Donderdag 13 mei 2021
Wilt u uw licht opsteken over klassieke Engelse componisten van pakweg honderd jaar geleden die zich konden meten met hun nieuwerwetse collega’s op het vasteland van Europa, dan raakt u al snel teleurgesteld. Aan het begin van de twintigste eeuw hadden Frankrijk/Rusland het barbarisme van Igor Stravinsky; Oostenrijk had de twaalftoonstechniek van Arnold Schönberg, Hongarije de hectiek van folklorist Bela Bartok; dit alles was gloednieuw. Maar waar bleef het Verenigd Koninkrijk? De Britten leverden geen hervormers op. Ze deden niet eens de moeite om achter de feiten aan te hobbelen. Vreemd eigenlijk, in aanmerking genomen dat de Engelsen in een kunstdiscipline als literatuur onafgebroken het voortouw hadden genomen in de wereld. We noemen bijvoorbeeld James Joyce; diens roman Ulysses heeft minstens evenveel impact gehad op het moderne schrijven als bijvoorbeeld Picasso’s Les Demoiselles d'Avignon op de 20e- eeuwse schilderkunst. Nu ja, Joyce was een Ier, maar laten we voor het gemak de Engelsen en Ieren maar even over dezelfde kam scheren (hopelijk lezen de Ieren dit niet). Waarom vlotte het in Engeland in de periode 1900 tot 1920 niet met de nieuwe klanken binnen de klassieke muziek? Een kleine vijftig jaar later bleek immers dat men in dit land wel degelijk vooruitstrevend kon zijn als het om de toonkunst ging; zonder The Beatles en The Rolling Stones hadden pop en rock er anders uitgezien. Nu zouden we kunnen stellen dat deze groepen aanvankelijk leentjebuur speelden bij grote broer Amerika, alwaar de blues, doowop, R&B en rock ’n roll uitgevonden werden, maar toch – de merseybeat van The Beatles en, sinds Aftermath, de originele versie van de blues van The Stones - zetten de wereld op zijn kop. Genoemde groepen zogen de bestaande bestaande stijlen in zich op en maakten er een revolutie van.
Met andere woorden, de Engelsen zijn eigenlijk per definitie modernisten. Dat zijn ze echter niet in wat we aanduiden met de term ‘serieuze’ muziek. Tot ver in de 20e eeuw bleven Britse klassieke componisten steken in het (laat-) romantische idioom, ook al waren er wel wat uitzonderingen; die avonturiers werden echter nooit populair, en al helemaal niet belangrijk. In eigen land werden ze per slot van rekening al veroordeeld. Let u op dat woord ‘populair’, daar zit het hem waarschijnlijk in. Mogelijk leeft er bij de Britten de overtuiging dat kunst, en dan met name een kunst als muziek die direct op de emoties speelt, pas deugt wanneer het in de smaak valt bij een breder publiek. Iedereen moet iets mooi kunnen vinden zonder dat je je hersencellen bovenmatig aan het werk hoeft te zetten. Geen elitaire onzin dus, dank u. Niet voor niets is The Night of the Proms Engeland’s grootste klassieke evenement; alle bezoekers zingen de bekendste en fraaiste melodieën uit volle borst mee. Het spreekt vanzelf dat Karlheinz Stockhausen en Iannis Xenakis het nooit tot de Proms hebben geschopt. De gemiddelde Brit is wars van dat soort onbegrijpelijke wanklanken.
Keren we terug naar dat tijdvak van ‘honderd jaar geleden’, dan valt er eigenlijk maar één Engelse componist aan te wijzen die wereldberoemd geworden is, en wiens werk tot op de dag van vandaag veelvuldig gespeeld wordt: Ralph Vaughan Williams. Niet dat hij het Britse modernisme een gezicht heeft gegeven, integendeel. Vaughan Williams is nu juist een toonbeeld van iemand die zich niet voegde in de stroom van nieuwe muzikale ontwikkelingen op het continent. Hij was en bleef een romantisch componist, ondanks het feit dat hij les had gekregen van een baanbrekende musicus als Maurice Ravel. En nou kunnen we een kunstenaar wel verwijten dat hij geen pogingen onderneemt om nieuwe wegen in te slaan, maar wat is erop tegen wanneer iemand zich van een ouderwetse stijl bedient? Zolang hij dat maar heel goed doet valt daar weinig op hem aan te merken. Te vaak wordt een kunstenaar belangrijk gevonden om het feit dat hij een vernieuwer is of was; zelden wordt tegenwoordig de vraag gesteld of zijn werk mooi gevonden wordt, onafhankelijk van het tijdsgewricht waarin het gecomponeerd werd.
Ralph Vaughan Williams heeft een indrukwekkend oeuvre nagelaten waarin zich heel wat schitterende werken bevinden. Laten we de man dus zijn roem gunnen. Zondagavond hoort u in Oud Anders Silence and Music, een werk voor koor waarin hij een gedicht van zijn vrouw Ursula toonzette. Het werd toegevoegd aan A Garland for the Queen, een verzameling liederen voor onbegeleid gemengd koor door tien Britse componisten op teksten van tien Britse dichters, geschreven om de kroning van Elizabeth II in 1953 te vieren. Het Quink Vocal Ensemble voert het voor u uit.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 16 MEI 2021 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Canto della pasquetta - Giovanni Marini & Gruppo Padana di Piandena & Gaspare de Lama - 1.05
Fraaie Italiaanse volksmuziek, die tch heel wat anders in elkaar zit dan O Sole Mio…
02 Dream On A Train - Faun Fables - 6.51
Een mooi nummer van de illustere alternatieve folkrock groep Faun Fables. Zangeres Dawn McCarthy, alias ‘Dawn the Faun’ is de leidende figuur hier
03 Kanon in 6;8 - Wolfgang Muthspiel, Scott Colley, Brian Blade - 7.41
Deze jazz kunnen we nog het beste omschrijven als het soort fusion dat doet denken aan die van John Mclaughlin of Lee Ritenour
04 Efforcier M'estuet Ma Voiz - Catherine Braslavsky - 5.04
Met de Franse specialiste op het gebied van de middeleeuwse en vroer-renaisansistische muziek Catherine Braslavsky zijn we nog lang niet klaar. Wat heeft ze toch een mooie muziek gemaakt...! Met de song Efforcier M'estuet Ma Voiz lijkt ze wel een brug te slaan tussen het Franse chanson van onze tijd en de tradities van de troubadours van vele eeuwen terug
05 Nyaenge Weex Miegs Danl (I'm a Single Woman) - The Yandong Grand Singers - 3.55
Volksmuziek uit een voor ons tamelijk onbekende regio in China. U hoort de Yandong Grand Singers
06 Sonata In C Minor, D. 958 - II. Adagio - Franz Schubert - 8.23
Ook al was Schubert geen pianist die zich kon meten met virtuozen als Liszt of Chopin die een paar decennia na hem kwamen, hij heeft toch een indrukwekkend oeuvre voor piano nagelaten. U hoort het adagio uit de Sonata In C Minor, D. 958, uitgevoerd door de Franse pianist Adam Laloum
07 Elephant - Freya Ridings - 3.14
De Britse singersong writer Freya Ridings heeft een mooie stem. In Oud Anders lopen we weg met dit soort zangeressen. Het lied Elephant is van haar debuutalbum Freya Ridings
08 The Plague - Jenny Hval - 5.57
Blood Bitch is een conceptalbum van de Noorse zangeres Jenny Hval. Het werd beïnvloed door vampiers, menstruatie en horrorfilms uit de jaren ’70. We draaien het nummer The Plague van die plaat
09 The Weeping White Room - Bent Sörensen - 7.42
The Weeping White Room van de Deense componist Bent Sörensen wordt uitgevoerd door het Lapland Chamber Orchestra onder leiding van John Stårgards. Pianiste Katrine Gislinge neemt de piano partij voor haar rekening
10 Silence and Music - Ralph Vaughan Williams - 5.27
- zie artikel -
