Donderdag 7 oktober 2021
Het is u vast wel eens overkomen: u meende iets over het een en ander zeker te weten en verkondigde uw ‘kennis’ luid aan de buitenwacht. Vervolgens blijkt dat u de plank gruwelijk missloeg. U had de feiten niet op een rijtje. Een dergelijk pijnlijke blunder maakte ik een paar maanden geleden toen een oude studievriendin van me overleed. Muziekliefhebber als ze was had ze de klassieke werken voor haar uitvaart zelf uitgekozen. Ik volgde de dienst online en was blij verrast met het fraaie intro waartoe ze besloten had. Dat was het eerste deel uit Henry Purcell’s indrukwekkende Music For the Funeral of Queen Mary. Ik kende de melodie heel goed, maar had nooit de moeite genomen om eens uit te zoeken over welke historische persoon dit nou eigenlijk ging.Ik liet de kinderen van mijn vriendin weten dat dit een ode was aan Mary Queen of Scots, geschreven door Purcell. Later werd het gebruikt in een synthesizer arrangement van Wendy Carlos, als een van de muzikale thema’s in de roemruchte film A Clockwork Orange van Stanley Kubrick.
Wendy Carlos, A Clockwork Orange? Ja, dat klopt. Maar Mary Queen of Scots? Oei, oei, wat zat ik er naast. Ik had de verkeerde Mary voor ogen. Misschien is me de flater ingegeven door het feit dat ik kort voor de dood van mijn vriendin een TV-serie over deze tragische vorstin had zitten binge-watchen. De ene Queen Mary werd voor mij dus de andere, en zo haalde ik tijdperken en historische personen fiks door elkaar. Achteraf gezien besef ik dat de protestante, door en door Engelse componist Purcell natuurlijk nooit een ode geschreven zou hebben aan een katholieke troonpretendent die ervan beschuldigd werd een complot gesmeed te hebben dat tot de val van de bewierookte vorstin Elizabeth I had moeten leiden. In de Engelse geschiedenis staat Mary van Schotland te boek als een verraadster. En ook op die eerdere Queen Mary (de dochter van Hendrik VIII en diens eerste vrouw Catharina van Aragon) kon deze schitterende begrafenismuziek geen betrekking hebben. Die vrouw was zo katholiek als maar zijn kon, en vooral veel te moorddadig. Haar poging om Hendrik’s afscheiding van de kerk van Rome ongedaan te maken ging met een oceaan aan bloed gepaard. Vandaar haar veelzeggende bijnaam Bloody Mary, een heerseres waar de Engelsen met niet bijster veel nostalgie aan terugdenken.
Om precies te zijn: beide Mary’s waren al ruim honderd jaar dood voordat Purcell zijn werkje creëerde. Het is onwaarschijnlijk dat een componist personen zou herdenken wier heengaan hij niet zelf heeft beleefd. Een opera over mensen uit een grijs verleden componeren, dat is tot daar aan toe, maar een ad hoc uitvaart melodie schrijven voor iemand die een eeuw geleden tot stof vergaan was? Nee, aan zo’n anachronisme zal een componist zich niet schuldig maken.
Het zit zo: Henry Purcell had het over een derde Mary, namelijk Mary II van Engeland (1662 -1695), de vrouw van onze eigen Willem III van Oranje. Haar dood had de componist bewust meegemaakt, maar dan ook nog maar net. Koningin Mary II overleed in januari 1695; Purcell stierf in november van datzelfde jaar. De muziek die hij voor Mary’s uitvaart maakte werd overigens ook gebruikt voor zijn eigen begrafenis.
Het is prachtige muziek. Purcell wist indruk te maken, kon theatraal en melodramatisch uitpakken, maar werd nooit kitscherig. De mars, het eerste deel uit de Funeral Music For Queen Mary, begint met een reeks onheilspellende paukenslagen. Daarna zetten de trompetten en trombones zachtjes in, om vervolgens de hemel open te scheuren. De luisteraar krijgt zodoende het gevoel dat er zich een tragedie van ongehoorde proporties heeft afgespeeld. Juist, er is immers iemand dood gegaan, nietwaar? Dit is de ultieme begrafenismuziek. U wordt overweldigd.
Die mars wordt zondagavond gepresenteerd als eerste nummer in ons uurtje Oud Anders. Het wordt vertolkt door de Baroque Brass of London en het Choir of Clare College Cambridge onder leiding van Timothy Brown. U vindt dit optreden tevens in de Youtube video hieronder. De andere twee delen hoort u later in de uitzending en worden uitgevoerd door het Taverner Consort, Choir and Players o.l.v. Andrew Parrott.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 10 OKTOBER 2021 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Music for the Funeral of Queen Mary I. March to Canzona - Henry Purcell - 2.07
Henry Purcell schreef muziek voor de begrafenis van Mary II van Engeland (1662-1695), die getrouwd was met Willem III van Oranje
02 Mule Train -Tennessee Ernie Ford - 3.02
Televisie- en radiopresentator Tennessee Ernie Ford oogstte veel success als Country & Western zanger. Mule Train werd niet door hemzelf geschreven, maar hij vertolkte het beter dan vele anderen voor en na hem
03 New Radio - Strings & Timpani - 6.56
Voice & Strings & Timpani is een project van gitarist Stephan Meidell en drummer Øyvind Hegg-Lunde, twee van de belangrijkste figuren in de nieuwe Noorse muziek. U hoort het nummer New Radio van hun album Hyphen uit 2016. Wat is het precies? Tja...minimal music, rock, dance - zoiets
04 Remembrances (Alternate) - John Williams - 4.32
John Williams heeft voor zoveel beroemde films muziek geschreven dat het vrijwel onmogelijk is dat u nog nooit een deun van hem gehoord zou hebben. Remembrances is van Schindler’s List
05 Hangman Devil Man - Charming Hostess - 4.28
Charming Hostess is een trio vrouwen dat alternatieve muziek maakt door allerlei invloeden met elkaar te vermengen. Folkrock, Balkan, Yiddisch, Andalusië, alles komt langszij. Hangman Devil Man zou door Rhiannon Giddens geschreven kunnen zijn...maar toch niet helemaal
06 Keyboard Sonata #5 In F SHarp Minor – Manuel Blasco De Nebra - 5.15
Manuel Blasco De Nebra wordt wel vergeleken met zijn Italiaanse voorganger Domenico Scarlatti. Of hij even goed was als zijn voorbeeld staat open voor discussie. Zijn sonates voor pianoforte zijn echter de moeiet van het beluisteren zeker waard. Pedro Casals nam alles op wat Blasco De Nebra ooit geschreven heeft
07 Grandma - Spires That In the Sunset Rise - 8.07
De groep Spires That In The Sunset Rise, tegenwoordig bestaande uit Ka Baird en Taralie Peterson, blijft verbazen met muziek waar je niet gauw een stempel op kunt drukken. Grandma is van hun album Ancient Patient Wills It Again deel I uit 2012
08 Music for the Funeral of Queen Mary II.Thou knowest, Lord - Henry Purcell - 2.10
- zie track 01 - deel 2
09 The Abu-Ata Mode (With Variations in Hejaz) - Abbas Saruri & Jalal Davudi - 5.47
De iraanse muzikanten Abbas Saruri en Jala Davudi bespelen respectievelijk de oud-Perzische instrumenten de tar en de kamantché. Het ene is een zogenaamde langhalsluit, het andere een strijkinstrument, ook al met een lange hals
10 The Sentimental Gentleman From Georgia - The Boswell Sisters - 3.08
The Andrew Sisters keken het natuurlijk van hen af: The Boswell Sisters, drie zusjes uit New Orleans die er met hun ritmische noviteiten op los swingden. The Sentimental Gentleman From Georgia is een van hun vele hits
11 About A Tree - Avishai Cohen - 6.53
Bassist Avishai Cohen, een grote naam in de hedendaagse jazz, verzamelde een grote ploeg om zich heen voor zijn album Seven Seas (2011). U hoort het nummer About A Tree van die plaat
12 Music for the Funeral of Queen Mary III. Canzona - Henry Purcell - 2.10
- zie track 01 – deel 3
