Donderdag 6 mei 2021
Het moest er een keer van komen: in de uitzending Oud Anders van zondag 9 mei 2021 besteden we aandacht aan de illustere Salvatore Sciarrino, een wonderkind dat op vijfjarige leeftijd begon als visueel kunstenaar. Wat kun je op die leeftijd? We hebben helaas geen bewijzen van zijn vroege vaardigheden op dit gebied, maar posten onder dit artikel wel een paar van zijn latere schilderijen. Vijf jaar later – als jochie van tien dus - koos hij de richting van de abstracte schilderkunst, om vervolgens zijn eerste liefde min of meer in te ruilen voor de moderne klassieke muziek. Erg veel behoefte aan bemoeienis met zijn talent had hij niet; Sciarrino heeft weliswaar hier en daar een cursus gehad van postmodernistische componisten, maar bleef toch grotendeels autodidact. Hij heeft zichzelf dus het vak geleerd, en wel zó grondig, dat hij aan het conservatorium in Milaan zelfs leraar kon worden. Na een aantal jaren college gegeven te hebben gaf hij zijn baantje op en vestigde zich in het stadje Città di Castello in de regio Umbrië, om zich in alle teruggetrokkenheid volledig aan de muziek te kunnen wijden. Zijn werken werden omstreeks zijn 35e levensjaar al zo veelvuldig vertolkt dat hij zich deze stap kon veroorloven; vanaf dat moment leefde hij van zijn groeiende muzikale oeuvre.
Sciarrino is op dit moment een van Italië’s meest gespeelde avant-garde componisten. Voor mij persoonlijk blijft hij een moeilijk te verteren muzikant, zo moet ik eerlijk toegeven. Veel van zijn werken vat ik niet helemaal, vooral ook niet omdat hij – en ik sluit me aan bij het commentaar van een Youtube bezoeker onder een op dat platform gepubliceerd muziekstuk van Sciarrino – niet veel meer lijkt te doen dan wat toontjes onder te dompelen in zeeën van stilte. Inderdaad is het gebruik van stilte een van Sciarrino’s kenmerken; halen we alles waar er niets te horen valt uit sommige composities van hem, dan wordt de lengte van het stuk toch minstens met een derde teruggebracht. Moeten we zo iemand serieus nemen als componist? Volgens bovengenoemde Youtube gebruiker niet. Deze is van mening dat Salvatore zwaar overschat wordt.
Deze laatste opmerking is ernstig overdreven. Een vocaal werk als ‘Quasar’ uit L'alibi della Parola toont aan dat deze Italiaan wel degelijk heel wat in zijn mars heeft. Hij is goed op de hoogte van allerlei historische ontwikkelingen in de zangkunst; het betreffende stuk doet in de verte enigszins denken aan de Ars Antiqua en Ars Nova van de Parijse school uit de 13e eeuw, zij het dan wel dat het in een gloednieuw jasje werd gestoken. De leden van het Schola Heidelberg Ensemble voeren het voor u uit.
Ik moet bekennen dat ik ‘Quasar’ stevig bewerkt heb. Hoe zit dat? Welaan, het komt regelmatig voor dat ik bij het samenstellen van Oud Anders over de mij beschikbare tijd van 58m30s heen ga. Als er dan toch een muziekstuk voorhanden is waarin zoveel lange stiltes optreden, dan snijd ik die geluidloze periodes eruit. Zodoende bespaar ik tijd. Schandalig natuurlijk, want zo had Sciarrino het niet bedoeld. Die stiltes zitten er niet voor niets, ook al moet ik nog uit zien te vissen waarom ze er dan zitten. Hoe dan ook, wat er over blijft van dit zangstuk – namelijk, alles wat u horen kunt - is beslist de moeite waard. Hier is een originele artiest aan het werk.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 09 MEI 2021 OP AAFM, 19.00 – 20.00 UUR
01 Minore Tou Teke - Jack Gregory - 4.05
Gitaristen die in de periode 1920 tot 1950 vooruitliepen op modern ontwikkelingen treffen we aan op de door Pat Conte opgenomen plaat The Secret Museum of Mankind Guitars, Vol. 1: Prologue to Modern Styles. Dat kraakt een beetje, maar dat is niet erg. Jack Gregory is afkomstig uit Griekenland en speelt een onvervalste rembetico
02 The Lord's Prayer - Nikolai Karetnikov - 4.14
Koormuziek van een Soviet-Russische componist die door de autoriteiten eigenlijk niet geaccepteerd werd. Het lijkt moeilijk voorstelbaar, want wat we horen is uiterst melodieus en sluit aan bij de eeuwenoude ortodoxe muziek
03 The Second Dream Of The High Tension Line Stepdown Transformer
From The Four Dreams Of China - La Monte Young - 13.46
La Monte Young is een van de aartsvaders van de minimal music. We draaien een fragment van het werk als genoemd in de titel, uitgevoerd door een aantal trompettisten
04 Sheik Yerbouti: Flakes - Frank Zappa - 6.41
Zappa kunnen we heden ten dage nog steeds draaien zonder dat zijn muziek ouderwets klinkt. Sheik Yerbouty is van 1979
05 Ao'ai (Fisherman's Song) - Guan Pinghu - 6.23
U hoort een maestro op de Chinese plankciter de guqin
06 Khumbula Ubaba - Moses Zwe Zwe - 1.44
Moses Zwe Zwe uit Zuid-Afrika speelt zulu muziek, aangepast voor de akoestische gitaar. U vindt dit nummer op het album The Secret Museum of Mankind Guitars, Vol. 1: Prologue to Modern Styles
07 NYC - Saadet Türkoz & Elliott Sharp - 3.49
De improviserende jazz zangeres Saadet Türkoz en avant-garde gitarist Elliott Sharp werken samen op hun album Kumuska uit 2019
08 I'm a Pilgrim - Golden Gate Quartet - 2.43
Close harmony zingen kan een ware kunst worden. Het legendarische Golden Gate Quartet, een viertal zangers dat hoge ogen gooide in het gouden tijdperk van de Jubilee Gospel, mogen we derhalve misschien met Rembrandt vergelijken. Ja, zo goed zijn ze
09 L'alibi della Parola II. Quasar - Salvatore Sciarrino - 4.02
Schola Heidelberg voert een vokaal werk uit van de Italiaanse postmodernist Salvatore Sciarrino. Het is wat ongewoon, maar dat bent u wel van Oud Anders gewend
10 Vlach Longassi - Oudi Jorghi - 3.00
Nogmaals een werkje van de oude plaat The Secret Museum of Mankind Guitars, Vol. 1: Prologue to Modern Styles. We hebben niet kunnen achterhalen waar Oudi Jorghi vandaan komt. Wellicht is hij een Roemeen met Turkse voorouders
11 Where Are You Now Picture 1 - Chick Corea - 4.55
Ter nagedachtenis aan een van de grootste jazz pianisten aller tijden. Chick Corea overleed op 9 februari van dit jaar. Where Are You Now Picture 1 vindt u op zijn album Piano Improvisations Volume One uit 1971
