Vrijdag 12 juli 2013
Waarschijnlijk zullen veel mensen Pink Floyd’s magnum opus The Wall automatisch associëren met de Berlijnse Muur. Dit komt natuurlijk omdat een groot deel van de naoorlogse generaties opgroeide in de schaduw van dit gedrocht, dat te boek staat als het tastbare symbool van de koude oorlog. Als een album dan simpelweg De Muur heet, wordt het bepaald lastig om aan iets anders te denken. Daar komt dan nog bij dat het muziektheater The Wall een van zijn meest spectaculaire uitvoeringen kende in het Berlijn van 1990, niet lang nadat de muur gevallen was. We moeten hier het een en ander rechtzetten. The Wall heeft in eerste instantie te maken met het leven van lead zanger Roger Waters. Het albumconcept is zijn geesteskind, en hij beschrijft er deels zijn jeugd in. The Wall gaat dan ook niet zozeer over de afscheiding tussen Oost en West als wel over de façade die Waters in zijn jonge jaren opbouwde. Hij was geen uitzondering; allen die de periode 1940-1945 min of meer bewust hadden meegemaakt bleven nog geruime tijd gegijzeld door de trauma’s van de tweede wereldoorlog. Met het tekenen van de vrede was er weliswaar een einde aan de oorlogsellende gekomen, maar daarmee verdween het benauwende oorlogsdenken nog niet zomaar uit het systeem van de mensen. Er heerste na de oorlog niet onmiddellijk een sfeer van algemene blijmoedigheid waarin men samen aan een betere toekomst werkte. Die hoop op een “Brave New World” was voorgoed kapotgeschoten. De gemiddelde burger leefde verkrampt en geremd, als de grijze muis die hij in oorlogstijd was geweest. Al te individualistische neigingen werden hardhandig de kop ingedrukt. Kortom, de samenleving had zich nog lang niet bevrijd van de terreur die enkele jaren daarvoor heel Europa in rouw gedompeld had. Waters zelf omschrijft dit gegeven in het o zo mooie, maar sombere lied Goodbye Blue Sky met de volgende woorden: “The flames are long gone, but the pain lingers on”.
Waters groeide vaderloos op. Eric Fletcher Waters, officier in het Engelse leger, was in februari 1944 omgekomen bij gevechten rondom het Italiaanse plaatsje Anzio. De jonge Roger heeft daardoor zijn jeugd als stuurloos ervaren; hij miste een warme vaderfiguur die zijn emoties kon leiden. Bovendien was daar het hierboven beschreven repressieve klimaat van de periode direct na de oorlog. Ziedaar de factoren die het ontstaan bepaalden van De Muur, die in figuurlijke zin staat voor de emotionele blokkades die Waters moest overwinnen.
Onderstaande animatieclip is uit de latere film The Wall genomen. De verschrikkingen van de oorlog worden er heel knap in uitgebeeld. De video volgt de albumversie van Goodbye Blue Sky tamelijk getrouw. Aanstaande zondag laten we u dit origineel horen, maar we beginnen het programma met de vertolking van Joni Mitchell in 1990, tijdens de legendarische opvoering van de show in Berlijn.
Luistert u naar de tekst: “Did you ever wonder why we had to run for shelter when the promise of a brave new world unfurled beneath a clear blue sky?”, zo luidt de cynische vaststelling van Roger Waters en de zijnen. De zin verwijst smalend naar het optimistische, utopische denken zoals dat aan het begin van de twintigste eeuw gangbaar was in sommige vooraanstaande kringen. De industriële revolutie beloofde ooit veel goeds te brengen, en schrijvers als H.G. Wells spraken hun hoop uit dat de mensheid zich dankzij de zegeningen van de technische vooruitgang naar een paradijselijke staat zou ontwikkelen. Men geloofde in een betere wereld. Aldous Huxley, een wereldoorlog en een Russische revolutie wijzer, beschreef in zijn roman “Brave New World” hoe desastreus een dergelijke toekomst eruit kon zien. Op hun beurt voegden de nazi’s er hun inktzwarte variant aan toe: daar was dan die dappere, nieuwe wereld - en jawel, al haar technische verworvenheden manifesteerden zich als een aanhoudend bombardement op Londen en andere grote steden in Europa.
De song eindigt onheilspellend. Met “Goodbye, Blue Sky, Goodbye…” wordt de vrede vaarwel gezegd. Voor lange, lange tijd. U hoort het zondag in Oud Anders Onder Andere om 22.00 uur op AAFM.
Playlist OUD ANDERS, zondag 14 juli 2013
01. Goodbye Blue Sky (versie Live Berlin 1990, met Joni Mitchell) - Rogers Waters - 3.53
02. Blood On The Floor - Marc Anthony Turnage - 8.40
03. Malaguena voor harp - Ernesto Lacuona - 4.18
04. Clavier of Pure Reason - Rytis Mazulis - 9.41
05. Suite Populaire Brésiliennne: Mazurka-Chôro - Heitor Villa-Lobos - 3.10
06. Big Fun, Holly-Wuud - Miles Davis - 7.08
07. Lonely Soul - Sainkho Namtchylak - 7.44
08. Goodbye Blue Sky (originele versie van The Wall) - Pink Floyd - 2.47
