Donderdag 17 september 2020
Het woord ‘Aviation’ is afgeleid van het Latijnse woord avus. Dat betekent ‘vogel’. Terminologisch gezien wordt er in de luchtvaart in vele talen verwezen naar de geveugelde medebewoners van onze aarde. Zij kunnen vliegen, wij proberen het ook. Klein verschil: onze vliegtuigen kunnen niet echt op en neer gaan met de vleugels. Misschien is dat de voornaamste reden waarom er eens in de zoveel tijd een jet neerdondert. Tot op de dag van vandaag zijn we er immers niet werkelijk in geslaagd om ons de vliegkunst van vogels eigen te maken. Een vliegtuig dat daar hoog in het zwerk de luchtdans van een zwaluw lijkt te imiteren kun je luttele minuten later in stukken en brokken op de grond aantreffen. We vliegen niet echt, we treinen maar wat zonder rails. Moeten we misschien toch terug naar de ontwerpen van Leonardo da Vinci? Volgens zijn idee van het menselijk vliegen moest er wat wapperen. En in die misbaksels van onze luchtvaart technologie wappert er niks; tot iets anders dan een kaarsrecht vliegend machinaal monster dat de atmosfeer van onze planeet bevuilt zijn we niet in staat.In zekere zin zouden we kunnen zeggen dat de Portugese environmental sound experimentalist Heitor Alvelos in zijn compositie ‘Aviation’ het zijne te zeggen heeft over het onderscheid tussen kunstmatig en natuurlijk vliegen. Of hij ook werkelijk bedoeld heeft om vliegtuigen en vogels tegenover elkaar te stellen blijft de vraag. Het betreffende stuk laat een waterval van geluiden horen die in eerste instantie goed geïntegreerd lijken te zijn. Volgt u het fascinerende werkje echter op de voet, dan gaat u erover nadenken. Wat gebeurt er precies?
Aviation begint met het bekende gejoel van brullende vliegtuigmotoren. We weten dat het hier om een vliegtuig gaat, want zo hier en daar hoort u een gedempte, menselijke stem die verslag doet van de vlucht. Maar dan komt het! Omstreeks 1m45s beginnen er plotseling vogels te kwinkeleren. In eerste instantie is het een bescheiden geluid, u hoort het nauwelijks. Maar het geluid zwelt aan en wordt steeds luider. Totdat ergens halverwege de collage vogelzwerm na vogelzwerm stapsgewijs mee gaat doen aan het gekwetter. Alvelos heeft het krijsen van de beestjes vele malen overgedubd en versterkt. Gemengd met de drone van de motoren groeit dit uit tot een oorverdovende kanonnade, en uiteindelijk wordt het geluid van het vliegtuig zelfs volledig overstemd door de eindeloze legioenen vogels. Men zou haast zeggen dat de vogels de vliegmachine als het ware verzwelgen. Bij de luisteraar slaat vervolgens de beklemming toe. Hoe machtig is de natuur...! De natuur wint; ze wint altijd.
Zou deze compositie eventueel dienst hebben kunnen doen als soundtrack voor Hitchcock’s beroemde griezelfilm The Birds (1963)? Ja en nee. Natuurlijk, de muziek beeldt de vogelterreur perfect uit. Maar ten eerste betwijfel ik of men toentertijd zoiets als Alvelos’ ‘Aviation’ had kunnen maken, en ten tweede mag een soundtrack een rolprent hooguit ondersteunen. Het is een wet in de cinematografie: de muziek mag de visuele boodschap van een film niet exact kopiëren. Dan wordt het voor de kijker een overload van sensorische prikkels die hij niet meer kan behappen.
Als conclusie zouden we kunnen zeggen dat Alvelos zijn eigen ‘The Birds’ gemaakt heeft. Hij bedoelde het werk niet als ondersteunend geluidsmateriaal voor enige film, maar als een unieke compositie, krachtig genoeg om als zelfstandig kunstwerk voort te blijven leven.
U hoort ‘Aviation' vanaf ca. 19.19 uur, zondagavond in Oud Anders.
Aviation hebben we niet kunnen vinden op Youtube. Daarvoor in de plaats Alluvion van dezelfde componist
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 20 SEPTEMBER 2020 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 5 Preludes W419 No. 5 in D Major Homenagem à Vida Social - Heitor Villa-Lobos - 4.36
De gitaarpelude no. 5 wordt wel een van Villa-Lobos’ meest romantische werken genoemd. Raphael Feuillatre
02 Hope We Meet Again - Laura Marling - 4.05
We draaien alweer een vijfde nummer van Marling’s nieuwste album Song For Our Daughter. We zijn op de helft...
03 Space Towers - Sun Ra - 3.35
De meeste mensen zullen het eigengereide jazz genie Sun Ra kennen van zijn composities voor het ‘Arkestra’. Achter de piano gezeten weet de man echter ook te boeien! Space Towers is van zijn album Monorails and Satellites
04 Cagiririm Dost - The Secret Ensemble & Mahsa Vahdat - 4.41
The Secret Ensemble bestaat uit Turkse en Iraanse sufi muzikanten. In het nummer Cagiririm Dost (ik noem u mijn vriend) ondersteunen ze Mahsa Vahdat. Zoals we meerdere malen aangetoond hebben, lopen er daar in Iran fenomenale zangeressen rond. Vahdat is er één van
05 Aviation - Heitor Alvelos - 4.07
- zie boven -
06 Trying So Hard To Forget - Fleetwood Mac - 4.46
Onversneden blues uit de beginjaren van de Britse band Fleetwood Mac
07 'Ständchen' Piano Transcriptions After Schubert - Franz Liszt - 6.36
Liszt maakte een prachtige transcriptie voor piano van een lied van Schubert. De Georgische pianiste Khatia Buniatishvili speelt het voor u
08 Hangout - Susanna Wallumröd & Ensemble Neon - 5.07
De Noorse jazz zangeres Susanna Wallumröd staat internationaal hoog aangeschreven. U hoort de song Hangout van haar album The Forester (boswachter)
09 Sao Braz - Danilo Brito - 2.29
Vuurwerk op de mandoline van de Braziliaan Danilo Brito. Hij heeft het zichzelf allemaal op jonge leeftijd geleerd, zonder ooit les te hebben gehad
10 Pep - Pierre Bastien - 7.45
Pierre Bastien is een Frans muzikant, componist en bouwer van muziekinstrumenten. De meeste van zijn instrumenten zijn mechanische constructies die geluid voortbrengen dat versterkt wordt met kleine microfoons. Pep vindt u op zijn album Pop, jawel
11 Stop Breakin' Down Blues - Eric Clapton - 2.54
Cover door Eric Clapton van deze onvergetelijke bluesklassieker van Robert Johnson
12 Willow Weep For Me - Louis Armstrong with Oscar Peterson - 4.18
Ann Ronell schreef deze jazz standard in 1932. Daarna zijn er tallozen geweest die het nummer in hun repertoire opnamen. De vertolking van Armstrong en Peterson mag er zijn
