Donderdag 13 februari 2020
De roemruchte film ‘Performance’, in 1968 gemaakt door regisseurs Nicolas Roeg en Donald Cammell, krijgt op IMDb een publieksrating van 6,9. Die score valt teleurstellend laag uit. Dit zal niet gelegen hebben aan de fikse dosis seks en geweld in deze rolprent; kijkers zijn tegenwoordig wel wat gewend. En evenmin kan Mick Jagger verantwoordelijk gehouden worden voor dat magere cijfertje. Natuurlijk, het is gemakkelijk om te stellen dat de zoveelste rockster die ernaar smacht zijn succes over te hevelen naar het witte doek het acteren beter aan professionals over had kunnen laten. Dat gaat hier echter niet op. Jagger speelde in Performance een glansrol als de uitgedoofde rockmuzikant Turner, ook al smaalden sommige critici dat hij daarvoor niet veel had hoeven doen. Volgens hen volstond het voor Mick om niet meer dan zichzelf te zijn. Een foute observatie, die aantoont dat men in die tijd de persoon Mick Jagger nog niet goed wist in te schatten. De frontman van de Rolling Stones zal weliswaar in ruime mate met drugs en seks geëxperimenteerd hebben, maar heeft de regie over zichzelf nooit verloren. En dat is iets wat niet gezegd kan worden van Keith Richards, en vooral niet van Brian Jones. Die laatste, compleet van de wereld af, zou de publicatie van Performance niet eens meer mee maken. Hij verdronk in 1969 in zijn eigen zwembad, ondanks het feit dat hij volgens Keith kon zwemmen als een otter.Waaraan kunnen we die lage waardering voor Performance dan wèl wijten? Antwoord: het werkelijke thema van deze film ligt bepaald niet voor het oprapen. Een oppervlakkige kijker zou kunnen zeggen dat het hier om niet veel meer gaat dan een misdadiger op de vlucht. Chas, gespeeld door James Fox, heeft een collega schurk om het leven gebracht en probeert te ontkomen aan de wraak van de onderwereld. Daartoe wil hij zich verbergen in een pand waarvan hij meent dat het leeg staat. Het huis wordt echter bewoond door de voormalige rockster Turner en zijn vriendinnen. Een merkwaardige ontmoeting: de bikkelharde, nuchtere Chas komt in een subcultuur terecht die ver van hem afstaat. Wanneer hij weer vertrekt wist hij zijn sporen uit door zijn hedonistische, seks- en drugsverslaafde gastheer Turner een kogel door het hoofd te jagen. Einde van dit zinloze verhaal, dat geen hogere moraal lijkt te bieden.
Zo eenvoudig is het dus niet. De confrontatie tussen de boef en de muzikant heeft een diepere betekenis met betrekking tot een fundamentele levensvraag: wie ben ik, en welke rol speelt de ander in het beantwoorden van die vraag? De no-nonsense mobster en de decadente Turner verliezen zich in een spel van elkaar wederzijds afstoten en aantrekken; een soort baltsgedrag waarin beiden – afkomstig uit ogenschijnlijk zozeer verschillende werelden – proberen nader tot elkaar te komen en zichzelf in de ander te herkennen. Geholpen door hallucinogene middelen weten de twee min of meer een brug te slaan naar elkaars identiteit, zodat de één de ander wordt en de ander de één. En wat is dat anders dan een soort liefde? Het is de ultieme ervaring van de mens, waarbij de lichamelijke begrenzing tussen twee individuen opgeheven wordt en de geliefden de door eenieder gezochte mystieke eenwording bereiken. Vreemd genoeg lijkt de verwijfde, zwakke Turner de touwtjes hierbij in handen te hebben. Verleidelijk, maar gevaarlijk als een reuzeninktvis uit de diepzee sleurt hij Chas mee naar een ongekende wereld waarin alle heersende vooroordelen in twijfel getrokken worden. De verdienste van Performance: veelwijverij, homoseksualiteit en alles wat toentertijd als afwijkend gedrag beschouwd werd kreeg in deze film bestaansrecht.
In de song ‘Memo from Turner’ zien we de idealistische(?) Turner min of meer in de gedaante van Chas, voor wie geld en macht van doorslaggevende betekenis zijn. Tegelijkertijd zouden we ons kunnen afvragen of Turner nou werkelijk zoveel verschilt van de moordenaar. Als schatrijke, taboedoorbrekende rockgigant heeft Turner immers een vergelijkbare invloed op de wereld als zijn gast-tegen-wil-en-dank, en wel via dezelfde middelen: geld en macht. Ken uzelf, zeiden de oude Grieken; maar het kennen van de ander kan daarbij een handje helpen. Chas en Turner lijken in feite veel op elkaar.
Dit alles is wellicht iets teveel esoterische filosofie voor de gemiddelde kijker. Waar gaat dit allemaal over, zo vraagt men zich af. En dan zakt de rating voor zo’n film. Ook al had de rolprent alleen al op grond van dat ene fantastische lied een hogere waardering verdiend; ‘Memo from Turner’ is een van de indrukwekkendste songs die zanger Mick Jagger ooit heeft afgeleverd. Wyman, Watts en Richards spelen niet mee. Het nummer kan dus niet als een Rolling Stones original beschouwd worden. Naar verluidt vertikte Keith het om zijn medewerking te verlenen aan de soundtrack van Performance, omdat zijn vriendin Anita Pallenberg in haar bijrol als de vriendin van Turner onverbloemde seksscènes speelde met Mick. Jazeker, jaloezie sloeg hier toe. So much voor de vrije liefde, als gepropageerd door de Stones zelf.
Zondagavond beginnen we Oud Anders met ‘Memo from Turner’. We draaien de lange versie van de film (4m6s), waarin slide gitarist Ry Cooder de sterren van de hemel speelt, en niet de verkorte vorm zoals die later op het Rolling Stones album ‘Metamorphosis’ verscheen.
01 Memo From Turner - Mick Jagger - 4.06
- zie boven -
02 Athlantis - Eyvind Kang - 4.49
Mysterieuze koormuziek van de kosmopolitische componist Eyvind Kang. Het doet in de verte een beetje denken aan Luigi Nono. Het wordt hier uitgevoerd door het Coro da Camera di Bologna
03 Ghiribizzi No. 6 in G major: Andantino - Niccolo Paganini - 3.20
Denis Sungho Janssens toont aan dat Nicolo Paganini ook op de gitaar een maestro was. De Ghiribizzi laten zich vertalen als ‘grillen’; het is alsof de vioolvirtuoos met die titel wilde zeggen dat hij de gitaar niet helemaal serieus nam
04 My Boy - Billie Eilish - 2.53
Het wordt tijd dat Oud Anders eens aandacht gaat besteden aan het nieuwe popfenomeen Billie Eilish. Bij deze een nummer van haar EP Don’t Smile at Me
05 Raga Madhuvanti (Gat In Rupak) - Anoushka Shankar - 8.43
Een raga op de sitar van Ravi Shankar’s dochter Anoushka, live in Carnegie Hall (2001)
06 Ex Una Voce Tres - Rytis Mazulis - 6.10
De Litouwse componist Rytis Mazulis en dwarsfluitspeler Manuel Zurria maakten dit stuk samen. Ze overlegden per e-mail. De zaak was af voordat ze elkaar in het echt ontmoetten
07 Take Your Time Rag - Furry Lewis - 2.36
Furry Lewis behoorde tot de generatie van vooroorlogse bluesgitaristen die in de folk- en bluesrevival van de jaren ’60 herontdekt werden. Zodoende verdienden ze in korte tijd meer dan in alle jaren vóór WWII
08 Oceans of Borrowed Money - Bill Laswell - 5.13
Opwindend, funky nummer op de elektrische basgitaar van bezige bij Bill Laswell. De man staat inmiddels op honderden platen
09 Sonata für Radio - Allegro marcato - George Antheil - 3.57
Wanneer de zelfbenoemde Bad Boy of Music George Antheil een recital gaf had hij regelmatig een revolver op zijn piano liggen. Mogelijk uit voorzorg, want zijn concerten liepen nogal eens op een rel uit. Voor zover we weten heeft hij het wapen nooit tijdens een optreden gebruikt
10 Watch Your Step - 29th Street Saxophone Quartet - 8.15
Jazz van een beroemd saxofoonkwartet dat helaas niet meer bestaat
11 Hostage - Billie Eilish - 3.53
- zie track 04 -
