Donderdag 23 mei 2019
Als we de uitdrukking ‘een wiskunde- of talenknobbel hebben’ letterlijk zouden nemen, dan moet een hersenscan van de Amerikaanse componist Lou Harrison (1917 – 2003) een ruig landschap van hobbels, bobbels er andere uitsteeksels te zien hebben gegeven. De man had namelijk zoveel speciale talenten dat we hem met enig recht een moderne Leonardo da Vinci mogen noemen. Om maar ergens te beginnen: naast een handvol ‘gewone’ talen sprak Harrison vloeiend Mandarijn en Esperanto. In die kunsttaal heeft hij een aantal liederen geschreven. Ook was hij goed thuis in de gebarentaal. Verder bouwde hij zijn eigen modellen van traditionele Aziatische muziekinstrumenten, waaronder een tweetal volledige gamelan sets. De materialen die hij daarvoor gebruikte? Vuilnisbakken, zuurstoftanks, blikjes en allerhande gevonden voorwerpen die dienst kunnen doen als percussieve instrumenten. Daarbij vond hij altijd de beste manier om zelfs het beroerdste stuk afval nog te doen klinken alsof het een zorgvuldig ontworpen klassiek instrument betrof.
Maar daarmee houdt de reeks vaardigheden van deze levenslustige man niet op. Zo was hij een uitstekend kalligraaf en tekenaar. Zijn manuscripten zijn dan ook plezierig om naar te kijken; de uitgewogen vlakverdeling van deze handschriften geeft aan dat Harrison ook in het visuele domein een begaafd componist was. Daarnaast kon Harrison zeer goed met de pen overweg. Hij dichtte, schreef muziek- en danskritieken, toneelstukken en politieke pamfletten. Wat dat laatste betreft: Harrison was een overtuigd pacifist en wenste dat ook uit te dragen. Daarnaast streed hij voor gay rights (tegenwoordig heet dat LGBT - Lesbian, Gay, Bisexual Transgender). De componist was namelijk homoseksueel. Anders dan voor zovelen was het ‘uit de kast komen’ voor hem geen moeizaam proces. Harrison wist al vroeg dat zijn seksuele voorkeur uitging naar het mannelijk geslacht. Hij heeft daar nooit omheen gedraaid en beleefde zijn geaardheid als volstrekt natuurlijk. Een opmerkelijk gegeven voor iemand van zijn generatie; per slot van rekening was hij in 1917 geboren. Het kan niet anders of menig onverlaat moet Harrison in de loop van zijn leven met de nodige vooroordelen geconfronteerd hebben. Maar kom op, kijkt u eens naar bovenstaande foto van de componist en zijn latere levenspartner William Colvig. Welke vervelende homofoob zou het die vriendelijke, behaarde en bebaarde ‘bears’ lastig willen maken?
Harrison was een charismatisch mens. De Californische componist combineerde de beste mannelijke en vrouwelijke eigenschappen in zijn persoon. Nu eens was hij agressief, onafhankelijk en dominant, dan weer empathisch, zachtmoedig en inschikkelijk. Hij bleef echter altijd joviaal en warmhartig, en een eindeloze bron van inspiratie en creativiteit voor zijn leerlingen. Menig oud-student beweert dat Harrison de meest bijzondere man was die ze ooit waren tegengekomen. En inderdaad, Lou is uitgegroeid tot een van Amerika’s meest populaire componisten. Iedereen hield van deze levensgenieter, die ervoor gezorgd heeft dat vroege modernisten als Charles Ives en Carl Ruggles een revaluatie tegemoet konden zien. Harrison hield zich namelijk niet uitsluitend bezig met zijn eigen belang als musicus. Hij was zich zeer bewust van de waarde van zijn grote Amerikaanse voorgangers en heeft er eigenhandig voor gezorgd dat zij weer in de belangstelling kwamen te staan.
Voor de uitzending van zondag hebben we ons beperkt tot Harrison’s composities voor de gamelan. Harrison had al wel kennis genomen van Aziatische muziek, maar zou zijn bevindingen pas echt in zijn werk integreren toen hij in in de jaren ’70 de gamelan maestro Pak Chokro tegenkwam. Die leerde hem de kneepjes van het Indonesische mictrotonalisme (i.e. muziek die gebruikt maakt van een toonschaal met kleinere afstanden tussen de noten dan een half of een kwart). Een van de vruchten van dat tutorial is de Suite for Violin and American Gamelan, waaruit we de delen Jahla I, II & III draaien. Een prachtige, verfijnde versmelting van oosterse en westerse klanken!
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 19 MEI 2019 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Thalassa Lipisou - Martha Frintzila - 5.22
De Griekse diaspora heeft een groot aantal geweldige artiesten opgeleverd. Martha Frintzila is daar een van
02 Suite for Violin and American Gamelan: Jhala I, II, III - Lou Harrison - 5.42
- zie boven -
03 Worried Blues - Furry Lewis - 3.46
Zoals zovele getalenteerde bluesartiesten van het platteland was Furry Lewis doodarm totdat hij in de Amerikaanse folk revival van de vroege jaren ’60 herontdekt werd. U hoort een klassieker van hem
04 Future Shock - Herbie Hancock - 8.02
Herbie Hancock is een jazz artiest die het modernere idioom niet schuwt. Future Shock uit 1983 loopt vooruit op rap en doet ook aan Prince denken
05 Sanctus B - Cristobal de Morales - 8.14
Cristobal de Morales was een componist van de Renaissance, die gewoonlijk wordt beschouwd als de meest invloedrijke Spaanse musicus vóór Tomás Luis de Victoria. Zijn polyfonische werken zijn van eenzame hoogte
06 The Rose of Allandale - Bandoggs - 4.45
Hedendaagse Engelse folk met een gevoel voor traditie
07 Some Velvet Phasing - Klaus Schulze - 8.29
Wat te zeggen over Klaus Schulze? Hij kon vreselijk slecht zijn, maar ook fenomenaal goed. Some Velvet Phasing van zijn album Blackdance uit 1974 moet gezien worden als een van zijn betere prestaties
08 Honey Girl - Jolie Holland - 4.45
De Amerikaanse singer-songwriter Jolie Holland excelleerde als medeoprichter van de Canadese Folkgroep The Be Good Tanyas, maar brengt als solo artieste ook prima werk. U hoort het nummer Honey Girl van haar album Pint of Blood uit 2011
09 Winter Bonfire - Departure - Serge Prokofiev - 2.40
Een ‘guitige’ componist als Serge Prokofiev heeft natuurlijk wel het een en ander te bieden aan kinderen. Zijn Winter Bonfire is daar en voorbeeld van. We draaien het eerste deel uit deze compositie
10 Impro Mi - René Zosso & Anne Osnowycz - 4.04
René Zosso & Anne Osnowycz bespelen repectievelijk de oud-Europese instrumenten de Hurdy Gurdy (draailier) en de Espinette (plankciter). Hier een werkje van hun hand
