Donderdag 14 april 2022
Zijn er misschien muzikale bruggenbouwers te vinden die de huidige controverse tussen Rusland en de Oekraïne kunnen verzachten en/of oplossen? Natuurlijk, zeker als we kijken naar de gedeelde culturele geschiedenis van beide landen. Kiev en Moskou zijn in feite een en al brug. De kerstening - en daarmee de verwestering - van Rusland begon in Kiev, een gemeenschap die al in de vroege tiende eeuw tot de grootste steden ter wereld behoorde. Moskou was toen niet meer dan een uit zijn krachten gegroeide boerennederzetting. Het orthodoxe christendom kwam vanuit Byzantium (zegt u maar de erfgenaam van het oude, Oost-Romeinse rijk) naar Kiev overwaaien. De missionarissen van weleer hebben vanuit hun religieuze hoofdstad in de Oekraïne met succes de leer van Jezus onder de ‘barbaren’ van de Russische steppen verspreid. Sindsdien hebben de Russen onophoudelijk geprobeerd om zich aan Europa te spiegelen, net zoals de Oekraïners dat deden.Heeft Poetin dan toch gelijk? De Oekraïne en Rusland zijn altijd één geweest, dus moeten beide landen weer onlosmakelijk met elkaar verbonden worden? Nee, hij heeft niet gelijk. De oorlog van de Russische president zorgt nu juist voor een schisma. De verschillen tussen de Oekraïne en Rusland worden er alleen maar scherper door geprofileerd. Vanaf het moment dat deze ellende in het oosten eindelijk ten einde komt, zullen de landen mogelijk tientallen jaren lijnrecht tegenover elkaar blijven staan. En dat terwijl ze in principe zoveel gemeen hebben. Hoe jammer is dit alles. De Oekraïne had heel wel lid van de EU kunnen worden, zelfs van de NATO, en toch vreedzaam naast de grote buur kunnen co-existeren. Beide landen zouden er tot in lengte van dagen profijt van gehad hebben, bewust als ze zich zijn van hun gezamenlijke culturele achtergrond. Nu kan dit niet meer. Heer Poetin heeft er een zooi van gemaakt. Door te menen dat ‘de Oekraïne van ons moet zijn’, heeft hij ervoor gezorgd dat beide landen voorlopig niet meer door één deur kunnen.
En zo wordt componist Dmitri Bortnyansky, die leefde van 1751 tot 1825, opeens een Oekraïense musicus. Ja, hij is geboren in de Oekraïne, maar diende aan het hof van Catherina de Grote van Rusland. Hij was zowel Oekraïner als Rus en wordt tot op de dag van vandaag aanbeden in beide landen. Hij is een sleutelfiguur geweest in de ontwikkeling van de Russische sacrale muziek. Hem mogen we een bruggenbouwer noemen; het zou een goede zaak zijn wanneer een eventuele ontmoeting tussen Zelensky en Poetin omlijst werd met een paar van zijn vocale werken. Als je na die prachtige klanken nog het lef hebt om oorlog te voeren...laat vooral Poetin beseffen dat de Oekraïne en Rusland weliswaar broedervolken zijn, maar nooit nader tot elkaar zullen komen via een door hem uitgevaardigd dwangbevel. Beide partijen worden dan namelijk niet samengesmolten, maar aan elkaar vastgeketend. Met alle nare gevolgen van dien.
Oud Anders begint zondag de uitzending met het tweede deel uit Dmitry Bortnyansky’s Sacred Concerto No. 3: Thou Hast Given Him His Hearts Desire, uitgevoerd door de Russian State Symphonic Cappella onder leiding van Valery Polyansky.
Kan ook Valentin Sylvestrov (1937) als een bruggenbouwer beschouwd worden? Ja, in zekere zin wel. Ook hij werd in de Oekraïne geboren. Sylvestrov studeerde muziek in Kiev, en voor zover wij weten is hij daar vóór de huidige oorlog nooit weggegaan. Hij is nu naar Berlijn gevlucht.
In zijn jeugd maakte de man werken die aansloten op de westerse avant-garde, hetgeen hem niet in dank werd afgenomen door de Soviet autoriteiten. Toen hij jong was werden die gedegenereerde klanken immers niet door de Russische cultuurkamer gewaardeerd. In de loop der tijd - vooral na de plotselinge dood van zijn vrouw, de musicologe Larissa Bondarenko, aan wie hij zijn Requiem for Larissa heeft opgedragen - begon hij echter terug te keren naar melodieuzere muziek. Sindsdien is hij zowel in de Oekraïne als in Rusland buitengewoon populair geworden. Dat zal mogelijk te maken hebben gehad met het overlijden van zijn geliefde; iedereen had immers begrip voor ‘s mans verdriet. Maar tragiek of niet, je komt er niet als componist wanneer je een prutser bent. En Sylvestrov is allesbehalve een prutser. Hij heeft vele mooie werken gemaakt.
We sluiten ons uurtje Oud Anders af met een stuk uit Sylvestrov’s New Bagatelles voor piano solo. Het heet Dedicated to Fr. Chopin en bestaat uit drie delen. Sylvestrov zelf voert het voor u uit. Ook dit werkje mag in het kader van de verzoening gedraaid worden tijdens een topontmoeting tussen de Russische en Oekraïense president. Het bouwt wellicht bruggen.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 17 APRIL 2022 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Sacred Concerto No. 3 II Thou Hast Given Him His Hearts Desire - Dmitry Bortnyansky - 5.30
Dmitry Bortnyansky (1751 – 1825) werd geboren in de Oekraïne. Hij staat bekend als een van Ruslands grootste componisten van vocale muziek
02 She's Lost Control - Joy Division - 3.57
Donkere rock van Joy Division, een post-punkband uit Manchester. Zanger Ian Curis zou vier jaar na de oprichting van de groep zelfmoord plegen. She's Lost Control is van hun debuutalbum Unknown Pleasures uit 1979
03 Pughalar (de stieren) - Yulia Charkova (Alevtina Kurbizhekova) - 3.50
Yulia Charkova is een artieste uit de Zuid-Siberische republiek Khakassia. Zij begeleidt zichzelf op het traditionele snaarinstrument de chadygan. Ze vertolkt oude liederen uit haar regio
04 A Season In Hell - John Zorn - 12.21
A Season In Hell, zo heet dit stuk van alleskunner John Zorn; het staat op zijn album Rimbaud uit 2012 en is precies zo hels als de titel belooft. Er komt een compleet orkest bij aan te pas
05 This Train - Sister Rosetta Tharpe - 5.30
Heerlijke gospel van de legendarische Sister Rosetta Tharpe. Ze was een uiterst vaardige bespeler van zowel de akoestische als de elektrische gitaar en kon fantastisch zingen. Rock ’n Roll in de Amerikaanse kerken, jawel. Hier hoort u een versie van haar bekendste nummer This Train, zoals opgenomen in Frankrijks Hot Club in 1966
06 Early Works: Studio 11 Allegro moderato - Fernando Sor - 3.07
Fernando Sor was een van de belangrijkste gitaarcomponisten van de muziekgeschiedenis. Naast zijn 63 werken voor dit instrument is ook zijn didactische werk Methode Pour la Guitare van grote invloed geweest voor alle conservatorium studenten. U hoort de Amerikaanse gitarist William Carter zijn elfde studie voor gitaar vertolken
07 Time After Time - John Coltrane - 7.43
Saksofonist John Coltrane had het zelf niet geschreven, maar wel op zijn geheel eigen wijze vertolkt: de jazz klassieker Time After Time. U vindt het o.a. op de 18e cd van zijn Prestige Recordings. Het nummer werd door Sammy Cahn en Jule Styne in 1946 in het leven geroepen
08 Here Nor There - Sarah Jarosz - 3.46
Wat Oud Anders betreft is Sarah Jarosz een van de beste folkartiestes die er rondlopen in de USA. Ze speelt gitaar, mandoline, en zingt. Dit alles even voortreffelijk...! Here Nor There is van haar album Follow Me Down uit 2011
09 Si No Puedo Verla - Anoushka Shankar - 5.16
Sitar speler Anoushka Shankar, de dochter van Ravi, maakte met haar album Traveller uit 2011 een uitstapje naar de Spaanse flamenco. Dat is niet zo vreemd als u wellicht denkt; Indiase muzikanten, ooit als slaven te werk gesteld door de Moren die Zuid-Spanje bezet hielden, hebben waarschijnlijk een grote invloed gehad op de ontwikkeling van flamenco
10 New Bagatelles: Dedicated to Fr. Chopin (2014) op. 225 Waltz/Mazurka/Waltz - Valentin Sylvestrov - 4.48
De componist Valentin Sylvestrov is zeer geliefd in zijn geboorteland de Oekraïne, maar ook in Rusland. U hoort hem hier zijn eigen werk vertolken
