Vrijdag 19 april 2013
De volgende scene komt u wellicht bekend voor: op zekere avond zit u in de huiskamer uw krantje te lezen in het gezelschap van de kat. Alles is kalm en stil om u heen. Ook buiten is het rustig. Plotseling richt uw huisdier het kopje op; zijn zintuigen hebben iets opgevangen. Maar…volgens uw ogen en oren is er niets aan de hand! De buren zijn op vakantie of slapen al; er staat niemand voor de deur. De televisie is uit. Er heerst dezelfde rust in uw huiskamer als zo-even.Maar niet voor uw kat. Die heeft iets opgemerkt wat u ontgaan is. Te zacht voor ons om te horen, of buiten het frequentiebereik van het menselijk oor. Een voorbeeld: ergens op de bovenverdieping staat een raam op een kiertje en plotseling valt het een centimeter verder open. De binnendringende lucht veroorzaakt een tochtstroom. Deze wordt weerkaatst door de muren en door alles wat er in uw kamers staat. U heeft het niet in de gaten, maar hierdoor ondergaat de gehele akoestische ruimte van uw huis een lichte verandering. En dat is wat uw kat hoort. Die heeft nou eenmaal betere oren dan u.
Met bovenstaand voorbeeld betreden wij de wereld van Maryanne Amacher. Deze excentrieke Amerikaanse componiste had vooral belangstelling voor geluiden die wij met onze beperkte auditieve vermogens niet zo gemakkelijk opvangen. Wat is geluid eigenlijk? Het is een fysieke trilling die zich door de lucht verplaatst. Het binnenste van ons oor vibreert mee, en ziedaar, we horen. Maar lucht is niet de enige geleider van geluid! Het bromt, gonst, en trilt overal om ons heen: in de muren, de vloeren, de raamkozijnen, enzovoorts. Dat kan van alles zijn, zoals het elektriciteitsnet, of de ondergrondse echo van een storm die kilometers verderop overtrekt. Dat laatste lijkt misschien onwaarschijnlijk, maar toch is het zo. Jawel, geluid reist zelfs sneller en verder door vaste stoffen dan door de lucht. Olifanten in droge gebieden zetten hun poot soms zó op de bodem neer dat ze via trillingen onder de grond kunnen ‘horen’ of het elders regent. Daar gaan ze dan naar toe. Er valt immers water te halen. En uw kat? Die spitst de oren al voordat een kortsluiting bij u het licht doet uitvallen. Hij heeft gehoord dat ‘de muren anders klonken’. Wij horen dat niet, maar hij wel.
Het is deze verborgen geluidswereld die Amacher onderzocht. Haar composities creëerde ze ter plekke door overal in een gebouw ultragevoelige microfoons te plaatsen. Gezeten achter een ingewikkeld mengpaneel verzamelde ze alle geregistreerde signalen, versterkte ze in extreme mate en mixte ze tot een geluidsinferno dat met geen pen valt te beschrijven.
"A Step into It" is de naam van het stuk dat we u komende zondag laten horen. Het werd opgenomen in de Bremer Kunsthalle. Amacher was geïnteresseerd in dit gebouw omdat het heel oud is. Volgens haar moest dit gegeven wel een schatkamer aan verborgen geluiden opleveren. Dat deed het, en hoe! Beluistert u onderstaande video eens; het haalt het niet bij "A Step into It", maar kan als voorproefje dienen van wat u tijdens de uitzending te wachten staat.
Kijkt u na afloop van de uitzending nog eens naar uw kat. Misschien vraagt u zich bezorgd af of het arme beestje constant blootstaat aan een geluidsbombardement vergelijkbaar met wat u zojuist hoorde. Nou nee, dat nu ook weer niet; daar ziet zijn kopje er veel te vredig voor uit. Maar hij zit met zijn oortjes wel een stuk dichter bij het vuur dan wij. Koopt u hem nog maar een extra blikje vis.
Playlist OUD ANDERS, zondag 21 april 2013
01. When the Night Comes Falling from the Sky - Bob Dylan - 5.36
02. Rondino Amorino voor gitaar solo - Per Nörgard - 3.11
03. Mother's Children Have a Hard Time - Blind Willie Johnson - 3.23
04. Concerto for Violin and Orchestra in D Minor, Op. 47 deel 3 - Jean Sibelius - 7.24
05. Tales from a Hand - Courtly Dance voor gitaar solo - Per Nörgard - 1.50
06. A Step Into It, Imagining 1001 Years - Maryanne Amacher - 13.02
07. 10 dreams, op. 45, no. 1: allegro ma non troppo voor piano solo - Lera Auerbach - 3.08
08. Tales from a Hand - Another Joker voor gitaar solo - Per Nörgard - 1.58
