Donderdag 25 oktober 2018
De meeste mensen die verstandig met hun lichaam omgaan halen hun energie uit een zorgvuldig samengesteld dieet van verse groente, fruit en volkorenmeel. Er zijn echter individuen die wel een lijntje lijken te hebben naar een supernova. Op een of andere manier weten ze de door zo’n explosie vrijgekomen krachtbronnen naar hun brein te kanaliseren en kunnen ze eindeloos doorgaan met datgene wat hen bezighoudt.Zo iemand is de Amerikaan John Zorn, een uiterst productieve schrijver die Telemann, Bach, Schubert en Beethoven verre overtreft als het om de grootte van zijn muzikale oeuvre gaat. Wat zijn werk bijzonder maakt is dat hij alle op dit moment bestaande genres op hoog niveau beheerst. Zorn creëert aan de lopende band juweeltjes die we in de barok, Eerste Weense School, jazz, free jazz, improv, folk, hardrock, blues en nog veel meer stijlen kunnen plaatsen.
Hoe kan die man dat allemaal? En vooral, wat stelt hem in staat om in een paar maanden tijds pakweg driehonderd werken te schrijven, zoals dat het geval was in het beginstadium van zijn Masada project? We blijven u het antwoord op deze vraag schuldig. Hooguit kunnen we stellen dat Zorn een soort dubbelgespierde Jerommeke is, net zoals Picasso. Ook die kon alles, en hij kon het in een supersonisch tempo.
We noemden hierboven het Masada project. Deze onderneming is Zorn’s poging om een uitgebreid songbook aan te leggen zoals Cole Porter en Irving Berlin dat deden, maar dan met de nadruk op joodse muzikale elementen. Zorn wil aantonen wat er allemaal mogelijk is binnen het concept ‘joodse muziek’, en wordt daarbij zo conservatief of rebels als hij wil. Wat we horen kan een liefelijk slaapliedje zijn, een hemeltergend stuk metal, keurige klassieke muziek, nauwelijks te vatten free jazz of zomaar een handvol frisse folkdeuntjes; in alle gevallen herkennen we een ondertoon van de levenslustige joodse muzikale traditie. Daarnaast heeft Zorn binnen elk genre wel wat nieuws te melden. Hij blijft inventief.
Voor zijn doel begon Zorn met de band Masada, een enkele groep die hij zijn composities liet uitvoeren. Al snel koos hij voor meerdere ensembles, en in zijn laatste publicatie van het project, The Book Beriah, komen er evenveel verschillende groepen aan het woord als de 11-delige compilatie rijk is. Elf dus, en ze zijn allemaal steengoed.
Zondagavond draait Oud Anders een aantal nummers uit The Book Beriah. Als tweede nummer van de uitzending hoort u Tikkun (herstelling), een song op de cd van het duo Sofia Rei en J.C. Maillard. Hun bijdrage aan Beriah is de eerste plaat van de elf en heet ‘Keter’, oftewel Kroon. Misschien kunnen we de muziek van het tweetal nog het beste omschrijven als speelse, ondeugende jazz met een knipoog naar folk.
Verderop in de uitzending maakt u kennis met de hardrock band Abraxas. Hun cd, de vijfde in de Beriah reeks, heet ‘Gevurah’, gerechtigheid. Het nummer dat ze spelen draagt de titel Pagam (Kapot). Die naam verraadt al zo’n beetje wat voor muziek u kunt verwachten.
Tenslotte hoort u de groep Klezmerson met het nummer Ratzon (Wil). Het staat op de cd ‘Tiferet’, de zesde contributie aan The Book Beriah. Het woord laat zich vertalen als Schoonheid. Hun muziek? De naam van de band zegt genoeg; het is klezmer. Van de beste soort, wel te verstaan, en met de nodige muzikale spitsvondigheden van de immer innovatieve Zorn.
John Zorn heeft alle nummers van Beriah geschreven. We kunnen ons afvragen of hij elke noot voor alle instrumenten en stemmen binnen die grote verscheidenheid aan genres bepaald heeft, of dat hij uitsluitend de hoofdlijnen voor elke compositie uitzette, waarna iedere band het materiaal op zijn eigen wijze mocht invullen. Hoe het ook zij, het blijft een opmerkelijke prestatie. En dan te bedenken dat Zorn tussen al het werk voor Beriah nog altijd bezig was met stapels andere projecten.
Probeert u de heer Zorn maar niet volledig te volgen. U wordt er alleen maar duizelig van. Geniet echter wel van wat wij u zondagavond bieden uit het rijke oeuvre van deze man.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 28 OKTOBER 2018 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 La Vision - Charles-Valentin Alkan - 3.02
Een ingetogen stuk van pianovirtuoos Alkan, vriend en tijdgenoot van Chopin en Liszt.
02 Tikkun - Sofia Rei & J.C. Maillard - 4.01
- zie boven –
03 Kiko - Dead Can Dance - 4.37
Liza Gerrard, ooit zangeres van Dead Can Dance, laat horen waarom artiesten van allerlei genres graag met haar samenwerken. Die stem van haar is toch heel bijzonder
04 Pagam - Abraxas - 3.00
- zie boven -
05 Madrigal V deel 2 - Joan Brudieu - 2.28
De Catalaanse componist Joan Brudieu was het grootste deel van zijn leven werkzaam als cantor in de kathedraal van Urgell, een stadje in de Spaanse Pyreneeën. Hij heeft een aantal boeiende madrigalen geschreven, waarvan u een deel uit de vijfde laten horen
06 Capsizing Moments (fragment) - Sofie Agnel - 8.24
Gelet op de titel zouden we kunnen zeggen dat hier een piano averij oploopt. Sofie Agnel doet alles met het instrument wat je er eigenlijk niet mee moet doen. Hardcore avant-garde dus
07 You're Too Fast - Lightnin' Hopkins - 3.48
De beroemde Texaanse bluesgitarist en – zanger Lightnin’ Hopkins was altijd in vorm. Hij is niet voor niets wereldwijd zo populair geworden
08 Ratzon - Klezmerson - 4.36
- zie boven –
09 Angel in My Heart - Mick Jagger - 3.27
Schitterende ballad van Jagger’s derde solo album Wandering Spirit
10 Aerial Boundaries - Michael Hedges - 4.42
Michael Hedges was een technisch zeer begaafde akoestische gitarist die de wereld verraste met allerlei nieuwigheidjes. Zo stemde hij zijn gitaar anders dan te doen gebruikelijk
11 Metamorphosis - Vladimir Ussachevsky - 5.26
Ussachevsky is een elektronische componist van de oude school. Hij brengt dus muziek zoals Edgar Varese en de mannen van het Philips Natlab dat deden imidden jaren ‘50
12 Complainte - Juliette Greco - 4.33
Jean-Paul sartre zei ooit dat de stem van chansonniere Juliette Greco een miljoen gedichten bevatte
13 Canticles of the Sky: Sky with Nameless Colors - John Luther Adams - 4.26
Het cello ensemble van de Northwestern University neemt een werk van John Luther Adams onder handen, een man die zich laat inspireren door de natuur van Alaska
