Donderdag 16 september 2021
Een gecombineerde loopbaan als succesvol militair en musicus lijkt op het eerste gezicht niet heel waarschijnlijk. Per slot van rekening wordt een soldaat tot op zekere hoogte opgeleid om mensen en dingen te vernietigen, niet om scheppend, kunstzinnig werk te verrichten – ook al zouden we kunnen zeggen dat de functie van de krijgers onder de overheidsfunctionarissen mettertijd wel enigszins veranderd is. Tegenwoordig worden militairen wel degelijk ingezet om zaken op te bouwen. Maar toch, een strijder wordt geacht om de trekker over te kunnen halen, eerder dan dat men een piano sonate van zijn hand verwacht. Natuurlijk zijn er volop muzikaal begenadigden in de strijdmacht te vinden. Vele korpsen in deze wereld hebben een militaire kapel; de koperblazers aldaar kunnen uitstekende muzikanten zijn. Maar een echte musicus die stukken componeert...nee, die zal men in deze rangen niet bijster veel vinden.Toch zijn ze er wel degelijk geweest, soldaten die iemand met de linkerhand overhoop konden schieten en met de rechterhand onsterfelijke werken wisten te componeren. Een beroemd voorbeeld uit onze 20e eeuw is de Griekse Iannis Xenakis. Deze had onderdeel uitgemaakt van het communistisch georiënteerde ELAS, een groep goed georganiseerde partizanen die tijdens WWII tegen de Duitse bezetters streden en naderhand tegen de door de Britten gesteunde regeringstroepen ten tijde van de Griekse burgeroorlog. We weten niet in hoeverre Xenakis dood en verderf om zich heen heeft gezaaid, maar vast staat dat hij door de rechtse administratie van het naoorlogse Griekenland - dat het gewapende conflict zou winnen - bij afwezigheid ter dood werd veroordeeld. Ook werd hij door de Britten gezocht. Dat soort zaken overkomt je doorgaans niet wanneer je niets op je geweten hebt.
Xenakis ontliep zijn doodvonnis door naar Frankrijk te vluchten. Met veel water bij de wijn werd de vervolging van de hoogbegaafde wiskundige en musicus uiteindelijk gestaakt, zodat hij zich voortaan weer vrijelijk door de wereld kon bewegen.
Tot zover Xenakis; de muziek van deze voorvechter van de avant-garde komt regelmatig aan bod in ons programma. De man die we in onze uitzending van zondag 19 september ’21 laten horen heet Antoine de Lhoyer (1768 – 1852), een Fransman die in de loop van zijn leven een drietal hoge militaire onderscheidingen heeft ontvangen en daarnaast een begaafd componist van zeer aantrekkelijke muziek voor gitaarduetten en –trio’s was. Het leek wel alsof de man niet goed kon kiezen: moest hij nou een carrière als legerofficier of als musicus nastreven? Tja, als je niet helemaal zeker bent van je ware bestemming, dan kies je ze maar allebei. En dus componeerde hij er lustig op los, en schopte het en passant tot lid van het Gardes du Roi (lijfwacht van de koning), ridder in de orde van de St. Johannes en ridder in de orde van St. Louis. Nu lijkt het erop dat de eerste van die drie militaire functies meer ceremonieel van aard was, maar die laatste hield beslist meer in dan keurig in het gelid marcheren. Om een dergelijke onderscheiding te krijgen moest je als niet-adellijke soldaat op minstens tien oorlogsjaren kunnen bogen, en gedurende de strijd ook de nodige moed betoond hebben. We mogen dus gevoeglijk aannemen dat de Lhoyer nogal wat kerfjes op zijn geweerkolf had zitten, ook al zwijgt het internet in alle talen over de bruutheid van zijn oorlogsverleden.
Antoine de Lhoyer werd beschouwd als een van de beste gitaristen van zijn tijd. Hij werd zozeer gewaardeerd dat hij zelfs tien jaar lang componist mocht wezen aan het hof in St. Petersburg, alwaar hij de hoogste Russische adel lesgaf. Toen de gitaar als instrument in de salonmuziek gepasseerd werd door de pianoforte keek echter niemand meer om naar de muziek van deze soldaat. Ondanks zijn vroegere roem als gedecoreerde militair en uitnemend gitarist zou de Lhoyer als een berooid man sterven. Dat gebeurde in Parijs in 1852.
Zondagavond kunt u in Oud Anders luisteren naar het Allegro Moderato Brilliante uit de Lhoyer’s Duo Concertant Opus 31 voor twee gitaren. Het wordt uitgevoerd door Antonio Rugolo en Angelo Gillo.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 19 SEPTEMBER 2021 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 A Goblin, a Goblin - Jana Hunter - 3.53
Maak kennis met de ongewone stem van Jana Hunter, een vertegenwoordiger van de New Weird America beweging, waartoe o.a. Devendra Banhart en Joanna Newsom behoren
02 Silent songs II: Dusi Dusi - Peteris Vasks - 1.35
Fraaie vocale muziek van de Letse componist Peteris Vasks. U hoort een ander deel van zijn Silent Songs op het einde van de uitzending
03 One For Daddy-O - Cannonball Adderley - 8.23
Iedereen die deel uitmaakte van de crew voor Miles Davis’s Kind of Blue werd wereldberoemd, zo ook Cannonball Adderley. Luistert u naar One For Daddy-O van zijn album Somethin’ Else uit 1958
04 Southern Man - Merry Clayton - 3.16
Merry Clayton is de R&B/Soul zangeres die het duet met Mick Jagger invulde op Gimme Shelter, een van de beroemdste nummers van de Rolling Stones. U hoort hier een song van haar solo Album Merry Clayton (1971)
05 Gimme Shelter - Rolling Stones – 4.31
…en dus volgt nu logischerwijs Gimme Shelter. IJzersterk, spookachtig nummer van de Stones, zoals ze er wel meer maakten eind jaren ‘60/begin jaren ‘70
06 Ricercare una Melodia - Jonathan Harvey - 6.50
Jonathan Harvey mogen we misschien wel het best bewaarde geheim van de Engelse moderne klassieke muziek noemen. U hoort het tweede Ricercare una Melodia van zijn album Bird Concerto with Piano Song uit 2001, een compositie voor piano, sampler, synthesizer en orkest met electronica
07 Looking Up at Down - Big Bill Broonzy - 3.01
Big Bill Broonzy is een van de groten van de vooroorlogse akoestische blues. Wiki zegt het volgende over hem: zijn lange en gevarieerde carrière markeert hem als een van de sleutelfiguren in de ontwikkeling van de blues in de 20e eeuw. Lookin Up at Down werd door hem geschreven in 1940
08 Donkey Diversion/Gull/Moon Desert - Ikue Mori - 11.16
De Japanse drummer en laptopkunstenaar Ikue Mori mocht in 1996 een album met eigen werk uitbrengen op John Zorn’s label Tzadik. Het heet Garden. Van deze plaat laten we u Donkey Diversion/Gull/Moon Desert horen. Mori maakt veelvuldig gebruik van de drum machine, die ze uitstekend weet te programmeren
09 Duo Concertant Op. 31 #1: Allegro Moderato Brilliante - Antoine de Lhoyer - 7.13
Gitaristen Antonio Rugolo en Angelo Gillo voeren een werk van de Franse componist en geridderde militair Antoine de Lhoyer (1768 – 1852) voor u uit
10 New Position - Prince and the Revolution - 2.20
New Position maakt onderdeel uit van Prince’s album Parade uit 1986. 35 jaar oud alweer, maar het klinkt alsof het vandaag gemaakt werd
11 Silent songs I: Nosapi Parsapi - Peteris Vasks - 3.38
Het eerste deel uit Vask’s vocale werk Silent Songs
