Donderdag 6 december 2018
De naam van de muzikante Johanna Juhola geeft geen duidelijke aanwijzing voor het soort muziek dat ze maakt. U zou natuurlijk in de verleiding kunnen komen om haar stijl maar alvast in te vullen wanneer u die naam voor het eerst hoort; de juichtoon lijkt er immers al min of meer in besloten te liggen. Spreek uit joé-hol-la, en de associaties met carnavalsoptochten en trouwpartijtjes dringen zich onvermijdelijk op. Vooral wanneer u verneemt dat ze de accordeon bespeelt. Zeker, Juhola’s spel juicht meer dan eens. Haar uitbundigheid is echter niet te vergelijken met de manier waarop een gelegenheidsmuzikant ergens in een plattelandsherberg de 50-jarige bruiloft van ome Jan en tante Bep luister bijzet. Op de accordeon kan Johanna alles wat Liszt op de piano kon, of Paganini op de viool. Dat betekent dat ze haar instrument nu eens melancholiek en liefelijk aan het koeren brengt, en dan weer laat brullen als een monster waarvoor we nog een naam moeten verzinnen. In beide gevallen beheerst ze de knoppen van de accordeon perfect. Wilt u weten wie er op dit moment tot de meest virtuoze accordeonspelers ter wereld behoort, zoekt u dan niet verder. Zondagavond na de uitzending van Oud Anders heeft u er direct al eentje gevonden. Haar naam is Johanna Juhola.
Zoals de artieste zelf ooit in een interview zei, heeft haar vaardigheid op de accordeon te maken met het feit dat ze als kind gefascineerd werd door het mechanisme van al die knopjes en klepjes. Juhola bekeek de accordeon zoals instrumentenbouwers of monteurs dat doen. Als je nu van kleins af aan begrijpt hoe zo’n bakbeest werkt, dan heb je een voorsprong tegen de tijd dat je serieus aan het oefenen slaat. En geoefend heeft Johanna natuurlijk. Totdat ze er zowat bij neerviel, zo mogen we aannemen. Niemand wordt immers als virtuoos geboren.
Juhola speelt zogeheten FINtango. Hoezo, tango? Is dat niet een dans uit Argentinië? Hoe komt een Fin erbij om zich bezig te houden met heetgebakerde volksmuziek uit Zuid-Amerika, vraagt u zich misschien af. Daarover het volgende: merkwaardig genoeg bestaat het fenomeen tango in Finland al bijna even lang als in Argentinië. Ongetwijfeld heeft men het daar in het koude Noord-Europa in een vroeg stadium afgekeken van de Argentijnen, maar net zoals hun overzeese muziekbroeders hebben de Finnen al meer dan 100 jaar de tango flink uitgebouwd. Op hun eigen manier, dat spreekt vanzelf. Per slot van rekening is Finland niet Argentinië. Hoe dan ook, de Argentijnse en Finse tango van tegenwoordig behelzen meer dan enkel een dansje of stijl. Tango is in beide landen een bloedserieus, op zichzelf staand genre dat zich steeds verder ontwikkelt en vele subgenres kent. Net zoals klassiek en jazz.
Vrijwel alle werkelijk grote bespelers van een instrument vertonen de neiging om aan het door hen gekozen genre het hunne toe te voegen. Als je alles kunt op je piano, viool, accordeon of om het even welk instrument, dan ga je vroeg of laat als vanzelf vernieuwend te werk. Zo ook Johanna Juhola. Haar tango klinkt - met behoud van de basiskenmerken - anders dan wat de Finnen en Argentijnen tot nu toe gedaan hebben. Haar gebruik van spelers in haar bands die elektronische instrumenten beheersen speelt daarbij een belangrijke rol. Het wijkt af van de pure tango, maar ze verrijkt de traditie omdat ze deze elektronische elementen zo goed in haar muziek weet te integreren.
Verder is een live concert van Juhola een kijkspel. Zij en haar medespelers gaan dikwijls in bonte kleren gehuld en halen malle streken uit op het podium. Oei, die carnavalsoptocht en Beppie’s bruiloft lijken hier toch weer wat dichterbij te komen...maar nee. Juhola’s optredens moeten eerder als een soort muziektheater of cabaret opgevat worden. In Argentinië staat zo’n act bekend als Tango Fantasia of Tango Escenerio. Het neemt nooit de vorm van dronkemanspret aan.
Zondagavond in Oud Anders hoort u Johanna Juhola in optima forma. Zij en haar band spelen dan het nummer Tango Kolmessa Erässä. Let op: de cd waar we dit nummer van afhaalden klinkt nogal ‘brickwalled’. Dat betekent dat het hier en daar overdreven hard gaat. De accordeon als brullend monster, jawel.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 9 DECEMBER 2018 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Skinny Woman - R.L. Burnside - 2.22
De betere akoestische blues van iemand die het van de grootmeesters in het genre geleerd heeft. Burnside was een buurman van Mississippi Fred McDowell en een aangetrouwde neef van Muddy Waters
02 Tango Kolmessa Erässä - Johanna Juhola - 4.02
- zie boven -
03 Idée fixe - Serge Prokofiev - 5.54
Marta Argerich en Serge Babayan arrangeerden Idée fixe - oorspronkelijk een deel van Prokofiev’s orkestrale soundtrack Queens of Spades - voor twee piano’s.
04 Love Poem - Daevid Allen & Mother Gong - 4.59
Daevid Allen’s voormalige partner Gilli Smyth laat zich hier van haar beste kant zien, daarbij gesteund door haar eigen band Mother Gong. En Daevid Allen zelf natuurlijk...
05 Suite e moll: Sarabande - Jacques Bittner - 5.52
Fraaie muziek voor de luit van de tamenlijk onbekende Jacques Bittner. De uitvoerende artiest is Klaus Oestreicher
06 Three Dances, for 2 prepared amplified pianos - John Cage - 6.29
Het klinkt al seen Indonesisch gamelan orkest, maar het zijn twee prepared piano’s die u hoort John Cage kon opwindende nieuwe muziek maken als hij dat wilde
07 Chris's Blues - Art Pepper - 3.52
Art Pepper slaagde er midden Jaren ’70 in om zijn heroïneverlaving te overwinnen. Als gevolg daarvan maakte hij een muzikale comeback. Het nummer Chris’s Blues van het album Art Pepper Today laat horen waartoe een nuchtere Pepper in staat was
08 A Crime - Sharon van Etten - 3.13
Singer-songwriter Sharon van Etten is een doorzetter. Ze gaf zeven cd’s in eigen beheer uit, en werd uieindelijk door een platenmaatschappij opgemerkt. Het nummer A Crime is van haar tweede officiële album Epic
09 Kele Kele - Tolgahan Cogulu & Sinan Cem Eroglu - 4.32
Welke tonen schuilen er allemaal nog meer in het oktaaf? De gitaristen Tolgahan Cogulu en Sinan Cem Eroglu laten het u horen. De eerste heeft een microtonale gitaar gebouwd, en dat instrument stelt hem in staat om kwart- en andere tonen te spelen
10 Videns Rome (Responsorium) - Scola Metensis - 3.03
Gregoriaans. Jawel, ook daar doen we aan in Oud Anders. De twaalf leden van het ensemble Scola Metensis presenteren u een middeleeuws vraag/antwoord gezang zoals dat ontstond in Lorraine (Lotharingen), het noordoosten van Frankrijk
11 Nine Pin - Kaia Kater - 5.05
De jonge Canadese Kaia Kater heeft een Afro-Caribische achtergrond, maar komt rechtstreeks uit de Canadese Appalachen. Ze heeft al drie albums op haar naam staan
12 Hoketus d,e - Bang on A Can - 4.05
Bang on A Can werd in 1987 opgericht door de Amerikaanse componisten Julia Wolfe, David Lang en Michael Gordon. Ze componeren voor het ensemble, en vaak spelen ze zelf ook mee. De groep wordt door de critici omschreven als Amerika’s belangrijkste kracht op het gebied van de hedendaagse klassieke muziek. Hoketus d,e is van hun album Industry uit 1995
13 Prelude in b minor - J.S. Bach (arr. Alexander Siloti) - 3.40
Sommige pianisten hebben naam gemaakt met het transcriberen van Bach’s composities voor klavecimbel. Alexander Siloti is een van hen. Zijn arrangement van de Prelude in b minor BWV 855 mag gelden als een zeer geslaagde Bach transcriptie
