Donderdag 23 december 2021
Oud Anders biedt u op tweede Kerstdag 2021 zeven werken aan die betrekking hebben op onze meest geliefde christelijke feestdagen. Het wordt dus een heuse kerstuitzending. De meeste songs en composities die we voor u draaien zult u waarschijnlijk niet kennen. ‘Stille Nacht, heilige Nacht’ blijft echter een vast gegeven; we moeten dat lied elk jaar wel ’n keer laten horen, desnoods in de zomer. Deze song, waarvan de melodie in 1818 geschreven werd door de Oostenrijkse componist Franz Xaver Gruber, veroverde binnen twintig jaar de hele wereld. Dat lijkt een langdurig proces, maar bedenkt u zich dat er toentertijd nog geen TV, radio, internet of telefonie was. We moeten dus vaststellen dat de verspreiding van dit mooie lied zich relatief gezien razendsnel voltrokken heeft. Bach’s beste composities hebben er heel wat langer over gedaan om wereldwijd bekend te geraken.We laten u Stille Nacht horen als tweede nummer in de uitzending van 26-12-’21. Het wordt uitgevoerd door het Berlijnse RIAS Kammerchor onder leiding van Hans-Christoph Rademann. Het is een van de fraaiste versies die we kennen.
Bluesmuzikant en –pianist Charles Brown zal misschien niet direct een belletje bij u doen rinkelen. Het feit dat zijn nummer ‘Days of our Drive/Sweet Piece of Ass’ opgenomen werd in 'The Wire's 100 Records That Set The World On Fire (While No One Was Listening)' zegt al genoeg: slechts weinigen luisterden naar hem, terwijl de man toch over een groot talent beschikte. Zo verging het natuurlijk de meeste Afro-Amerikaanse artiesten die zich met muziek bezig hielden. Zij konden zichzelf nauwelijks in leven houden met hun optredens en werden slecht betaald voor hun geperste plaatjes. Bessie Smith, Billie Holiday, Ella Fitzgerald, Sarah Vaughan, Miles Davis, en noem nog eens wat grootheden, waren de uitzonderingen die de regel bevestigden. Die haalden het geld met scheepsladingen vol naar binnen. Mensen als Charles Brown sleten echter een flink deel van hun leven als eenvoudige arbeiders. Zo was Brown ruitenwasser; Mississippi John Hurt en Fred McDowell waren boerenknechten. Hun leven werd beter toen ze tijdens de blues revival in de jaren ’60 herontdekt werden.
Zondagavond beginnen we onze uitzending met ‘Santa Blues’ van Charles Brown. Daarbij wijzen we u erop dat Amerikaanse kerstliedjes heel anders van aard zijn dan de Europese traditionals. De melodietjes zijn doorgaans vrolijker en ritmischer, en minder plechtig: Santa is eerder leuk dan heilig, nietwaar?
Een bijzonder kerstnummer, getiteld ‘La Fils Du Roi De Gloire’ krijgt u te horen van de Trinidadian Cantique Singers, zoals ze vastgelegd werden door field recording specialist Alan Lomax. Deze muzikale ontdekkingsreiziger heeft zich ingespannen om alle stromingen binnen de Amerikaanse volksmuziek op te nemen en voor het nageslacht te bewaren. Hij deed dat niet tijdens officiële optredens – zo die er voor de door hem bezochte artiesten al waren – maar eventueel bij hen thuis, of op een dorpsplein, of doodgewoon buiten wanneer mensen aan het werk waren en hun eigen arbeidsvitaminen zongen. Lomax beperkte zich niet tot de Amerikaanse muziek; hij stak de grenzen van de USA over om allerlei andere muziektradities te verkennen. Zijn album ‘Songs of Christmas’ bevat dan ook kerstliedjes uit de hele wereld. Deze songs hebben helemaal niets van onze wat meer gedragen Europese hymnes. Ze klinken ongepolijst en rauw, maar worden eerlijk vanuit het hart gezongen.
En dan is er John Fahey (1939 – 2001). Hij was een stuurse, ietwat asociale Amerikaanse akoestische gitarist, wars van publiciteit, over wie we het hier niet voor de eerste, maar zeker ook niet voor de laatste keer hebben. Misschien waren er technisch betere gitaristen te vinden in zijn tijdvak (we noemen bijvoorbeeld Paco de Lucia), maar in zijn geval gaat het niet alleen om virtuositeit. Fahey was een geweldige gitarist, laat daar geen misverstand over bestaan. Als componist was hij echter nog veel beter. Op een of andere manier ligt de gehele Amerikaanse geschiedenis besloten in zijn buitengewone klankidioom. Wanneer u naar hem luistert is het net alsof u een panorama geboden wordt vanaf de pilgrim fathers tot aan het heden. Fahey vertegenwoordigt als het ware de spirit van Amerika op zijn best.
Fahey heeft zich in 1994 laten verleiden tot het maken van een kerstplaat. Of hij erg religieus was is de vraag – waarschijnlijk niet, maar dat doet er niet toe: Christmas With John Fahey is een prachtig album. Daarvan draaien we ‘Christ's Saints Of God Fantasy’. Dat duurt een tiental heerlijke minuten lang.
Er zijn nog wat meer kerstnummers te beluisteren in de Oud Anders uitzending van zondag 26 december. We hebben ze hierboven niet allemaal beschreven. Gaat u ervan genieten!
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 26 DECEMBER 2021 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Santa's Blues - Charles Brown - 3.25
Blues artiest Charles Brown is nooit rijk geworden van zijn muziek, ook al erkenden beroemdheden als Ray Charles zijn invloed. Hier een kerstsong van zijn hand
02 Stille Nacht, Heilige Nacht - Hans-Christoph Rademann & RIAS Kammerchor - 3.46
Een fraaie versie van Franz Gruber’s onsterfelijke melodie uit 1818
03 Triste y madrigal - Tomas Gueglio - 7.53
Dromerige, surrealistische muziek uit ons postmoderne tijdvak. Tomas Gueglio is een Argentijnse componist die stemmen en instrumenten op een originele manier tegenover elkaar zet
04 O Little Town Of Bethlehem - Johnny Cash - 3.29
De gevierde countrysinger Johnny Cash met de Christmas carol O Little Town of Bethlehem uit 1868
05 Sonata No. 1 in D Minor, BWV 1001 IV. Presto - J.S. Bach - 4.46
De harpiste Flora Papadopoulos kent u inmiddels; we hebben de afgelopen weken een aantal nummers van haar plaat ‘Unwritten. From Violin to Harp’ gedraaid. Op dat album staan bekende composities, oorspronkelijk geschreven voor de viool. Ze werden gearrangeerd voor harp. U gat luisteren naar het presto uit Bach’s Sonata No. 1 in D Minor, BWV 1001 IV. Presto
06 Still Water - Anonymous, Boston Camerata - 3.02
In Amerika hebben ze een groot aantal kerst traditionals die wij hier in Europa niet zo goed kennen. Still Water is daar één van. Joel Cohen en zijn Boston Camerata voeren het voor u uit
07 Christ's Saints Of God Fantasy - John Fahey - 10.15
Een van de belangrijkste akoestische gitaristen uit Amerika met een geïmproviseerde kerstfantasie. U vindt dit nummer op Fahey’s plaat Christmas With John Fahey uit 1994
08 Dance of Eagle - Sainkho Namtchylak - 4.35
Sainkho Namtchylak is een zangeres uit Siberië die haar gewone stem met boventoons zingen combineert. Ze fuseert traditionele muziek uit haar geboortestreek met westerse jazz en pop
09 Fool on the Hill - Chick Corea & Hiromi Uehara - 6.46
De onlangs overleden jazzpianist Chick Corea improviseert hier een duet met de Japanse pianiste Hiromi Uehara. Uitgangspunt is Fool On the Hill van The Beatles – ook al zult u die bekende melodie hier nauwelijks terughoren
10 La Fils Du Roi De Gloire - Trinidadian Cantique Singers - 3.58
Field recording pionier Alan Lomax heeft ook buiten Amerika allerlei muzikale tradities vastgelegd. Op zijn album Songs of Christmas, uitgegeven in 1998, verzamelde hij kerstnummers uit de hele wereld. U hoorde La Fils Du Roi de Gloire, een lied dat op Trinidad gezongen wordt tijdens de kerst.
11 Sonata in D minor Op.12 No.4 Adagio - Giovanni Valentini - 2.51
Giovanni Valentini is voornamelijk bekend om zijn composities voor dwarsfluit. Het label Brilliant Classics heeft echter zijn stukken voor mandoline verzameld. De Sonata in G minor Op.12 wordt voor u uitgevoerd door Anna Schivazappa op de mandoline en Fabio Antonio Falcone op de klavecimbel
