Donderdag 23 januari 2020
Wat vond Miles Davis van Ornette Coleman? Het gaat te ver om te stellen dat ‘s werelds grootste jazz icoon in tweestrijd verkeerde omtrent de vraag wie of wat hij het eerst onder een trein zou willen duwen – Coleman zelf of diens sax – maar vast staat dat hij in de jaren ’60 het volgende te melden had over de nieuwkomer op de jazz scene: “Hell, just listen to what he writes and how he plays...the man is all screwed up inside”. Miles zou zijn mening later bijstellen door Ornette met Bach te vergelijken, maar in eerste instantie verwoordde hij wat een groepje geteisem jaren daarvoor ook al dacht en helaas in daden omzette: in 1949 werd Coleman na een concert in een dance hall te Baton Rouge buiten opgewacht en hardhandig in elkaar geslagen. Het tuig vernielde vervolgens zijn tenorsax en wierp de restanten van een heuvel af. Overigens zou dit incident ertoe leiden dat Coleman een plastic altsax kocht. Hij kon zich toentertijd geen nieuw metalen instrument veroorloven. Waarom zo’n felle reactie op iemand die gewoon een deuntje probeert te blazen? Er wordt wel beweerd dat de mannen die hem aanpakten in toorn ontstaken omdat Coleman’s spel het ritme van de danseressen verstoord had. Nou zal dit wel min of meer kloppen; in het begin van zijn carrière werd Ornette immers regelmatig door bands geweerd vanwege zijn dwarse opvattingen over ritme en melodie. Het waren dus niet alleen danseressen en concertgangers die hij op het verkeerde been zette, maar ook zijn collega’s. Men was van mening dat deze excentriekeling onmogelijk met anderen kon samenspelen. En inderdaad, dat kon – of wilde - hij ook niet, althans niet volgens de al te complex geworden richtlijnen van de bebop. Coleman wenste zich te ontworstelen aan de houdgreep waarin de navolgers van Charlie Parker de jazz hielden; als alle vernieuwers was hij ervan overtuigd dat dwingende structuren uit het verleden afgeworpen dienden te worden.
Om terug te keren tot Miles: hij mopperde als zovele kunstenaars over hen die na hem kwamen en iets nieuws te berde brachten waar hij zelf nog niet aan gedacht had. Zie Picasso: die gaf aan weinig te zien in de artistiek uitspattingen van de Amerikaanse Action Painters als Willem De Kooning en Jackson Pollock; hij zag hen waarschijnlijk als een bedreiging, maar zal ze in het geheim bewonderd hebben. Davis hoefde zich echter geen zorgen te maken over zijn positie als leider van de zich in hoog tempo ontwikkelende jazz. Hij bleef tot aan zijn dood toe de nummer één van het genre, maar dat niet zonder de invloed van Ornette. Hij verwerkte diens bevindingen in zijn revolutionaire rockjazz fusion van de jaren ’70, ook al gaf hij dat niet toe. Dat doe je niet als je de keizer bent van de jazz avant-garde. Wat Davis hielp om zijn eigen status te bevestigen was het feit dat concurrent Ornette zichzelf uit de markt prijsde door maar al te vaak een te hoog salaris voor zijn optredens te bedingen. Daardoor werd hij nauwelijks geboekt; hij was te duur. En zo zien we in de persoon van Ornette Coleman een artiest die een enorme invloed heeft uitgeoefend op de moderne muziek van alle genres, maar desondanks nauwelijks zichtbaar was. Hij werd nooit de onaantastbare jazz legende in de spotlights, zoals Miles dat ontegenzeggelijk wèl was.
Onder zijn bewonderaars telde Ornette beroemdheden als Captain Beefheart en de Velvet Undergrond van Lou Reed. Beiden zagen wel wat in zijn overtuiging dat elke stem binnen een groep muzikanten evenveel recht moest hebben. Zij staken de loftrompet over het genie Ornette Coleman, wiens experimenten hen geholpen hebben naam te maken. En ook de latere punk, New Wave en vooral de zogeheten No-Wave deden hun voordeel met de ideeën van de eigenzinnige muzikant uit Fort Worth, Texas. Meer nog, bands die tot op de dag van vandaag opgeld doen als hypermoderne rockers doen dat evenzeer. We mogen stellen dat het muzikale panorama van onze 21e eeuw er anders uitgezien zou hebben zonder het fenomeen Ornette Coleman. Zijn aanwezigheid op het wereldpodium van de muziek is onderbelicht, maar valt beslist niet uit te vlakken.
Zondagavond draait Oud Anders Coleman’s nummer ‘Bring Goodness’. Het stuk maakt onderdeel uit van de plaat ‘To Whom Who Keeps a Record’, uitgebracht in Japan, 1975. De titels van de nummers op dit album vormen tezamen een statement dat als volgt luidt: 'Music Always Brings Goodness To Us All, p.s. Unless One Has Some Other Motive For Its Use’. Een perfecte samenvatting van de betekenis van muziek in het algemeen, zo mogen we wel stellen. Ornette had het goed met ons voor; hij had per slot van rekening niets anders voor ogen dan een blijde boodschap voor de goedwillende luisteraar.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 26 JANUARI 2020 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Ornament 3 - Bryce Dressner - 6.32
Fraaie minimal music op de piano, gecomponeerd door Bryce Dressner en gespeeld door pianiste Vanessa Wagner
02 Black and White - Barbara Dennerlein - 5.09
War je zoal kunt doen op een Hammond orgel…jazz organiste Barbara Dennerlein beheerst het instrument als weinig anderen
03 Ngamuulelo - Zaïnaba - 3.41
Zangeres Zaïnaba is een inwoonster van de Comoren, een eilandengroep ten noordwesten van Madagascar. Ook daar maken ze muziek, en gezien de geïsoleerde ligging van het staatje mag u een apart soort klanken verwachten
04 Double Sextet III: Fast - Steve Reich - 6.53
Double Sextet van Steve Reich was een opdracht van het moderne kamermuzikensemble Eigth Blackbird. Zij zijn het ook die hier het derde deel van de compositie uitvoeren
05 Famous Blue Raincoat - Marissa Nadler - 4.23
Famous Blue Raincoat werd oorspronkelijk geschreven door Leonard Cohen. Folkzangeres Marissa Nadler geeft er een ‘otherwordly’ tintje aan
06 Brings Goodness - Ornette Coleman - 6.39
- zie boven -
07 Jubilate Deo Omnis Terra - Cristobal de Morales - 6.27
Volgens de overlevering was Cristobal de Morales een etter van een man, maar muziek maken kon hij. Niet voor niets wordt hij gezien als een van de belangrijkste Spaanse componisten van de renaissance. Jordi Savall en Hesperion XXI gaan onbevooroordeeld te werk en geven een glanzende uitvoering ten beste
08 The Fourth Bully -Oil Torture - Perry Trollope - 6.31
Perry Trollope, die zich soms het alias /f aanmeet, treedt hier op voor het avant-garde label Psalmus Diuersae. Wat u hoort valt moeilijk te omschrijven, maar het heeft iets van glitch weg, d.w.z. het doelmatig gebruik van fouten in afspeelapparatuur en audio software. Tik tik, krak en boem!
09 Tidkarukum Zindi - Ensemble Albaycin - 5.51
Klassieke muziek zoals die vanaf de tiende eeuw gemaakt werd in het door de Moren bezette Andalusië
10 It's Got To End Somewhere - Henry James Townsend - 3.56
Last of the Great Mississippi Delta Bluesmen: Live in Dallas is een live bluesalbum, opgenomen in 2004 door Henry James Townsend, Joe Willie "Pinetop" Perkins, Robert Lockwood en David "Honeyboy" Edwards. De heren waren toen 89 tot 94 jaar oud en vertegenwoordigden de laatste artiesten van Delta blues uit de jaren ’20 van de vorige eeuw
