Donderdag 16 april 2020
Er is veel te doen geweest over Tales from Topographic Oceans, de dubbel LP die in december 1973 uitgebracht werd door de toentertijd uitermate populaire progrockband Yes. Het album werd door veel critici geprezen, en genadeloos neergesabeld door evenveel andere. Dat laatste begon al bij een belangrijk lid van de groep zelf, namelijk keyboardspeler Rick Wakeman. Die vond dat Tales weliswaar hier en daar mooie passages bevatte, maar te weinig solide rock bood om de luisteraar te blijven boeien. Beluisteren we het geheel, dan lijkt het er inderdaad vaak op alsof de bandleden al tastend de route van thema naar thema aflegden zonder onderweg te vinden wat ze zochten. Waarna in de studio de overgangen vervolgens met zoveel mogelijk elektronische vulmiddelen volgestopt werden; zo traden er talloze, breed uitgesmeerde herhalingen van akkoorden op die weinig tot niets toevoegden aan het voorhanden zijnde materiaal. ‘Padding’ noemde Wakeman dat, en hij had er geen goed woord voor over. Tijdens de opnames beperkte de toetsentovenaar zich dan ook tot het obligaat inspelen van zijn eigen partijen en bier drinken, twee activiteiten waarvan hij zich overigens voortreffelijk wist te kwijten. Wakeman zou rockend en drinkend de meest menselijke bijdrage aan Tales geleverd hebben, daar waar de rest van de groep zo hier en daar verzoop in zweverig esoterisme.
Wat dat esoterisme betreft, kijkt u eens naar regel 1-4 uit de lyrics van de eerste song, The Revealing Science of God (zie ook de video hieronder):
Dawn of light lying between a silence and sold sources,
Chased amid fusions of wonder, in moments hardly seen forgotten
Coloured in pastures of chance dancing leaves cast spells of challenge,
Amused but real in thought, we fled from the sea whole.
Enzovoorts. Het gaat me niet lukken om iets zinnigs over dit fragment te zeggen. Wordt ons hier de wetenschap van God onthuld zoals de titel van de song doet vermoeden, dan voeg ik er met enige ironie aan toe dat het waarschijnlijk nog vele eeuwen gaat duren voordat we ook maar iets van de Alwetende daarboven zullen begrijpen.
Toegegeven, dit komt voornamelijk omdat de meesten van ons de inspiratiebronnen voor deze op het eerste gezicht zo associatief gevormde woordenreeks niet kennen. Dat zijn er twee: de Shastras en een Amerikaanse documentaire over de Vietnam oorlog.
Jon Anderson baseerde zich voor zijn concept op een uitgebreide referentie aan de Indiase Shastras in Paramahansa Yogananda’s ‘Autobiography of a Yogi’. De Shastras zijn oude Hindoestaanse, deels mondeling en deels schriftelijk overgeleverde teksten waarin geleerden wetenschappelijke en kunstzinnige disciplines, alsook sociale en religieuze voorschriften behandelden. Geen gemakkelijke kost, zeker niet door alle symbolische verwijzingen waarvan niet-ingewijden de betekenis niet kennen.
Er wordt echter beweerd dat Anderson een soort intuïtief inzicht had in de Indiase manier van denken. Kan zijn, maar dat maakt bovenstaand fragment er niet veel duidelijker op. Ook al niet omdat Jon zijn begrip van de Shastras combineerde met een beschrijving van beelden die hij in de oorlogsdocumentaire gezien had. Kortom, een flink deel van de lyrics van Tales blijft ondoorzichtig. Ergens op internet vindt u een uitleg, maar deze is al even ingewikkeld als de lyrics zelf. Waagt u er zich maar liever niet aan.
In zekere zin doet die tekstuele vaagheid er niet zoveel toe. Mogelijk koos Anderson woorden uit die goed klonken als je ze op een bepaalde manier zong. De klanken gaven zodoende de gewenste betekenis mee aan de lyrics, eerder dan de semantiek ervan. En zingen, dat kon je prima aan hem en zijn kompanen overlaten. De leden van Yes beheersten hun vak, zowel instrumentaal als vocaal.
U ziet het, de schrijver dezes heeft gemengde gevoelens over dit merkwaardige album. Briljante ingevingen worden afgewisseld met oervervelende rommel. Maar ziet u, de plaat behoort tot mijn compendium van muzikaal jeugdsentiment. Ik heb Tales grijsgedraaid in mijn tienerjaren en kan grote delen van die maffe tekst zelfs nu nog uit mijn hoofd opdreunen.
Het intro van Tales from Topographic Oceans: The Revealing Science of God klinkt indrukwekkend. Natuurlijk, het is een beetje theatraal, maar Yes slaagt erin een sfeer van heilig ontzag op te roepen.
Zondag gaat u het nummer onverkort horen in Oud Anders. En zij die niet kunnen wachten verwijs ik nogmaals naar de video hieronder. Het is een clip die een noeste Youtube user in elkaar geknutseld heeft. Hij is zo aardig geweest om de lyrics in de beelden te verwerken.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 19 APRIL 2020 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Lomir Ale Zingen (Let's All Sing the Little Song) - Zahava Seewald & Psanim - 3.45
Vrolijk Jiddisch (i.e. Hebreeuws/Duits) liedje gezongen door Zahava Seewald, conservatrice van het joods museum te Brussel. Met het accordeon intro zit de stemming er al gelijk goed in
02 Sotto l'Ombrellone - Kaja Draksler & Matiss Cudar - 5.35
Zodra de Sloveense jazzmuzikant Kaja Draksler ergens haar handtekening onder zet kunt u ervan uitgaan dat er altijd wel iets bijzonders uit de bus komt. Wat ons betreft is ze een van de origineelste pianistes in de huidige jazzscene, en min of meer de gelijke van Vijay Iyer, van wie ze overigens les heeft gehad
03 Raga Jog: Alap deel I - Trio Sangeet - 8.04
Onder de naam Trio Sangeet brengen Tarun Bhattacharya (santoor), Vishwa Mohan Bhatt (Indische slide-gitaar) en Ronu Majumdar (bansuri fluit) klassieke muziek uit het noorden van India ten gehore. We hebben de Alap uit Raga Jog in tweeën gesplitst; het tweede deel hoort u in track 06
04 Tarantella del Gargano - L'Arpeggiata - 4.38
Het Ensemble L'Arpeggiata specialiseert zich in vroege muziek en werd in 2000 opgericht door de Oostenrijkse muzikante Christina Pluhar. Deze heeft zich bekwaamd in een reeks van instrumenten, zoals de luit, de theorbe, de barokgitaar en de harp. Hier een Tarantella (de ‘spinnendans’) gecomponeerd door een anonieme muzikant uit de renaissance
05 Dumuzi Rasa-Il - Ensemble Albaycin - 5.06
In de middeleeuwen en de vroege renaissance werd er in het door de moren bezette zuiden van het Spaanse schiereiland, Al-Andalus, een aparte vorm van klassieke muziek geschreven die waarschijnlijk de nodige invloed heeft uitgeoefend op de ontwikkeling van onze westerse kunstmuziek. U hoort het Ensemble Albaycin
06 Alap deel II - Trio Sangeet - 10.26
- zie track 03 -
07 Tales from Topographic Oceans: The Revealing Science of God - Yes - 20.38
- zie boven -
