plaat vastgelegd zijn. Dan komen we vanzelfsprekend uit op de 20e eeuw. We stellen dan de vraag opnieuw: wie was de beste violist ooit? Eigenlijk valt dit onmogelijk te beantwoorden. In onze tijd hebben er legio fantastische violisten rondgelopen die eventueel Paganini naar de kroon hadden kunnen steken, ook al zullen we dat nooit zeker weten. Verder is de vraag naar ‘de beste’ ook nog eens afhankelijk van iemands persoonlijke smaak. Zo heb ik zelf een voorkeur voor het spel van de Oekraïens-Russische violist Leonid Kogan. Het is bij hem zoals met dichten: er zijn mensen die heel knappe sinterklaasrijmpjes in elkaar kunnen zetten, terwijl anderen regelrechte poëzie schrijven. Kogan’s behandeling van de viool is pure poëzie. Het is op een of andere manier heel ‘diep’ wat hij laat horen.
We kunnen er niet omheen: Jascha Heifetz (1901-1987) uit Litouwen moet genoemd worden. Deze maestro kreeg al op tweejarige leeftijd les van zijn vader, die zelf een violist was. Het komt er dus op neer dat de kleine Jascha eerder kon vioolspelen dan lezen. En dat heeft de wereld geweten; Heifetz is uitgegroeid tot een fenomeen, zó ongelooflijk vaardig dat hij nooit een fout maakte tijdens zijn optredens en plaatopnames. Hij leeft dan ook voort in de herinnering als de grootste violist van onze tijd, ook al opperden sommigen dat zijn spel te technisch en te koel zou zijn.
Zondagavond 12-03-2023 hoort u de acrobatiek van deze man tijdens het Allegro Vivacissimo uit het vioolconcert in D van Tsjaikovski. Het betreft hier een opname uit 1957. Heifetz wordt hier bijgestaan door de gelauwerde dirigent Fritz Reiner en diens Chicago Symphony Orchestra.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 12 MAART 2023 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Klaviersonate für die Jugend op. 118a Julie - Allegro-Thema mit Variationen - Robert Schumann - 4.49
Robert Schumann heeft veel muziek voor kinderen geschreven. Hier de eerste twee delen uit zijn Klaviersonate für die Jugend op. 118a, gewijd aan zijn dochter Julie, die ongetwijfeld ook een leerlinge van hem geweest is. De uitvoerende pianist is Reine Ganioli
02 Karavana - Dražen Franolic, Kamenko Culap & Marko Jovanovic - 4.37
Folk uit Kroatië. Het trio Dražen Franolic, Kamenko Culap en Marko Jovanovic brengen ritmes van de Balkan, Indiase raga's, Jazz en Blues. Dat alles vervat in Arabische toonladders
03 Memphis Mail - Scott Dunbar - 4.53
Scott Dunbar is misschien niet zo bekend geworden, maar zijn blues mag er zijn. U hoort Memphis Mail van zijn album From Lake Mary uit 1970
04 Violin Concerto in D, Op.35-3. III Allegro vivacissimo - Pjotr Iljitsj Tsjaikovski - 8.12
Sommigen vinden Jascha Heifetz de beste violist van de 20e eeuw. Iedereen mag daar een andere mening over hebben, maar vast staat dat hij Tsjaikovski’s Vioolconcert in D helemaal in de vingers heeft in deze opname uit 1957. Hij speelt hier met Fritz Reiner en diens Chicago Symphony Orchestra
05 Lâlâi-é Mahtâb - Aida & Babak - 4.48
Zangeres en violiste Aïda Nosrat en gitarist Babak Amir Mobasher brengen een fusie van Perzische zang, latin ritmes en gypsy jazz. Ze zijn geboren in Iran, maar wonen daar niet meer
06 All Too Soon - Archie Shepp - 5.59
Vernon 'Archie' Shepp is een Amerikaanse jazzmuzikant (zang, saxofoon, piano), componist en literatuur- en theaterwetenschapper. We draaien zijn vertolking van Duke Ellington’s All Too Soon
07 Run, Ran, Run - Groove& - 6.04
Van het Koreaanse percussieve vrouwentrio Groove& heeft u de afgelopen weken meerdere malen kennis kunnen nemen. We krijgen nog niet genoeg van hun naar zichzelf vernoemde album: luister naar Run, Ran, Run!
08 Messe Quam Pulchra es- Sanctus - Dominique Phinot - 7.09
Dominique Phinot (1510? tot 1556?) was een Nederlandse polyfonist uit de renaissance. Hij werkte voornamelijk in Italië en Frankrijk. Van hem hoort u zijn het Sanctus uit zijn Messe Quam Pulchra Es, uitgevoerd door het vocale ensemble Scandicus
09 Proletni Pesni - Bulgarian National Folk Ensemble - 5.03
Bulgaarse samenzang is al vanaf de Jaren ’90 wereldwijd populair. Luistert u naar het Bulgarian National Folk Ensemble met Proletni Pesni, te vertalen als Lenteliedjes
10 Klaviersonate für die Jugend Op. 118a Julie - Puppen-Wiegelied - Rondoletto - Robert Schumann - 4.13
- zie track 01: deel 3 en 4 uit Klaviersonate für die Jugend Op. 118a, gewijd aan dochter Julie. Reine Ganioli speelt het voor u
