Vrijdag 19 juli 2013
Als het om klassieke muziek gaat, denken we meestal niet veel verder dan Europa. We noemen Italië, Rusland en natuurlijk vooral Duitsland. In deze landen gebeurde het van oudsher allemaal. Daar gebeurt het gelukkig nog steeds, maar al snel wordt vergeten dat men zich aan de andere kant van de oceaan ook actief bezig houdt met de kunstmuziek. En dan hebben we het even niet over de Verenigde Staten, want namen als Philip Glass, Steve Reich en Terry Riley zullen hen die niet of weinig geïnteresseerd zijn in klassiek nog wel iets zeggen. Nee, voor de uitzending van komende zondag richten we de blik naar het trans-Atlantische zuiden.We schrijven dus Zuid-Amerika. Het valt niet mee om voor de vuist weg een tiental componisten van naam te noemen die op dat continent geboren en getogen zijn. Hopelijk zegt de naam Heitor Villa-Lobos (1887-1959) u iets, de veelzijdige Braziliaan die een groot oeuvre voor alle mogelijke settings heeft achtergelaten. En wellicht doet Alberto Ginastera (1916-1983) een belletje rinkelen bij hen die van symfonische rock houden; zij zouden kunnen weten dat de supergroup Emerson, Lake en Palmer de Toccata uit diens eerste piano concert arrangeerden voor hun album Brain Salad Surgery. En natuurlijk kennen alle Nederlanders sinds de bruiloft van Willem Alexander en Maxima de naam van de Argentijn Astor Piazzolla (1921-1992), en weet iedereen nu wat een bandoneon is. Maar daarmee houdt het zo’n beetje op wat de kennis van Zuid-Amerikaanse componisten betreft. En dat is jammer. Er valt immers heel wat te interessante muziek te ontdekken in dit werelddeel!
Als voorbeeld van een boeiende ontwikkeling in de Zuid-Amerikaanse muziek nemen we de Braziliaanse Choro, dansmuziek die haar wortels heeft in onder andere de Europese wals, mazurka en polka. In de 19e eeuw brachten emigranten deze muziek naar Rio de Janeiro, waar de energieke deuntjes spoedig aansloegen. De lokale bevolking gaf de traditie een injectie met de al aanwezige Spaanse en Portugese populaire muziek, die op haar beurt Afrikaanse invloeden kende (denkt u aan de slavernij!). Daar kwamen vervolgens nog wat Indiaanse muzikale tradities bij. Uiteindelijk pakte de eerder genoemde Heitor Villa-Lobos, die de volksmuziek in zijn land nauwlettend in het oog hield, de aldus ontstane mengvorm ‘Choro’ weer op en integreerde het in zijn moderne klassieke idioom. Via een omweg kwam de van oorsprong klassieke Europese dansmuziek dus als het ware weer terug in de moederschoot. Maar ze klonk na deze onderdompeling in een zee van invloeden wel heel anders.
Ney Rosauro staat met twee nummers op het programma van aanstaande zondag. Hij is een Braziliaanse componist die zich gespecialiseerd heeft in het bespelen van de marimba en de xylofoon. Dat zijn heel wat onbekende factoren bij elkaar; zowel zijn herkomst als instrumentkeuze maken het niet erg waarschijnlijk dat u ooit van hem gehoord hebt. Kijkt u eens naar de video hieronder: nadat u zijn markante kop met het halflange, witte haar gezien hebt vergeet u hem nooit meer. Een belangrijker reden om hem niet te vergeten is natuurlijk zijn eigen muziek. Als een Gershwin laat hij zien dat klassiek leuk en vrolijk kan zijn. Rosauro kent de muzikale volkstradities van zijn land als weinig anderen en is daarnaast doctor in de klassieke muziek, met als hoofdrichting slagwerk. Een studiebol dus, die de structuur van zowel klassieke als folkloristische klanken doorgrondt en tot aantrekkelijke combinaties van beide genres weet te komen.
De video brengt “A Brazilian Landscape”, een fantasie voor xylofoon solo. O ja: loepzuiver, zo’n xylofoon. Wat is het toch een mooi instrument.
Playlist OUD ANDERS, zondag 21 juli 2013
01. Omkaaraaya Namaha - Ravi Shankar - 1.51
02. A Sonata for Harpsichord Estampie - Lou Harrison - 3.20
03. Brownskin Gal - Joseph Spence -5.17
04. Main Drag - Frederic Rzewski - 8.20
05. Bonaiuto del Casentino: Haec Medela - Ensemble Lucidarium - 2.40
06. Sonata Lebensabschnitte: Lied - Ney Rosauro - 4.22
07. Strijkkwartet no. 3, Finale: allegro con fuoco - Erich Wolfgang Korngold - 5.55
08. Ein Pferd Klagt an - Ernst Busch - 3.04
09. Fünf Stücke im Volkston für violin, cello & piano op. 102: 1. Mit Humor - Robert Schumann - 3.00
10. Quand un Soldat - Yves Montand - 1.52
11. Mythos Brasileiros: Mula Sem Cabeca - Ney Rosauro - 2.59