Donderdag 27 augustus 2020
Als u een fervent televisiekijker bent, dan kan het niet anders of u heeft de advertenties met betrekking tot het gloednieuwe Grand Egyptian Museum dat in de buurt van de piramides van Gizeh wordt opgetrokken al verscheidene malen voorbij zien komen. Het wordt het grootste museum ter wereld, aldus enthousiaste Egyptologen. En zo hoort het ook. Veel van wat er wereldwijd aan artefacten uit de Egyptische oudheid bewaard is gebleven zal op een oppervlakte van ca. 50 hectare te zien zijn. We worden er met dit indrukwekkende bouwsel en zijn inhoud aan herinnerd dat Egypte de bakermat is van onze moderne beschavingen, ook al zal een archeoloog die op zijn strepen gaat staan eerder de Sumeriërs voor die eer in aanmerkingen laten komen – maar soit. Egypte of Sumerië, het zal misschien een paar honderd jaar schelen, maar wie omarmen we eerder als hoeders van de geciviliseerde mensheid? De tot de verbeelding sprekende farao’s van weleer of een handvol onduidelijke heersers uit het stroomgebied van de Eufraat en Tigris? Kiest u maar.Wanneer het GEM open gaat is niet helemaal duidelijk. Het had eigenlijk dit jaar al moeten gebeuren, maar u begrijpt dat covid-19 roet in het eten heeft gegooid. Ergens in 2021 moet het dan toch gaan gebeuren. De precieze datum is echter nog niet vastgesteld. Ik hoop maar één ding, en dat is dat de Egyptenaren dit gebeuren gaan inwijden met muziek die recht doet aan de grootsheid van hun geschiedenis.
Wat mij betreft zouden ze dit dan het beste kunnen doen met de opera Akhnaten van de Amerikaanse componist Philip Glass. Niet dat deze muziek wetenschappelijk gezien ook maar iets te maken heeft met de gezangen die in de tijd van de antieke Egyptische beschaving weerklonken; welke dat zijn geweest zal voor altijd vaag blijven. We mogen dan een hoop weten over piramides, maar de muziek rondom de Nijl van duizenden jaren geleden blijft een raadsel. Die werd toentertijd doodgewoon niet voldoende opgetekend om er heden ten dage nog iets over te kunnen zeggen.
Het gaat me echter niet zozeer om de muziekhistorische validiteit van Glass’ compositie, maar om de gevoelswaarde die in het werk besloten ligt. Het eerste deel van deze opera, dat we zondag voor u gaan draaien, is in meerdere opzichten puur machtsvertoon. Ten eerste vertelt dit schitterende stuk ons over een componist die zijn persoonlijke definitie van minimal music heeft weten te vervolmaken en alles uit de kast haalt; en ten tweede dient het als een perfecte illustratie van de ultieme zeggenschap die zoveel heersers van de oudheid hadden over leven en dood van hun onderdanen. De farao’s werden aanbeden als halfgoden en waren voor gewone stervelingen onbenaderbaar. Daarbij hoort dus muziek die de luisteraar bijkans verplettert, zo moet Glass gedacht hebben. En dat doet die muziek; u ziet als het ware een batterij locomotieven op u afkomen en zit in een rollercoaster van massief dreunende, door elkaar heen spelende repeterende ritmes. Na afloop blijft u knock-out achterover in de bank hangen. Heeft de vloek van de farao u getroffen? Dat nog niet direct, maar u krijgt met Akhnaten wel een indruk van de macht van deze oeroude potentaten.
Philip Glass legde zijn muziek anders uit. Naar eigen zeggen wilde hij in zijn opera’s een idee van de ‘continue stroming van de tijd’ vastleggen en zodoende aan universele waarden raken. Daarnaast probeerde hij de invloed van sommige persoonlijkheden op de menselijke geschiedenis te verbeelden. Zo ging zijn eerste opera, ‘Einstein on the Beach’, over Albert Einstein, die ons begrip van het universum voorgoed veranderd heeft. ‘Satyagraha’, behandelde Mahatma Ghandi, die ervan overtuigd was dat geweldloos verzet de enige juiste manier is om conflicten te beslechten. En ‘Akhnaten’ (Achnaten, Achnaton, Echnaton, er bestaan vele spellingen van zijn naam) verhaalde van de ketterse farao die met zijn verheffing van de zonneschijf als enige ware God volgens sommigen de inspiratie vormde voor alle monotheïstische godsdiensten, zoals het jodendom, het christendom en de islam.
Hoe u de muziek ook interpreteert, ze zal een onuitwisbare indruk op u maken. We laten u de versie horen uitgevoerd door The Stuttgart State Opera Orchestra & Chorus (1987) onder leiding van Dennis Russell Davies.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 30 AUGUSTUS 2020 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Akhnaten Act I: Prelude & Refrain, Verse 1 & 2- Philip Glass - 10.44
- zie boven -
02 Dirty Deal Blues - Big Maybelle - 2.50
Mabel Louise Smith, professioneel bekend als Big Maybelle, was een Amerikaanse R & B-zangeres. Haar hit "Candy" uit 1956 ontving in 1999 de Grammy Hall of Fame Award. We draaien hier Dirty Deal Blues
03 Afternoon: Hirusugi - Pauline Oliveros & Miya Masaoka - 4.01
De avant-garde muzikante Pauline Oliveros, accordeoniste, spelt hier samen met koto-speelster Miya Masaoka. Niet zo’n vreemde combinatie; de traditonele Japanse klanken gemaakt op deze plankciter sluiten heel wel aan bij hypermoderne westerse muziek
04 Neighbours - Henk Meeuwsen - 8.41
Henk Meeuwsen is hier de muzikant niet, hij nam slechts op. Wat u hoort zijn de geluiden van een reeks nachtegalen en nog wat andere vogeltjes
05 And Here Who There Who - Kaja Draksler Octet - 4.44
Pianiste Kaja Draksler mag zo langzamerhand wel gelden als de opwindendste jazz artieste van Europa. De Tjechische is een uiterst bezige bij die in allerlei settings werkt. Hier hoort u haar met haar eigen octet op de plaat Gledalec uit 2017
06 Don Quixote Suite: Aventuras - Carlo Domeniconi - 4.17
Van de hedendaagse klassieke artiest Carlo Domeniconi zou je haast zeggen dat hij een van de beste gitaarcomponisten aller tijden is. Beroemd is zijn Koyunbaba suite, maar hij heeft nog wel meer aansprekende werken gemaakt. Zijn Don Quixote suite is evenzeer de moeite waard. Daaruit hoort u het deel Aventuras, gespeeld door gitarist Celil Rafik Kaya
07 Bayabud, Liwung Et Bungur - Badung Ensemble - 9.26
Het Badung Ensemble is afkomstig uit Soenda, dat een flink deel van het eilandenrijk Indonesië beslaat. Natuurlijk wordt er daar volop gamelan muziek gespeeld, en dan wel van een wat minder scherpe soort dan die in de overige gebiedsdelen van het land, maar er zijn ook mengvormen van gamelan met volksmuziek. Daarvan hoort u een voorbeeld, uitgevoerd door het Badung Ensemble
08 Emit Time - Stefano Scobadibbio - 6.53
De avant-garde componist Stefano Scobadibbio neemt u mee naar een ongekende klankwereld, voornamelijk voortgebracht op het instrument van zijn keuze, de contrabas
09 Concerto Grosso in G minor Op. 6-8: Allegro/Largo (Pastorale) - Arcangelo Corelli - 6.53
De Italiaanse meesterviolist en -componist Arcangelo Corelli in optima forma
