Donderdag 5 december 2019
Op 27 juli van dit jaar publiceerde de Spaanse zangeres Mara Aranda vol trots het volgende berichtje op haar facebook pagina: ‘Sephardic music on the top play list of MergingArts Global Radio! Number one for 'Sefarad en el Corazón de Turquía'. Zij doelde daarmee op het succes dat haar album met middeleeuwse Sefardische muziek behaalde op een belangrijke hitlijst van World muziek, de MergingArts Global Radio.We zijn van mening dat een nummer als Mi ‘Sfuegra (mijn schoonmoeder) waarmee Sefarad en el Corazon de Turquia opent, op de grote billboards van de populaire muziek gelanceerd had moeten worden. Dit om eens uit te vinden hoe de song het onder het popminnende publiek zou doen. Had het lied eventueel voor een onverwachte klapper kunnen zorgen, met miljoenen pubers overal ter wereld die het de hele dag door op hun phones draaiden? Wellicht, want volgens ons overklast Aranda popdiva’s als Beyoncé, Kate Perry en Lady Gaga. Waarmee we niet willen beweren dat genoemde dames niet kunnen zingen, integendeel. In het verleden hebben we op deze pagina al eens de loftrompet gestoken over de veelzijdigheid en stemcontrole van iemand als Gaga. Maar je hebt natuurlijk baas boven baas. Aranda heeft zangopleidingen gevolgd en uitgebreide studies gemaakt van de vocale praktijken in de traditionele Moorse, Joodse en christelijke volksmuziek. Bovendien verliest ze geen tijd met het creëren van een imago, zoals de top van de westerse popmuziek dat nu eenmaal doet. Ze kan zich dus volledig aan de muziek wijden.
Aranda heeft een prachtige stem. Bovendien heeft ze gevoel voor ‘beat’. Dat komt vooral door de keuze van haar repertoire: de muziek van de Sefarden – de naam waarmee de joden uit Spanje en Portugal werden aangeduid – bestaat nu eenmaal voor een aanzienlijk deel uit duidelijk gestructureerde, onderliggende ritmes die in het verloop van een song steeds terugkeren. Het is hetzelfde wat pop, of om het even rock ’n roll, zo populair maakt. Je kunt er gemakkelijk op dansen. Meezingen kost ook al geen moeite. De Semitische volkeren (i.e. de joden èn de arabieren uit Zuid-West Azië) hadden meer met ritme en maat dan de Europeanen van de middeleeuwen. Het Gregoriaans en de hymnische gezangen die in onze contreien opgeld deden stelden het vrijwel zonder ritme. We kunnen een uitzondering maken voor de Miracle en Morality plays, spektakels van straattheater en muziek; daarin konden opzwepende ritmes de boventoon voeren. Maar hoe komt dat? Welaan, artiesten die het hunne bijdroegen aan dit vermaak waren vaak beroepsmuzikanten. Zij reisden rond en deden hun invloeden op van collega’s die behoorden tot etnische bevolkingsgroepen. Daaronder natuurlijk de joden, die zich sinds oudsher verspreid hadden over de toenmalige bekende wereld. Kortom: de westerse muziek ‘got rhythm’? Jawel, maar dat zal veel te maken hebben gehad met de joodse diaspora. Zij hadden het, wij kregen het van hen.
Mara Aranda houdt zich op haar plaat Sefarad en el Corazón de Turquía bezig met de muziek gemaakt door joden die na hun verbanning (1492) uit het Spanje van koningin Isabella I naar Thracië en Anatolië gevlucht waren. Grofweg gezegd kunnen we stellen dat dit gebied ongeveer overeenkomt met de grenzen van het moderne Turkije. En ook al beweren sommige artikelen op het net dat de Sefarden een isolement prefereerden en cultureel gezien weinig uitwisseling hadden met de bewoners van het Ottomaanse rijk, het kan haast niet anders of er moet toch sprake geweest zijn van enige wederzijdse beïnvloeding. Zowel de Ottomanen als de joden hielden immers wel van een lekker opzwepend deuntje, dus waarom niet het een en ander van elkaar leren?
De song Mi ‘Sfuegra komt van de hand van Sefardische joden in Turkije. Het swingt als een tierelier. Nogmaals willen we benadrukken dat het op de pop charts van de westerse wereld mogelijk heel goed gedaan zou hebben. Zoals het verliep, heeft het toch al behoorlijk succes gehad; laten we wat dat betreft het bereik van de world muziek billboards niet onderschatten. Er zijn miljoenen muziekliefhebbers die de naam Mara Aranda kennen. U nog niet? Daar komt in Oud Anders verandering in.
Zondagavond gaat u namelijk luisteren naar dit markante nummer over een schoonmoeder. Het is grappig, het is leuk, en het overdondert u met een aanstekelijk, prettig ritme dat al zo’n vijf- tot zeshonderd jaar oud is. Daarnaast draaien we nog een ander nummer van Aranda, te weten Esta Kantica la Compozí. Rock? Het is van alle tijden...
NB: In de uitzending zeggen we dat het de songs Mi ‘Sfruega en Esta Kantica la Compozí afkomstig zijn van Aranda’s album Sefarad en el Corazón de Marruecos. Dat is niet juist. De nummers staan op haar dit jaar verschenen cd Sefarad en el Corazón de Turquía, vertaald: Sefardische muziek uit het hart van Turkije.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 8 DECEMBER 2019 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Harlem - Ibrahim Maalouf - 3.57
Een lekker upbeat nummer van de Frans-Libanese jazztrompettist Ibrahim Malouf
02 Danza de la Pastora - Ernesto Halffter - 3.40
Een geliefd stuk voor piano gearrangeerd door harpist Nicanor Zalabeta
03 Vous et Nous - Lafawndah - 2.03
De Iranees-Egyptische zangeres Lafawndah bidet ons samen met de Franse R&B ster Bonnie Banane een frisse kijk op de popmuziek
04 Venator - 9T Antiope - 5.51
Iraanse experimentele muziek? Jazeker, het bestaat, ook al moeten artiesten in Iran die iets anders maken dan de door de regering voorgestane traditionele muziek jarenlang wachten op een permit. 9T Antiope doorliep de leerschool van de avant-garde in Teheran en vertrok vervolgens naar Parijs
05 Voile - Iannis Xenakis - 4.57
De Griekse componist Iannis Xenakis klinkt altijd anders dan iedereen. Het Ensemble Resonanz onder leiding van Johannes Kalitzke neemt Voile onderhanden, een werk voor strijkers
06 Mi 'Sfuegra - Mara Aranda - 4.30
- zie boven -
07 Aria no 2, for oboe & piano - Albert Rousell - 2.09
Deze tijdgenoot van Ravel en Debussy wordt wel eens vergeten, en dat is jammer. De aria no. 2 voor hobo en piano wordt uitgevoerd door Jet Röling op de piano en Hans Roerade op de hobo. Prachtige muziek
08 All I Can't Say - Ibrahim Maalouf - 4.02
- zie track 01: een wat rusiger nummer van Maalouf
09 Kampftanz - Manuel Hidalgo - 6.39
Moderne muziek voor vier gitaren van de Spaanse componist Manuel Hidalgo
10 Alogia – Bescolour
Zie track 04: nog meer experimentele muziek uit het land van de Ayatollahs. Bescolour maakt een mix van Drone, Ambient en Glitch
11 Bunte Blatter Op.99 Sehr langsam/Scherzo/Ziemlich langsam - Robert Schumann - 4.35
Drie delen uit Bunte Blätter, een verzameling korte stukjes voor piano solo van Robert Schumann. De uitvoerende pianist is Dmitri Bashkirov
12 Esta Kantica la Compozí - Mara Aranda - 3.35
- zie boven -
