Donderdag 18 oktober 2018
Er wordt volop getoverd in de religies van alle tijden en windstreken. De moderne mens lacht om deze notie en schuift haar ietwat neerbuigend terzijde als zou het hier slechts fabels betreffen, behorende bij de mythologie van vroegere volkeren die niet beter wisten. Maar waarom zou bijvoorbeeld ons eigen oud- en nieuwtestamentische arsenaal aan magische trucs afgedaan moeten worden als antiek bijgeloof? Er valt een pleidooi te houden voor een engel in een brandende braambos, stokken die in slangen veranderen, scheidende wateren en wat dies meer zij. Hieronder verdedigen we ‘het wonder’ spelenderwijs.Sinds de dagen van Francis Bacon hebben de empirische wetenschappen het zicht op wat er eventueel meer is tussen hemel en aarde eerder beknot dan verklaard. Weten we meer dan vroeger? Jazeker, maar niet in alle opzichten. Zo las de primitieve mens de fysieke wereld om hem heen beslist veel beter dan wij. Hij bevoer de wereldzeeën met niets anders dan een innerlijk kompas en wist vanuit Afrika via Azië het Australische continent te bereiken. Dat indrukwekkende oriëntatievermogen heeft de moderne mens vrijwel geheel verloren. Komen we bij wijze van spreken naast zo’n oerpionier in een bootje te zitten, dan denken we al gauw met een tovenaar van doen te hebben. Wij roeien ons letterlijk een slag in de rondte en verdwalen hopeloos; hij daarentegen voelt het vasteland waar wij niets dan water zien. Hij weet waar hij naartoe moet.
Zou de mens van nu nog meer van dat soort bijzondere eigenschappen kwijtgeraakt zijn? Sommige wetenschappers beantwoorden deze vraag bevestigend. Volgens hen ziet het menselijk brein, geconditioneerd als het is door de ontwikkeling van honderden jaren wetenschap, niet méér, maar nou juist minder van alles wat er zich in de natuur voordoet. Met andere woorden, de wetenschap ketent ons terwijl we op verlichting hopen. Het angstvisioen van H.G. Wells zou zodoende wel eens bewaarheid kunnen worden. In zijn roman ‘The Time Machine’ beschreef deze SF auteur de Eloi, een volk van te ver doorgeëvolueerde mensen. Zij waren zozeer afhankelijk geraakt van hun theorieën en uitvindingen dat hun hersenen van de weeromstuit degenereerden. De tijdreiziger in Wells’ boek meende dan ook met onnozele wezens van doen te hebben.
Nu maken we een ondeugende - of ondeugdelijke? - gedachtensprong: wat nou als wonderen tot op zekere hoogte werkelijk gebeurd zijn, of zelfs nog steeds gebeuren? Mogelijk bestaan mirakels wel degelijk, maar kunnen wij ze niet meer waarnemen. Ze liggen immers buiten onze modellen, en dus denken we dat ze er niet zijn. Als de hypothese in de voorgaande paragraaf enigszins steek houdt, dan beschikte de mens van vóór onze jaartelling, vrij als hij was van de door onze moderne wetenschap bepaalde kaders, misschien wel over een paar knobbels onder zijn schedeldak die wij allang niet meer hebben. Die knobbels stelden hem in staat onverklaarbare natuurkundige fenomenen ook echt te zien. Zijn hersens zaten gewoon anders in elkaar dan de onze.
De stok veranderde dus in een slang en de wateren scheidden zich. Niks bijgeloof. Zij die het voor hun ogen zagen gebeuren hadden gewoon een helderder kop dan u en ik.
Bovenstaande is natuurlijk een betoog met een knipoog. Waar we naar toe willen is het verhaal van Elias (ook Elia genoemd), een profeet die we tot een van de groot-magiërs van de bijbel mogen rekenen.
Elias toverde er flink op los. Hij wekte een kind uit de doden op, kon te pas en te onpas vuur uit de hemel doen neerdalen, liet het regenen wanneer hij maar wilde en spoedde zich in een zegewagen naar het rijk der hemelen. Dat laatste lukte hem zonder dood te gaan; een kunstje dat Jezus en Maria hem een kleine 900 jaar later niet nadeden. Hun hemelvaart voltrok zich pas nadat ze morsdood waren verklaard.
Zo’n bijzonder mens is voer voor artiesten van alle kunstdisciplines. Componist Felix Mendelssohn-Bartholdy verwerkte de legendes omtrent de profeet in een oratorium genaamd ‘Elias’. Na de lauw ontvangen première in 1846 te Birmingham reviseerde hij een aantal passages. Wat volgde was het wereldwijde succes waar hij zo lang op gewacht had.
Zondagavond draait Oud Anders een tweetal koorzangen uit deze populaire compositie, te weten ‘Yet Doth The Lord See It Not’ en ‘He, Watching Over Israel’. Beide worden uitgevoerd door Willem van Otterloo en het Residentie Orkest uit Den Haag. De opname dateert van de jaren ’60, maar mag nog steeds gelden als een van de beste vertolkingen van dit werk.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 21 OKTOBER 2018 OP AAFM, 19.00 - 20.00 UUR
01 Pirke Avot - Gnostic Trio & John Zorn - 5.02
Het Gnostic Trio is een van de vele groepen die onder contract staan bij John Zorn’s Tzadik label. Als zo vaak vertolken bands die Zorn onder zijn hoede neemt zijn eigen composities. Pirke Avot betekent ‘De Wijsheid van de Vaderen’, een compilatie van traditionele joodse ethische leerstellingen
02 Your Baby Ain't Sweet Like Mine - Carolina Chocolate Drops - 3.00
Moderne Bluegrass van de Carolina Chocolate Drops, toen Riannon Ghiddens nog deel uitmaakte van deze bewierookte band
03 Patricia - Art Pepper - 10.26
Jazz saxofonist en klarinettist Art Pepper schreef dit nummer voor zijn dochter Patricia. Verwacht dus vriendelijk vaderlijke, zoete klanken...
04 Cheikhna Demba - Toumani Diabaté & Ballaké Sissoko - 4.27
Twee van de beste koraspelers ter wereld bij elkaar; dat zorgt voor het nodige muzikale spektakel
05 Elias: Yet Doth The Lord See It Not - Felix Mendelssohn - 4.00
- zie boven -
06 Recall Zoom - Lutz Glandien, Chris Cutler, Michael Vogt - 5.45
Lutz Glandien en de zijnen manipuleren opnames zodanig dat de bron van de klanken nauwelijks meer herkenbaar is
07 Tout Le Temps - Naragonia - 4.05
Verrassend fris gebruik van o.a. de accordeon door het Belgische duo Naragonia. Pascale Rubens en Toon van Mierlo zijn misschien wel de beste muzikanten die onze zuiderburen de afgelopen decennia hebben voortgebracht
08 Sarba de la Medgidia - Toni Iordache - 3.23
Of er ooit nog een cimbalom virtuoos als Toni Iordache op zal staan? We mogen het hopen. Laten we er echter niet op rekenen. Met Iordache was het zoals met Paganini: zo eentje komt er nooit meer terug. Luistert u naar de tovenaar van het Oost-Europese hakkebord
09 Overture The Bartered Bride - Bedrich Smetana - 6.31
Met ‘De Verkochte Bruid’ vestigde Smetana in één klap de naam van de Tsjechische opera
10 Whoa Mule - Mainer Band - 1.33
Klanken van een traditonele stringband zoals opgenomen door field-recording pionier Alan Lomax
11 Deadeye - Christian Marclay & Elliott Sharp - 5.15
Avant-garde artiesten Christian Marclay en Elliott Sharp maken gehakt van de soundtracks van Spaghetti Westerns
12 Elias: He, Watching Over Israel - Felix Mendelssohn - 3.21
- zie boven –
