Donderdag 7 maart 2019
Voor hen die enigszins op de hoogte zijn van de Spaanse geschiedenis zou Isaac Albéniz’ geliefde compositie ‘Asturias’ uit de Suite Española op. 47 voor de nodige begripsverwarring kunnen zorgen. Hieronder leggen we uit hoe dat komt.De klanken van Asturias verwijzen overduidelijk naar de Andalusische flamenco, een genre dat zich door de eeuwen heen vanuit het zuiden over heel Spanje verspreidde. Over héél Spanje? Nee, toch niet. Culturele overdracht vanuit de zuidelijke provincies vond in de middeleeuwen plaats op de vleugels van de steeds verder oprukkende Moorse overheersers. De provincies in het noordwesten van het Iberisch Schiereiland (Galicië, Asturië, Cantabrië en Baskenland) wisten echter het hoofd te bieden aan deze invasie en behielden zowel hun politieke als culturele zelfstandigheid. Een muzieksoort als flamenco, dat in de middeleeuwen al wel in velerlei vormen bestond maar nog niet zo heette, heeft dan ook geen schijn van kans gehad in Asturië. Ziedaar dus het probleem: Asturias, een van de populairste pianostukken van het Spaanse wonderkind Albéniz, wordt door de meeste mensen aangewezen als het schoolvoorbeeld van een flamenco dans. Het heeft echter niets uitstaande met de traditionele volksmuziek uit Asturië.
Albéniz was niet verantwoordelijk voor de verkeerd gekozen benaming Asturias. Zelf noemde hij het werkje ‘Leyenda’, en had het niet eens opgenomen in zijn Suite Española. In die Suite stond elke titel voor de specifieke muziekstijl van een stad of streek. Voorheen had Asturias dienst gedaan als de prelude van een andere compositie, getiteld Cantos de España op. 232. Pas na de dood van de componist zou muziekuitgever Friedrich Hofmeister de Leyenda toevoegen aan de Suite en het abusievelijk omdopen tot Asturias, daarmee verradend dat hij weinig kaas had gegeten van wat er in Spanje waar vandaan kwam. Jawel, er wordt soms maar wat aangerommeld door uitgevers. Die opusnummers 47 en 232 waren ook al niet bedacht door Albéniz zelf, maar door de heer Hofmeister.
De Asturias kennen we natuurlijk veel beter als transcriptie voor gitaar. De componist/gitarist Francisco Tárrega was een van de eersten die er een maakte; Andrés Segovia’s versie zou de wereld veroveren. Robby Krieger van The Doors toonde in het nummer Spanish Caravan (van het album Waiting for the Sun) aan dat ook hij wel raad wist met Albéniz’ compositie. En zo had Albéniz het ook bedoeld; als de toetsentovenaar die hij nu eenmaal was zat hij achter de piano wanneer hij zijn werken schreef, maar de structuur en techniek van Asturias had hij zodanig opgezet dat het deuntje erom schreeuwde door een flamenco gitarist uitgevoerd te worden. Welaan, het mag duidelijk zijn dat de uitnodiging niet werd afgeslagen. De hele gitaarwereld is met Asturias aan de haal gegaan.
De oorspronkelijke pianoversie van Asturias horen we tegenwoordig niet meer zo vaak op radio of TV, zozeer wordt het stuk geassocieerd met de flamenco gitaar. Zondagavond in Oud Anders keren we echter terug naar het origineel. Het wordt uitgevoerd door Alicia Delaroccha, de met drie Grammy’s bekroonde pianiste die als weinig anderen het werk van haar landgenoten wist te vertolken. Ze was zo geliefd dat een componist als Frederic Mompou verscheidene werken aan haar opdroeg.
De flamenco zullen we tegenwoordig ook volop in Asturië aantreffen. Op die manier beantwoordt de door Hofmeister geïntroduceerde misnomer ‘Asturias’ achteraf gezien weer aan de muzikale werkelijkheid van de regio. Vakantiegangers in Spanje willen immers de ‘echte’ Spaanse muziek horen, en zij weten niet beter of dat zijn opzwepende gitaarritmes, zwierige rokken en de staccato’s van woest dansende, donkere schoonheden. Uit economische overwegingen past Asturië zich daar dan maar bij aan.
De gemiddelde Asturiaan wijst echter waarschijnlijk naar zijn voorhoofd en houdt het bij het traditionele instrument van zijn geboortestreek, de doedelzak...
PLAYLIST ZONDAG 10 MAART 2019 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Valsa Sideral - Jorge Antunes - 3.14
De ‘Sterrenwals’ van de Braziliaanse elektroakoestische componist Jorge Antunes. Als gewoonlijk in dit genre kunt u merkwaardige geluiden verwachten. Valsa Sideral werd in 1962 gecomponeerd
02 The Gun - Lou Reed - 3.39
The Gun is van Lou Reed’s elfde studioalbum uit 1982, The Blue Mask
03 A Jazz Symphony (original version 1925) - George Antheil - 12.35
Het enfant terrible van de vroeg-20e eeuwse Amerikaanse avant-garde speelde leentje buur bij jazz, het genre dat zich in zijn tijd nog in een pril ontwikkelingsstadium bevond. Antheil deed dus dat vele componisten na hem pas veel later zouden gaan doen
04 Suite Española: Asturias - Isaac Albeniz - 5.58
- zie boven -
05 Easy, Baby - Magic Sam - 3.53
Erg oud is hij niet geworden, de Amerikaanse bluesgitarist Magic Sam (1937 – 1969). Desondanks heeft deze vertegenwoordiger van de Chicago Blues een grote invloed gehad op de rol van de elektrische gitaar binnen de blues
06 Slop - Charles Mingus - 6.12
Enthousiasme, bravoure en levenslust: Charles Mingus is altijd een genot om naar te luisteren. Slop is van zijn album Shoes of the Fisherman’s Wife, een compilatie die elf jaar na zijn dood werd uitgegeven
07 Marions les Roses - Les Fin'Amoureuses - 4.07
Fusion bestond natuurlijk al eeuwen voordat de term uitgevonden werd. Het trio Les Fin'Amoureuses brengt hier een mix van Joodse, Turkse, Spaanse, Franse en Arabische muziek uit vroeger tijden
08 Accordion Bells - Leo Kottke - 5.59
‘Bells’, staat er in de titel van dit nummer; akoestisch gitaarvirtuoos Leo Kottke maakt er dan ook bijna een carillon van. Klinkt als een klok
09 Kak Paporotnik - Makigami Koichi - 3.08
Voor Japanse avant-garde moet u altijd even gaan zitten, zo bizar kan het worden. Makigami Koichi gebruikt een traditionele zangtechniek als keelzang op een nieuwe manier
10 Prins Roberts Masco - Jacob van Eyck - 2.12
Jacob van Eyck was eigenlijk beiaardier, maar speelde in zijn vrije tijd de blokfluit. Met zijn composities voor dat instrument is hij beroemd geworden
11 Friends Online - Johanna Juhola - 4.00
Finse tango op de accordeon. Het genre werd uitgevonden in Argentinië, maar in Finland kunnen ze er ook wat van. Johanna Juhola geeft ‘m flink van katoen
12 Era Escuro - Les Fin'Amoureuses - 2.06
- zie track 07 -
