Donderdag 21 februari 2019
Een jubileum van Oud Anders duid ik bij voorkeur niet met jaren aan, maar met het aantal artikelen dat ik in het kader van het programma voor de huidige vorm van de AAFM website geschreven heb. Dat zijn er deze week driehonderd. In principe kunnen alle mogelijke onderwerpen op mijn pagina besproken worden, op voorwaarde dat ze op een of andere manier verband houden met het doel van Oud Anders: de luisteraar op de zondagavond te laten genieten van de klanken van alle tijden, genres en windstreken.U kunt helemaal terugbladeren naar 25 november 2012. Voor zover u dat nog niet gedaan hebt: begint u maar alvast te lezen. Alles bij elkaar heeft het de lengte van een stevige roman.
Het is voor mij een uitdaging om de vele muzikale zaken waar ik weinig tot geen verstand van heb met behulp van boeken en internet te bestuderen. Vervolgens giet ik de verzamelde feiten in een simpele vertelvorm, voeg er videoclips en foto’s aan toe en bied u het geheel aan als een leesbaar verhaaltje. Opdat u en ik begrijpen waar het allemaal over gaat.
De naam van mijn programma luidde in het verleden Oud Anders Onder Andere. Met ‘Oud Anders’ doelde ik op muziek uit vroeger tijden, en dan met name de soort die u niet alle dagen hoort. Met ‘Onder Andere’ dekte ik mijzelf in; ook de bekendste hits van toen en nu kunnen aan bod komen. Kortom, het verloop van een uitzending Oud Anders is uiterst eclectisch. Ongewone geluiden worden afgewisseld met fraaie harmonieën, zodat u wellicht van de ene verbazing in de andere valt.
De directe inspiratie voor de naamgeving ‘Oud Anders’ haalde ik uit de door mij zo geliefde muziek van de Griekse oudheid. Want als er één voorbeeld te geven is van hoe anders oude muziek kan klinken, dan zijn het wel de liederen die gezongen werden door de stichters van onze westerse cultuur. U moet het zó zien: wanneer u een reeks noten hoort van een song die u nog niet kent, dan kunt u in vele gevallen redelijk voorspellen wat de volgende noot zal zijn. Dat komt omdat u een bepaald verwachtingspatroon hebt ten aanzien van de ontwikkeling van een melodie; u hebt er immers tienduizenden gehoord.
In het geval van die antieke songs zult u er met uw prognose echter meer dan eens naast zitten. Die oude Grieken zetten u op het verkeerde been. Daardoor beantwoordt de muziek niet aan uw verwachtingen, maar dat betekent nog niet dat ze niet om aan te horen is. Integendeel! Wat er daar uit de nevelen van pakweg tweeduizend jaar geleden over komt waaien is meer dan eens verbijsterend mooi.
Zondag beginnen we de uitzending met ‘Hymne aan de Zon’ van Mesomedes van Kreta (ca. 100 – 150 AD), een vrijgemaakte Griekse slaaf die hofdichter en componist was van de Romeinse keizer Hadrianus. Deze song is van groot belang geweest voor muziekhistorici, want ze is één van de twee volledige liederen die compleet met muzieknotatie aan ons overgeleverd werden. Die andere song heet eenvoudigweg ‘Lied’, en is een muzikaal eerbetoon aan de overleden vrouw van ene Seikilos. De tekst werd gevonden op een zogenaamde stele, een oud-Griekse grafsteen.
Ons begrip van de antieke Griekse notatie die in beide liederen gehanteerd wordt hebben we onder anderen te danken aan muziektheoreticus Alypius of Alexandria (ca. 360). Deze beschreef hoe het uit hoofdletters en tekens bestaande schrift gelezen moest worden. Zo uitvoerig als het er in onze moderne notatie aan toegaat wordt het echter nooit; er blijft dus nog wel het een en ander te raden over ten aanzien van de juiste uitvoering van de muziek. Sommige ensembles hebben daar hun levenswerk van gemaakt, zoals het echtpaar Phil en Gayle Neuman. Onder de naam De Organographia publiceerden ze een aantal albums met muziek uit oude culturen. Het is Gayle die de hymnes voor u zingt. Haar stem mag er zijn.
En dan nog dit: de tune van Oud Anders (u weet wel, die explosie waarbij het lijkt alsof er een heel orkest van een torenflat afgesmeten wordt) heet Anakrousis. Dat betekent zoiets als ‘aftrap’ of ‘begin’. In het oude Griekenland was het de gewoonte om toneelstukken of muziekvoorstellingen met deze knal in te luiden, zodat ieders aandacht direct op scherp gesteld werd. Zo ziet u maar weer; of u het nou weet of niet, u wordt elke zondagavond op een stukje oeroud Griekenland getrakteerd.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 24 FEBRUARI 2019 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Hymn to the Sun - Mesomedes - 1.21
- zie boven -
02 Manuscrit Susanne van Soldt: Brande Champanje - Les Witches - 3.43
Dankzij de koopmansdochter Susanne van Soldt weten we welke klassieke muziek er veel gespeeld werd in ons land in de 16e eeuw; ze heeft een aardige verzameling gearchiveerd. Het Franse ensemble Les Witches voert een van de door haar opgetekende composities uit
03 Radio - Steve Hillage - 6.14
Gitarist Steve Hillage, een artiest die in de legendarische Canterbury scene van de jaren ’70 opereerde, was weg van Jimi Hendrix. Zelf kon ook hij de meest originele nummers uit zijn gitaar tevoorschijn toveren
04 Oos Kaa Naam - Alessandro Bosetti - 6.06
Op zijn album Zwölfzungen liet Bosetti mensen tekstfragmenten voorlezen in talen die hijzelf nauwelijks of niet verstond. Het ging hem daarbij om de klanken, niet om de betkenis van de woorden. Oos Kaa Naam is in het Urdu, de nationale taal van Pakistan. Met wat bliepjes en klikjes erbij wordt het een mysterieus geheel
05 Teardrops From My Eyes - Ruth Brown - 2.58
Ruth Brown werd ooit The Queen of R&B genoemd. In het zuiden van de VS was ze razend populair
06 Sonata K333 in B-flat Andante Cantabile - Mozart - 5.00
Pianiste Alicia de Larrocha is voornamelijk bekend als vertolkster van de Spaanse Romantici. Met Mozart weet ze echter ook wel raad
07 Stepping (Isise) - Babatunde Olatunji - 5.45
De Nigeriaanse percussionist Babatunde Olatunji kreeg ooit een scholarship van Rotary International en vestigde zich in de VS. Daar werd hij een alom gerespecteerd artiest, niet alleen om zijn muzikale vaardigheid, maar ook omdat hij een voorvechter was van soiale gelijkheid. Stepping is van zijn album Circle of Drums
08 Cast Anchor - Hanne Hukkelberg - 4.15
Het betere popwerk van de hand van de Noorse singersong-writer Hanne Hukkelberg
09 Humorous Scherzo for Four Bassoons, op. 12b - Serge Prokofiev - 2.38
Vier fagotten en een hoop lol; Serge Prokofiev was altijd goed voor een klassieke knipoog van niveau
10 Dim Yoni - Banquet of the Spirits - 5.06
Met John Zorn’s 11-delige set The Book of Beriah kunnen we nog steeds vooruit. Banquet of the Spirits brengt op de negende cd van deze compilatie, getiteld Yesod, een originele fusie van jazz, op en avant-garde
11 Tears of Rain - Charlie Haden & Pat Metheny - 5.32
Een nummer van het beroemde album Beyond the Missouri Sky. Double bass speler Charlie Haden en gitarist Pat Metheny weten elkaar te vinden. De laatse bespeelt hier de elektrische sitar gitaar
12 Invocation of the Muse, Odes van Euripides' Orestes & Iphigeneia in Aulis/ Song van Seikilos - Anoniem - 3.48
- zie boven –
