Donderdag 14 februari 2019
Muziekpromotors en filmmogols raden een artiest dikwijls aan om een andere naam aan te nemen. De beweegreden daarachter ligt voor de hand: verander je naam tot iets waarvan een zekere glamour afstraalt, of maak er wat van dat gemakkelijk van de tong rolt; je nieuwgevormde pseudoniem kan dan eventueel een factor van betekenis worden op weg naar het verlangde commerciële succes. What’s In A Name? Madonna Louise Veronica Ciccone hield het bij Madonna, en verenigde als zodanig zowel de vrome als de wereldse waarden die er aan deze naam toegekend worden. Madonna betekent immers ‘Mijn Vrouwe’, waarmee men in het christelijk geloof het religieus leiderschap van de moeder van Jezus bedoelt, maar wat in de BDSM wereld heel anders uitgelegd wordt. Clips te over op Youtube die aantonen dat Madonna deze dubbelzinnigheid bewust voor ogen had.
En Farrokh Bulsara? Nee, in onze westerse samenleving kon niemand daar wat mee. De naam Freddie Mercury combineert daarentegen de sympathieke gemoedelijkheid van ‘The Boy Next Door’ met het flitsende optreden van een vliegensvlugge Griekse God. Perfect! Jong en oud, man of vrouw, iedereen viel voor de frontzanger van Queen. We moeten er natuurlijk aan toevoegen dat de man over het nodige talent beschikte. Was dat niet het geval geweest, dan had hij zelfs met de meest keizerlijke artiestennaam op de keien gezeten.
Jazzgitarist Joseph Anthony Jacobi Passalaqua, van Italiaans-Amerikaanse afkomst, vond er ook wat op. Hij kortte zijn naam af tot het even simpele als briljante Joe Pass. Dat lijkt in eerste instantie voor de hand te liggen, maar toch, er was niemand die zo heette. Er worden hier associaties opgeroepen met legendarische gunslingers uit The Wild West; met gestroomlijnde atleten, of met wat u dan ook maar voor uzelf invult. Een naam als deze is ‘cool’. En gelukkig kon ook Joe Pass meer dan de gemiddelde muzikant.
Zijn superieure aanleg voor het gitaarspel zou Joe Pass echter pas later in zijn leven tot een ster maken. Hij had nog een hele weg te gaan voordat het hem tot zijn eigen verbazing lukte om een muzikant van betekenis te worden. Wel zat de muziek er bij hem al vroeg in. Vader noch moeder waren muzikaal, maar pa Passalaqua - blijkbaar toch een man met onderscheidingsvermogen - spoorde zijn zoon aan om diens talent als snaarvirtuoos verder te ontwikkelen. Joe kreeg daarbij de opdracht om populaire Italiaanse volksdeuntjes na te spelen en de leemtes in de melodieën op te vullen met vrijelijk geïmproviseerde passages. ‘Fill it up, boy’! En dat is wat Joe deed; hij werd er een meester in. Al tijdens zijn tienerjaren genoot hij hierdoor lokaal enige bekendheid in zijn geboortestadje New Brunswick.
Het succes lonkte. Om daar gehoor aan te geven trok Joe naar New York, de stad waar het allemaal gebeurde. Hij maakte daar onder andere kennis met de muziek van Charlie Parker, de geniale jazzartiest die muzikale lijnen uitzette als een zwaluw in de lucht. Parker, nota bene een saxofonist, heeft volgens Pass meer invloed op hem uitgeoefend dan enig andere muzikant. Het heeft er echter alle schijn van dat ‘Bird’ de jongeling in een ander opzicht tot voorbeeld strekte, en wel op negatieve wijze: Pass kwam al vroeg in aanraking met heroïne. Hij raakte verslaafd, bracht een groot deel van de jaren ’50 in de gevangenis door en leek al zijn kansen op een muzikale loopbaan verbruid te hebben. Hij kreeg een nieuwe kans toen hij rond 1960 in het afkickcentrum Synanon terecht kwam, dat gesponsord werd door platenbaas Dick Bock. Die had onmiddellijk door dat hij met een gitarist van allure te maken had. Het album ‘Sounds of Synanon’ werd opgenomen, waarop Pass en andere patiënten hun kunsten vertoonden. Het werd door de critici omhelsd als een plaat die nieuw talent aan het voetlicht bracht, en dan met name dat van Pass.
Nadat zijn rehabilitatieproces te Synanon was Pass weer een vrij man. Gedurende een jaar of tien kwam hij aan de – overigens armzalige - kost als sessiemuzikant, totdat muziekproducent Georg Granz hem ontdekte en hem een platencontract aanbood. Granz zag in Joe een solo artiest en moedigde hem aan om als zodanig op te treden. Pass zelf zij daarover, ‘wel, eigenlijk durfde ik het niet goed aan, maar niemand begon tijdens een concert te schreeuwen of met dingen te smijten, dus ik ging gewoon door’.
In 1973 werd het album ‘Virtuoso’ opgenomen, met Joe Pass alleen aan het woord op zijn gitaar. Vanaf toen ging het hem voor de wind. Tegenwoordig beschouwt men hem als een van de grootste jazzgitaristen van de 20e eeuw. En hoe klinkt Pass nu eigenlijk? Origineel, helder, dynamisch, en volgens Wiki had hij een ‘onnavolgbare spelstijl’. Joe Pass was Joe Pass; niemand die daar aan kon tippen.
Beroemd worden en vervolgens in verval geraken: dit stereotype beeld van een muziekidool dat zichzelf kwijtraakt ging voor Pass niet op. Hij bewandelde de omgekeerde weg. Zondagavond hoort u rond 19.45 zijn ‘Blues for Alican’ van dat onovertroffen jazzgitaar album ‘Virtuoso’.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 19 FEBRUARI 2019 OP AAFFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Waltzes, H.5 No.4, Tempo di Valse - Bohuslav Martinu - 2.10
Pianist Giorgio Koukl speelt een wals van de Tsjechische componist Bohuslav Martinu
02 Dizzy Atmosphere & Misty (Dizzy Gillespie, Erroll Garner) - Flex Bent Braam - 2.52
Allmusic zegt het volgende over het septet Flex Bent Braam: “Braam en gezelschap swingen als dollemannen door een reeks meta-jazz nummers met meer conceptuele invalshoeken dan een trap van M.C. Escher”
03 Ma Uitai Spre Rasarit - Maria Lataretu - 3.13
Elk land heeft er wel een, zo’n meer dan levensgrote zangeres die door iedereen op handen gedragen wordt. Voor Roemenië was dat Maria Lataretu
04 Pavane - Pierre Attaignant - 2.54
Peter Blanchette bespeelt de 11-snarige altgitaar, een instrument dat in het Engels een meer tot de verbeelding sprekende naam draagt: archguitar. Het werd pas in de jaren ’60 ontwikkeld, maar voegt een extra dimensie toe aan oude composities voor gitaar of luit. Hier vertolkt hij Pavane van de muziekpublicist en -verzamelaar Pierre Attaignant (1494 – 1551)
05 Hard Believer - Fink - 5.24
De in Cornwall geboren artiest Fink verdiende ooit zijn brood als Dance DJ en producer. Toen hem dat begon te vervelen pakte hij de akoestische gitaar op en begon te zingen. Dit niet onverdienstelijk...Hard Believer is het titelnummer van het gelijknamige album
06 Patience - Areni Agbabian - 7.42
-ian, uit Armenië dus? Ja en nee; Areni Agbabian komt uit een Armeense familie, maar werd in Californië geboren. Ze verwerkte haar muzikale wortels in een geheel eigen stijl, die het midden houdt tussen klassiek, jazz en folk
07 Pessoa - Marcos Balter - 9.09
De Braziliaanse hedendaagse componist Marcos Balter schreef een boeiend stuk voor zes basdwarsfluiten. Claire Chase doet het op haar album Density in haar eentje
08 Hoodoo Hoodoo - Sonny Boy Williamson I - 2.53
Sonny Boy Williamson moest met lede ogen aanzien dat een andere artiest zijn naam stal en beroemder werd dan hij. En zo heb je dus Sonny Boy Williamson I en II, die allebei de blues zingen en mondharmonica spelen. We draaien een nummer van de in Europa zo vaak veronachtzaamde originele Sonny Boy Williamson I
09 Feu de Joie - Mary Jane Leach - 8.54
Zes op tape opgenomen fagotten die een stuk spelen met een minimaal verschil in toonhoogte van elkaar, samen met een live optredende fagottiste. U krijgt het gevoel dat de muziek als het ware ‘ronddraait’
10 Blues For Alican - Joe Pass - 5.29
- zie boven -
11 Kriti - Minaksi Me Mudam, caranam - Ranganayaki Rajagopalan - 2.02
Veena specialiste Ranganayaki Rajagopalan, vorig jaar september overleden, heeft vele titels en onderscheidingen gekregen vanwege haar virtuoze spel op dit oeroude Indiase snaarinstrument
12 La Ventienne de Mr. Forqueroy - Robert de Visee - 3.12
Robert de Visee was hofcomponist van Louis XIV en XV. Hij is een van de belangrijkste luitspelers van zijn tijd
