Donderdag 28 maart 2019
Let op: zondagavond begint Oud Anders de uitzending met een piano melodie die u nooit meer zult vergeten. Wij durven er wat onder te verwedden dat u zich dertig jaar later nog kunt herinneren waar u zich bevond toen u dat bekoorlijke deuntje voor het eerst hoorde. Wij stellen ons dus het volgende tafereel voor: samen met vrouw en kinderen geniet u van een feestelijk dessert; er wordt volop gesmuld, gebabbeld en gelachen. Niemand let al teveel op de radio die zachtjes aanstaat, totdat de explosieve begintune van Oud Anders allen doet opschrikken...u haast zich naar de volumeknop. Dat malle programma wil immers regelmatig de vredige harmonie van een zondags diner verstoren met klanken die alleen nog door de presentator voor muziek aangezien worden. Maar dan stokt uw hand. De stemmen om u heen verstommen. Lepeltjes worden voorzichtig neergelegd. Iedereen luistert.
De eerste tien noten van ‘Serenata Andaluza’ werken als een toverspreuk. U stelt zich helemaal open en móet luisteren. Vervolgens wordt u vriendelijk, maar dwingend meegevoerd naar een akoestisch landschap zoals zich dat zelfs in de rijke wereld van de klassieke muziek maar weinig voordoet. De naam van de magiër die dit verrukkelijke werkje schreef? Manuel de Falla.
Met het nodige geluk ben ik er vrij snel achter gekomen dat de Serenata van zijn hand was. Ik ontdekte het toen ik ergens in 1981 bij een vriend op bezoek kwam. Hij attendeerde mij op een nieuwe radiozender die non-stop klassieke muziek draaide, maar waar het commentaar aan ontbrak. Zo wisten vriend en ik dus letterlijk en figuurlijk niet wat we hoorden toen de Serenata zich aandiende. Het effect dat de melodie op ons had was echter hetzelfde als beschreven in het verzonnen scenario van de paragraaf hierboven. We stopten ons gesprek en spitsten de oren; dit was zó mooi. Na afloop ging het nog maar over één ding: van wie was dit? De klanken behoorden onmiskenbaar tot de Spaanse romantiek, zoveel wisten we er wel van. Maar wie van de drie groten kon het dan zijn? Albéniz, Granados of de Falla? Zelf had ik platen met Iberia en Goyescas van respectievelijk Albéniz en Granados, maar ik was ervan overtuigd dat wat we zojuist gehoord hadden op geen van beide albums stond. Als gezegd vergeet je die melodie nooit meer als je haar eenmaal gehoord hebt. Bleef dus over de Falla, zo gokte ik.
De volgende dag spoedde ik mij naar de klassieke platenzaak. Daar stond slechts één LP met pianowerken van de Falla, uitgebracht op een mij onbekend Spaans label. Ter plekke beluisterde ik de volledige plaat, en jawel: gevonden! De avond daarvoor hadden wij geluisterd naar Serenata Andaluza. Van Manuel de Falla dus. Hij schreef het in 1900 en was toen pas 24 jaar oud.
Wat mij betreft heeft deze man zijn status als groot componist alleen al verdiend aan dit ene werkje. Het zou echter ten aanzien van de rest van zijn composities oneerlijk zijn een dergelijk oordeel te vellen. De Falla had vanwege zijn matige gezondheid weliswaar geen al te groot oeuvre op zijn naam staan, maar vrijwel alles wat hij maakte was raak. La Vida Breve, Noches en los Jardines de España, El Amor Brujo, El Sombrero de Tres Picos zijn stuk voor stuk wereldberoemde werken die tot op de dag van vandaag furore maken. Wereldberoemd, jazeker; maar die ene piano serenade ontstijgt het aardse. De engelen worden er bescheiden van.
Zondagavond klokslag 19.01 zult u een plekje in uw hersenen moeten vrijmaken voor de Serenata Andaluza. Denk eraan dat u het niet neerzet in het gebied dat u vertelt hoe u uw tanden moet poetsen. U gaat anders die vaardigheid onherroepelijk verliezen. Manuel de Falla’s meesterwerkje overschrijft alles en kan nooit meer gewist worden.
Tot slot: als u niet tot zondag wilt wachten, kunt u natuurlijk ook spieken. Klik daarvoor de video onder dit artikel aan. Dezelfde pianiste die we in de uitzending laten horen vertolkt hier de Serenata. Ze heet Benita Meshulam. Een betere uitvoering dan die van haar ken ik niet.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 31 MAART 2019 OP AAFFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Serenata Andaluza - Manuel de Falla - 5.45
- zie boven -
02 Jesse James - The Mountain Ramblers - 2.20
Bluegrass zoals het bedoeld is van de Mountain Ramblers uit Galax, Virginia. Field recording pionier Alan Lomax nam het op
03 Skull Grabbin' - James Carter - 6.36
James Carter weet de weg op saxofoons van alle soorten en maten. Hier een vrijer geluid van hem met het nummer Skull Grabbin’ van het album In Carterian Fashion uit 1998
04 Fiuda Bagadia - Efisio Melis & Antonio Lara - 2.57
De Launeddas is een traditioneel Sardijns blaasinstrument met drie pijpen. De klanken ervan lijken een beetje op die van een doedelzak, maar zijn net even iets anders
05 Fluitkwartet op. 66 no. 1 Quartet Presto - Francois Devienne - 4.40
Terwijl de adel in het Frankrijk van rond de Revolutie onthoofd werd, werkte Francois Devienne gestaag aan zijn muzikale oeuvre. Alsof er niets aan de hand was...zijn Fluitkwartet op. 66 no. 1 wordt hier uitgevoerd door de familie Kuijken & co
06 3 Fictions (Northern Mix) I: In the Rain - Natasha Barrett - 3.54
Er zijn weinig elektroakoestische componisten die zoveel prijzen hebben gewonnen voor hun werk als de Britse Natasha Barrett. Ze werkt en woont al geruime tijd in Noorwegen
07 Danza da La Vida Breve - Manuel de Falla - 3.29
- zie boven -
08 Silvia - Marissa Nadler - 5.40
De sirenenzang van de Amerikaanse folkzangeres Marissa Nadler werkt zinsbegoochelend. Silvia is van haar album Songs III: Bird on the Water uit 2007
09 Garden Balsam - Adachi Tomomi Royal Chorus - 4.37
Het Japanse ensemble Adachi Tomomi Royal Chorus experimenteert er danig op los waar het de menselijke stem betreft. Garden Balsam is van hun album Yo
10 Le Marigot Club Dakar - Simbanam - Daby Balde - 3.53
Een singersong writer uit Senegal die international steeds meer van zich doet spreken
11 Bullima - Mark Atkins - 4.34
De klanken die aboriginal Mark Atkins uit zijn didgeridoo haalt blijven verbazen
12 Fox in Its Hole - Jolie Holland - 5.11
Jolie Holland, voormalig lid van de vrouwenfolkgroep The Be Good Tanyas, wordt gezien als een van de meest poëtische zangeressen van het moderne Amerika. U hoort haar nummer Fox in Its Hole van The Living and The Dead uit 2008
13 De la Molinera - Manuel de Falla - 3.54
- zie track 01/07 -
