Donderdag 29 april 2021
Bovenstaande titel klinkt intrigerend, nietwaar? De muziek van het grote niets. U vraagt zich wellicht af op wat voor soort klanken we nu doelen. Er zijn een paar kandidaten, zoals de radiografische opnames van de NASA Voyager die om onze planeten heen zweeft (die krijgt u nog een keer van ons). Toegegeven, dat klinkt heel apart. Ruimtelichamen die zich in het luchtledige voortbewegen en toch een of ander geluid uitzenden dat met de nodige software tot iets hoorbaars omgetoverd kan worden. Jupiter, Uranus, Saturnus, ze hebben allemaal hun eigen klank, evenals onze aarde trouwens. Dat is echter niet wat we voor ogen hebben. Evenmin moet u denken aan John Cage’s beruchte ‘compositie’ 4.33. Daarin neemt de vertolker plaats achter een piano en slaat vervolgens vier minuten en drieëndertig seconden geen enkele toets aan. Juist, zegt u, dat is pas het grote niets. We vergeten dan echter dat het Cage niet te doen was om die aanhoudende stilte. Helemaal niet. De bedoeling was om het stuk ‘uit te voeren’ temidden van een publiek. Het ging hem om de reacties van de verbijsterde toehoorders op het feit dat hij geen moer uitvoerde daar achter de piano. Een briesje door de bladeren van een boom was hem ook welkom. Dat was de werkelijke compositie, die dus per uitvoering verschilde. Zo af en toe stuurde hij de reacties van de mensen door zijn hand op het hout van zijn instrument te leggen. Er ging dan een zucht van verlichting door de tribunes – nu gaat hij eindelijk beginnen! – maar nee. Er gebeurde niets. De toetsen raakte hij niet. Maar die gemeenschappelijke zucht stond dan wel degelijk op de opname. Toevalsmuziek pur sang.
We willen toe naar het viertal Evan Parker, George Lewis, Barry Guy, Paul Lytton. De heren bespelen respectievelijk saxofoon, trombone, contrabas en drums. Wat ze laten horen op hun album Hook, Drift and Shuffle zal de gemiddelde muziekliefhebber nauwelijks meer als coherente muziek classificeren. Dit is Free Jazz op z’n allervrijst, en dat betekent dat er zowat geen touw meer aan vast te knopen is. Wat gebeurt er hier nu helemaal, en vooral, wat gebeurt er niet?
We proberen het in deze paragraaf enigszins uit te leggen. Wat er aan de hand is: de heren hebben geen enkel script, geen richtlijn en geen enkele melodie voorhanden. Er is niets. Het Grote Niets. We hebben hier te maken met een viertal muzikanten die volledig improviseren. Niet volgens de structuren van een of ander genre, maar gewoon zo maar – ze zijn als het ware op zoek naar klanken in de spelonken van hun geest waar nog geen enkele vorm aan gegeven is. Een van de vier laat een piepje of knarsje horen op zijn instrument, en dan is het de vraag of de anderen er iets mee kunnen. Lukt dat niet, dan hoort u lange pauzes; men is zoekende. Men denkt na. Het lijkt er wel haast op dat dat het belangrijkste is van een dergelijke opvoering: wij als luisteraars horen als het ware de noeste arbeid van vier ploeterende breinen. Dat levert toch de nodige spanning op, hetgeen niet onprettig is voor een muziekstuk. Op een ander moment hebben de leden van de band wel degelijk iets gevonden en kan er opeens een waterval van geluid optreden. Vaak raakt dat kant noch wal, maar het is een ontlading na al dat tastende geaarzel. En dan wordt het weer stil.
Zo gaat dat door. Het is een ware bezoeking voor de luisteraar wiens smaak toch meer richting een voorspelbare popsong neigt. Voor de ontdekkingsreizigers onder de muziekliefhebbers biedt dit soort ogenschijnlijk geklungel echter heel wat perspectieven. Je verveelt je eigenlijk geen moment, op voorwaarde dat je er wel voor open staat.
Gaat u er maar eens voor zitten, zondagavond in Oud Anders vanaf ca. 19.25 uur. Een piepje, een knarsje, een klopje, en dan opeens een luide kakofonie van alle instrumenten tegelijk, dit alles onderbroken door langdurige stiltes: misschien is dit wel de enige echte muziek die we diep in ons brein verborgen hebben zitten. De rest is slechts een verzinsel...
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 02 MEI 2021 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Petroica Rosea - Remy Bruckert - 0.51
De Grijsroze Viegenvanger is een vogeltje dat voorkomt in het kustgebied van zuid-oost Australië. Het beestje mag dan klein zijn, maar kan een behoorlijke keel opzetten. Een natuuropname van Remy Bruckert
02 Come By Here - The Chosen Gospel Singers - 2.44
The Chosen Gospel Singers hebben een aantal hits gehad in het gouden tijdperk van de jubilee gospel, i.e. close harmony zingen. Come By Here is van hun plaat The Lifeboat uit 1954
03 A Escrava Que Nao Era Isaura - Francisco Mignone - 6.47
A Escrava Que Nao Era Isaura betekent zoiets als ‘De slaaf die Isaura niet was’. Het hoort bij de zestien walsen die de Braziliaanse componist Francisco Mignone schreef voor solo fagot. Frans Berkhout speelt
04 Dragu Mi-i Mandra de Tine - Lapusnicu Mare - 4.17
Volgens google translate staat de Roemeense zin Dragu Mi-i Mandra de Tine voor ‘M’n beste, ik ben trots op je’. Het fanfare orkest van Lapusnicu Mare is afkomstig uit het grensgebied van Servië, Roemenië en Hongarije, vroeger ook wel Het Banaat genoemd. Als echte Balkan bewoners weten ze daar wel raad met koperwerk; wat ze daar doen met blaasinstrumenten gaat heel wat verder dan een hoempapa marsje van een doorsnee dwijlorkest
05 Pyramiden - Erlend Apneseth Trio - 6.35
Het Noorse Erlend Apneseth Trio maakt een soort geïmproviseerde folkjazz gecombineerd met real time electronic sampling. Accordeonist Frode Haltli doet mee
06 Hook - Evan Parker, George Lewis, Barry Guy, Paul Lytton - 6.13
- zie artikel -
07 Momsong - The Be Good Tanyas - 5.34
We houden pas op met het Canadese folktrio The Be Good Tanyas totdat we alle nummers van hun eerste twee platen hebben gedraaid, t.w. Blue Horse en Chinatown. Momsong is van Blue Horse
08 Israel, Mira Tus Montes - Alonso Mudarra - 4.46
Israel, kijk naar uw Bergen is een zinnetje uit Ezechiël 6, waarin het joodse volk gewaarschuwd wordt zich niet met afgoderij bezig te houden. Het is de titel van een stuk van de Spaanse componist Alonso Mudarra voor vihuela (een vroege gitaar met een luitachtige klank) en sopraan. Hopkinson Smith en Montserrat Figueras geven een fraaie vertolking ten beste
09 Piano Trio No. 2: The Mirror with Three Faces IV -Tell’em What You See - Allegro assai - Lera Auerbach - 7.27
Van sommige componisten zou je willen dat ze veel meer maakten dan ze in werkelijkheid doen. Zo iemand is de Amerikaans/Russische Lera Auerbach. Zij maakt een spannend soort klassieke muziek waarin heel wat te beleven valt. Misschien is haar muzikale oeuvre nog niet heel groot vanwege het feit dat ze een dubbeltalent is; Lera schrijft namelijk ook gedichten en proza. U hoort het Delta Piano Trio een deel uit haar werk The Mirror With Three Faces uitvoeren
10 Quatuor à Deux Clavecins No. 2 en mi bémol majeur - II. Andantino - Armand Louis Couperin - 4.28
Misschien mogen we de familie Bach en Couperin met elkaar vergelijken: beide families hebben immers vele generaties lang muzikale talenten opgeleverd. Armand-Louis Couperin was de zoon van een neef van de grote François Couperin. In dit duet voor twee klavecimbels spelen Ton Koopman en Tini Mahot
11 The Halcyon Days - The Tea Party - 5.57
De Canadese groep The Tea Party blijft mijn favoriete hardrock formatie. The Halcyon Days staat op hun album Triptych uit 1999. Hun muziek wordt ook wel Moroccan Roll genoemd vanwege de oosterse invloeden
