Donderdag 16 december 2021
Hopelijk laat u uw stemming niet beïnvloeden door de zogeheten ‘donkere dagen voor Kerst’. Deze uitdrukking geeft alleen maar aan dat het daglicht in die tijd korter is dan in de rest van het jaar. Vreemd genoeg is het weer in deze periode ook nogal eens somber. Op een of andere manier is die notie van donker en duister in de vóór-kerstelijke dagen er bij ons in Oud Anders ongemerkt ingeslopen, en zadelen we u voor de uitzending van 19 december 2021 op met een aantal nummers die we op zijn minst droevig zouden kunnen noemen. Daarover meer verderop in dit artikel.Evenals vorig jaar zijn er dit keer andere factoren in het spel die u de kerst min of meer kunnen verpesten. Zo geeft het Covid virus ons voorlopig geen adempauze. De collectieve intelligentie van dit kwalijke biljoenenleger weet alle obstakels in de vorm van vaccins te omzeilen en verrast ons steeds weer met een nieuwe variant, waar mogelijk geen kruid of kruit tegen gewassen is. Je begint je af te vragen of Covid misschien de volgende stap in de Darwinistische evolutie is, vooral tegen de tijd dat we qua varianten aankomen bij de laatste letter van het Griekse Alfabet, de Omega. Hoe lang moet het duren voordat de volgende 10 miljoen jaar voor het virus zijn? Exit Homo Sapiens, bah. Nu ja, voorlopig doet het niet meer dan een halt toeroepen aan een gezellig samenzijn tijdens, tijdens...nou ja, tijdens alle feestelijke dagen en gelegenheden.
Welaan, u ziet dat mijn verbeelding met me op de loop gaat. De meesten van ons leven nog na de zoveelste aanval van het virus. Ieder van ons heeft echter heel wat te betreuren. Persoonlijk weet ik van mensen in mijn omgeving die de eerste variant niet overleefd hebben, of er langdurig ziek van geworden zijn. Dit zal nog wel geruime tijd doorgaan. Totdat de wetenschap een definitief antwoord gevonden heeft.
Genoeg gezwetst over vage toekomstperspectieven: Oud Anders leeft op 19 december van dit jaar, en doet er alles aan om u muzikaal gezien de stuipen op het lijf te jagen. Dat ging eigenlijk onbedoeld tijdens het bepalen van de muziekkeuze voor die datum. Misschien is het ’t donkere rotweer geweest dat ons te pakken kreeg, we weten het niet zeker. Vast staat dat we onze ogen richtten op onze noorderburen. Jazeker, de Scandinaviërs weten heel goed hoe ze de luisteraar kunnen meesleuren in een spiraal richting tragedie en treurnis. Waar dat aan ligt? Wellicht heeft het iets te maken met de levensinstelling van de aloude Vikingen. Die genoten weliswaar volop van het aardse bestaan, maar waardeerden de eredood op het slagveld nog meer. In die zin zou je kunnen zeggen dat ze er een zekere doodscultus op na hielden. Deze verheerlijking van pijn en dood lijkt door de eeuwen heen vooral in de muziek van de Scandinaviërs doorgesijpeld te zijn. De echte Noordse klanken zijn dan ook zelden vrolijk.
Zo hoort u bijvoorbeeld de Noorse contrabassist Mats Eilertsen tijdens zijn solo concert in cultuurzaal Sentralen te Oslo in februari van dit jaar. Hij trad daar op tijdens een van de lockdowns in zijn land en bezon zich op de gevolgen van de pandemie. Zoals een criticus opmerkte was Eilertsen’s behandeling van de contrabas technisch gezien een van de beste performances die hij ooit gezien had. Inderdaad, Mats kan heel wat op zijn instrument. Maar ja, die somberheid...de live opname van het concert, vastgelegd op de plaat Solitude Central, beurt de luisteraar nu niet bepaald op. Mooi is het echter wel. U hoort zondag de Opening Solitude van dit album.
De samenwerking van de briljante Noorse accordeonist Frode Haltli met de Zweedse nickelharpa speelster Emilia Amper in het nummer Quietly The Language Dies zal u ook niet direct tot een vreugdedansje aanzetten. Prachtige muziek, dat zeker, maar welke zwartkijker heeft de nickelharpa uitgevonden? Dat instrument heeft van zichzelf al een verwaaide, eenzame klank waar je maar tegen moet kunnen...we horen de virtuoze Emilia nogmaals in de afsluitende compositie. Dat stuk heet De Donkere Nacht In. Tja, dat zegt al genoeg.
Het grote monster van de uitzending komt echter met Phill Niblock’s compositie To Two Tea Roses voor kamerorkest. Het stuk duurt maar liefst twintig minuten lang, en dan hebben we het zelfs nog ingekort. Dit ultieme minimalistische werk geeft geen speld ruimte voor zelfs maar het kleinste beetje optimisme. U wordt overweldigd door een adembenemende, massieve geluidsbrij die u de nodige schrik aan zou kunnen jagen. Wat een onvoorstelbare dreiging gaat er van dit werk uit.
We hebben u bij deze gewaarschuwd. Zondagavond tussen 19.00 en 20.00 uur valt er veel te genieten, maar weinig te lachen.
Tja. We hadden het over de donkere dagen voor Kerst, nietwaar?
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 19 DECEMBER 2021 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 No Time to Die - Billie Eilish - 4.02
De Amerikaanse zangeres Billie Eilish heeft geen haast en brengt zo af en toe een nieuw nummer uit. De song No Time to Die was voor de nieuwe James Bond film van dezelfde naam
02 Sonata No. 1 in D Minor BWV 1001 Fuga-1 - J.S. Bach - 5.29
Harpiste Flora Papadopoulos brengt een geslaagd arrangement van J.S. Bach’s Sonate No. 1 in D Minor, BWV 1001, oorspronkelijk voor viool geschreven. Het is van haar album Unwritten. From Violin to Harp
03 To Two Tea Roses - Phill Niblock - 20.04
De donkere dagen voor kerst? Juist. Luistert u hier maar eens naar. Dreigender kan het haast niet worden met To Two Tea Roses van de Amerikaanse minimalist Phill Niblock. Het zijn allemaal akoestische instrumenten die u hoort, ook al zou u dat haast niet geloven
04 This Little Light Of Mine –The Swan Silvertones - 3.04
De Swan Silvertones waren een succesvolle close harmony Gospel groep uit de jaren ’40 en ’50. Niemand minder dan Paul Simon voelde zich door hen geïnspireerd
05 Opening Solitude - Mats Eilertsen - 2.50
Na Phill Niblock in track 03 kan het zelfs nog donkerder worden zo vlak voor de kerst. Contrabassist Mats Eilertsen nam een solo live album op in februari van dit jaar, en bezon zich op de lockdowns ten tijde van de corona pandemie. Geen vrolijke muziek, maar wel ongeëvenaard knap uitgevoerd
06 Absolon, Fili Mi: Doleo Super Te - anoniem; Huelgas Ensemble - 5.01
Het Huelgas Ensemble o.l.v. Paul van Nevel doet al geruime tijd mee in het circuit van de vroege muziek. Ze behoren tot de beste groepen in het genre. U hoort een middeleeuwse song uit Engeland, geschreven door een anonieme componist. Absolon is te vinden op het album En Albion: Medieval Polyphony in England
07 Quietly the Language Dies - Frode Haltli - 6.27
Dit nummer van de Noorse accordeonist Frode Haltli is als het ware een gesprek tussen accordeon en de nyckelharpa, de Zweedse traditionele draailier. Haltli speelt hier samen met de Zweedse Emilia Amper, die een virtuoze is op de harpa. Het nummer staat op Haltli’s plaat Border Woods uit 2019
08 Sonata in F Major, Op. 5 No. 10 I. Preludio. Adagio - Arcangelo Corelli - 1.47
- zie track 02 – een tweede arrangement van viol naar harp, gespeeld door Flora Papadopoulos. Dit keer hoort u een stuk van Corelli
09 Ut i Morka Natten (de donkere nacht in) - Emilia Amper - 4.57
- zie ook track 07 – Nyckelharpa speelster Emilia Amper wordt aanbeden in haar geboorteland Zweden – en trouwens in de hele Scandinavische wereld. Ze is een van de meest geliefde folk artiestes van Noord-Europa. U hoort Ut i Morka Natten van haar album Trollfuglen (de Tovervogel) uit 2012