Donderdag 22 november 2018
Net zoals alle andere kunsten kent ook de klassieke muziek haar golfbewegingen. De ontwikkelingen in de zogenaamde 'serieuze' muziek volgen nooit een zuiver lineair patroon in de zin van na A komt B, dan C, D, E enzovoorts, maar vertonen een onregelmatiger koers. Zo kan het gebeuren dat de progressie op losse schroeven komt te staan wanneer men te ver afdwaalt van wat de gemiddelde luisteraar nog weet te waarderen. Componisten gaan dan op zoek naar aansprekender melodieën en ritmes. Die vinden ze vrijwel altijd in de volksmuziek, die oneindige voorraadkamer van klanken waaruit zo ongeveer alle stijlen en genres voortkomen.De hernieuwde belangstelling voor volksmuziek zien we steeds weer optreden in de geschiedenis van de toonkunst. Zo heeft het eenstemmige Gregoriaans eeuwenlang het klankbeeld van de elitaire muzikale expressie bepaald, totdat men er in de vroege renaissance genoeg van kreeg en een volkse invloed als meerstemmigheid toeliet. Anders dan we zouden denken ontstond de praktijk van het zingen met meerdere stemmen tegelijk namelijk niet in de kerk (de bewaker van de hoge kunsten), maar werd ze geleend van de volksmuziek.
Toen dit element uit de ‘lagere’ cultuur voldoende geïncorporeerd was en componisten erop bleven voortborduren, leidde dat ten langen leste tot de mathematisch ingewikkelde vocale structuren van de hoogrenaissance. En vanzelfsprekend moest ook die stroming weer het veld ruimen. Tegen het einde van de 16e eeuw werd de roep om een menselijker gezicht van de muziek steeds sterker. Men keek dus weer naar de volkskunst om de muziek van nieuw levensbloed te voorzien.
De volkscultuur had wel het een en ander te bieden. Daar mijmerde men niet langer over een ideaalbeeld van ons leven hier op aarde. Dat beeld kwam immers van God en viel voor een gewone sterveling niet te realiseren. Nee, in de muziek van de straat bracht men een verhaal over mensen van vlees en bloed. Onder de gewone burgers had deze tendens zich al aan het begin van de renaissance aangediend in de vorm van het mysterie- of mirakelspel. Dit was een soort muzikaal straattheater dat opgevoerd werd in de volkstaal, compleet met instrumentale begeleiding.
Volkstaal en instrumenten? De geestelijkheid fronste de wenkbrauwen, maar legde zich bij de feiten neer toen de grootste toonzetters van Europa deze elementen van de volkse muziek collectief omarmden. De barok was geboren.
En zo ging het verder. Iedere stroming zette zich af tegen de vorige zodra de laatste weer te gekunsteld en formalistisch - lees: te ingewikkeld werd. De wens van de gewone man speelde daarbij een belangrijke rol. Hij wilde muziek horen die onmiddellijk aanspreekt, en blijkbaar verloren de late vertegenwoordigers van de diverse stijlperiodes dat telkens weer uit het oog. Totdat enkelen onder hen de muziek weer in goede banen leidden, opdat ze haar eigen, o zo grillige, maar daardoor enig juiste spoor kon volgen.
We zien dit gebeuren in het Europa van de late 19e eeuw. De invloed van componisten als Berlioz en Wagner was toen zo groot, dat de oorspronkelijk zo frisse romantische muziek van gangmaker Beethoven verwerd tot een voor velen onverteerbare warboel van klanken.
Iemand als de Fransman Édouard Lalo herinnerde zijn collega’s eraan dat ze wellicht te ver waren doorgeschoten in hun overgecomponeerde werken. Een injectie met een dosis volksmelodieën moest de klassieke muziek weer tot leven brengen. Dat lukte hem met zijn Symphonie Espagnole, waarin een violist, begeleid door orkest, een indruk van de Spaanse volksmuziek geeft. Lalo was niet zo heel erg Spaans; hij had weliswaar Spaanse voorouders, maar kon net zomin Spanjaard genoemd worden als Franz (Ferenc) Liszt Hongaar, of Chopin Pool. Desondanks voelde hij de sfeer van de Spaanse muziek goed aan.
Zondagavond vanaf ca. 19.37 uur hoort u in Oud Anders het scherzando van Lalo’s Symphonie Espagnole in de uitvoering van het Philharmonia Orchestra o.l.v. Jean Martinon. David Oistrach is de violist.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 25 NOVEMBER 2018 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Hoedown - Emerson Lake & Palmer - 3.42
Hoedown van de ’70- er Jaren supergroup Emerson, Lake & Palmer is een arrangement van een compositie van Aaron Copland. Het nummer heeft op die manier een weg afgelegd van Hillbilly naar klassiek naar progressieve rock
02 Dr. Do Right- Kenny Barron & Dave Holland - 5.14
Pianist Kenny Barron en double bass speler Dave Holland weten elkaar als weinig andere jazz artiesten te vinden. Dr. Do Right is van hun album The Art Of Conversation, een titel die al aangeeft hoezeer de beide muzikanten op elkaar ingespeeld zijn
03 Obviously Five Believers - Bob Dylan - 3.32
Op Blonde on Blonde liet Bob Dylan de wereld weten dat hij volledig ingevoerd was in het rock idioom. De song Obviously Five Believers van dat album bevestigt dat
04 Tarego II - Roland Kayn - 11.57
De Duitser Roland Kayn creëerde een soort artificiële muzikale intelligentie. Op zijn 4cd Tektra laat hij horen hoe een computer componeert; Tarego is daar een voorbeeld van
05 Harp Sonatina_ I. Dulce y sonriente - Luis Gianneo - 6.24
De harpiste Marcela Mendez, geboren in Argentinië, heeft zich volledig gewijd aan tamelijk onbekende werken voor harp van Argentijnse en andere Zuid-Amerikaanse componisten. Dulce y Sonriente is een deel van de Harpsonatina van Luis Gianneo, een landgenoot van haar
06 Destiny, Osud - Iva Bittova e.a. - 4.56
Jazzpianist Emil Vicklicky en bassist/saxofonist George Mraz werken samen met de Tjechische zangeres en violiste Iva Bittova
07 Symphonie Espagnole, Op. 21: Scherzando - Edouard Lalo - 4.40
- zie boven -
08 Scary Day Blues - Blind Willie McTell - 3.01
‘Nobody Can Sing the Blues like Blind Wille McTell’, zong Bob Dylan ooit. Het was zijn eerbetoon aan een artiest die een grote invloed op hem gehad heeft. De blinde zanger McTell bespeelde de 12-snarige gitaar en schreef songs die ook nu nog door iedereen die van muziek houdt gewaardeerd worden
09 Kinder Yoren - Bester Quartet - 4.30
Het Bester Quartet (voorheen The Cracow Klezmer Band) weet met vier klassiek opgeleide instrumentalisten moderne klezmer tot een hoogtepunt te voeren
10 Prelude no. 1 for guitar - Heitor Villa-Lobos - 4.43
De Poolse gitarist Marcin Dylla wordt gevierd als een van de beste klassieke gitaristen die er momenteel op de wereld rondlopen. U luistert naar een interpretatie van zijn hand van De Prelude no. 1 voor gitaar van de Braziliaanse componist Heitor Villa-Lobos
11 Raga Poorvi: Dhrupad In Sultaal - Kaushiki Chakrabarty - 3.46
Kaushiki Chakrabarty is dochter van de beroemde Indiase klassieke zanger Ajoy Chakraborty. Ze zingt in een modernere, semi-klassieke Hindoestaanse stijl
