Donderdag 2 augustus 2018
Volgt u de televisieserie Vikings? Het is een van de aardigste producties van de afgelopen jaren, niet in de laatste plaats omdat de makers er blijk van geven redelijk goed op de hoogte te zijn van de historische feiten. En ook al blijft koning Ragnar’s bestaan voor geschiedkundigen omstreden (hij lijkt een versmelting te zijn van verscheidene Noorse heersers die ergens in de late jaren 700 ten tonele verschenen), er is voldoende bewijs voor de authenticiteit van de mannen die in de serie geportretteerd worden als zijn zonen: Bjorn Ironside, Ivar the Boneless, Hvitserk en Sigurd Snake-in-the-Eye. De ondernemingen van de Vikingen in met name Engeland berusten al evenzeer op waarheid. Het is te danken aan de nauwgezet bijgehouden Anglo-Saksische Kroniek dat we ons een uitstekend beeld hebben kunnen vormen van de Scandinavische operaties op Brits grondgebied vanaf het einde van de 8e eeuw. De serie wijkt nauwelijks af van wat we in deze annalen kunnen vinden. Het spreekt voor zich dat dit uitsluitend opgaat voor de grote lijnen; waar het minder wereldschokkende acties betreft nemen de producers van de serie alle vrijheid. Dat daarbij hun verbeelding wel eens wat met ze op de loop gaat blijkt uit het optreden van de legendarische Grieks-Byzantijnse Kassia in seizoen 5.
Kassia wordt enerzijds neergezet als een non en een componiste van schitterende hymnes, maar anderzijds als een intrigante die er niet voor terugdeinsde om zo links en rechts een moord te laten plegen teneinde haar politieke doelstellingen te verwezenlijken. Dit laatste is baarlijke nonsens. De echte Kassia heeft zich tijdens haar leven nauwelijks met de politiek bemoeid. Ze leidde als vrome abdis een teruggetrokken bestaan en hield zich verre van het gekrakeel om de wereldse macht.
Hoe konden de makers van Vikings haar dan omsmeden tot een soort 9e-eeuwse Mata Hari? Tja, alle ingrediënten waren daar: volgens de overlevering was Kassia een beeldschone, hyperintelligente vrouw die de Romeinse keizer Theophilus tot aan diens dood toe in haar ban heeft weten te houden. Scenario schrijvers gaan maar al te vaak aan de haal met zulke smeuïge gegevens.
Kassia ontmoette Theophilus tijdens het zogenaamde Bruidsfeest, een traditie waarbij de Byzantijnse keizer zijn toekomstige vrouw uit een schare mooie, aristocratische meisjes koos door haar een gouden appel aan te bieden. Theophilus benaderde Kassia, die hem trof als de schoonste van allen, maar kon het niet laten om haar te herinneren aan de slechtheid van vrouwen (Eva’s zondeval). Kassia antwoordde daarop dat ook het beste uit vrouwen voortkwam, doelend op de menswording van Jezus als zoon van Maria.
Wat?! Een vrouw die het waagde om de keizer tegen te spreken? Theophilus wendde zich gepikeerd af. Van de hoogste machthebber van het rijk werd verwacht dat hij een volgzamer type tot de zijne maakte. Hij trouwde dus met ene Theodora. Diep in zijn hart zou hij de impertinente Kassia echter nooit meer vergeten.
Kassia zou Theophilus evenmin vergeten. Volgens sommige geschiedschrijvers maakte ze de gang naar het klooster uit droefenis over de afwijzing van de keizer. Let wel, een kanttekening is hier op zijn plaats: ze wilde haar werk als componiste via kloosters verspreiden. In de middeleeuwen waren deze instituten immers de bewaarders en distributeurs van kunsten en wetenschappen. Geen slechte keuze; een flink deel van Kassia’s hymnes worden tot op de dag van vandaag gezongen in de orthodoxe kerk. De abdis heeft uitstekend over haar nalatenschap gewaakt.
Hoe het afliep met Kassia en de keizer? Theophilus wilde haar vlak voor zijn dood nog één keer zien. Hij zocht haar op in haar klooster, maar zij hield zich voor hem verborgen. Op de tafel in haar cel vond hij een muziekmanuscript dat nog enkele noten en tekst behoefde. Hij voltooide het voor haar, en zo werd ‘De Hymne van Kassia’ geboren (zie de video hieronder). Toen hij de cel verliet zag hij haar nog vanuit een ooghoek. Hij besloot echter om haar verder niet lastig te vallen. Ze had immers haar wens ten aanzien van hem al kenbaar gemaakt door hem niet te willen ontmoeten.
Twee van Kassia’s hymnes kunt u zondag in Oud Anders beluisteren. We beginnen de uitzending met ‘Tin Pentachordon Lyran’. Rond 22.26 zetten we de kennismaking voort met ‘Edessa’.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 5 AUGUSTUS 2018 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01 Tin Pentachordon Lyran - Kassia - 3.22
- zie boven - een hymne van de Grieks-Byzantijnse componiste en dichteres Kassia, uitgevoerd door het ensemble VocaMe
02 Bullshit Anthem - Fantastic Negrito - 3.15
Vorige week heeft u in ons programma kennis kunnen maken met de Amerikaanse blues/soulzanger Fantastic Negrito. We draaien dit uur nog eens ’n tweetal nummers van hem, opdat u ervan doordrongen raakt dat dit toch echt een artiest van formaat is. Hier Bullshit Anthem van zijn in 2018 verschenen album Please Don’t Be Dead
03 Black Brittany - Garth Knox & Agnes Vesterman - 4.00
Viola speler Garth Knox en Agnes Vesterman, violoncello, brengen een keur aan dansmuziek vanaf de 14e eeuw. Percussionist Sylvain Lemetre is hun partner op het album Santarello, maar die speelt niet mee in dit nummer
04 Space Church (Continuous Services) - Ornette Coleman - 4.00
Free jazz met veel reverb van de baanbrekende saxophonist Ornette Coleman. De titel zegt het al: dit wordt een ruimtevlucht
05 Treemonisha Act 3: A Real Slow Drag - Scott Joplin - 5.48
Een scene uit Scott Joplin’s opera Treemonisha. Het werk werd wegens racistische vooroordelen tijdens zijn leven nooit opgevoerd
06 Mama Let Me Lay It on You - Blind Boy Fuller - 2.59
Blind Boy Fuller was een belangrijke vertegenwoordiger van de Piedmont Blues. Muziek van vóór WWII in een verrassend goede kwaliteit
07 Edessa - Kassia - 4.28
- zie boven -
08 Tillana - Chitti Babu - 4.31
Chitti Babu werd vernoemd naar het instrument dat hij bespeelde, zo goed was hij. Dat werd dus ‘Veena’ Chitti Babu, naar het oeroude Indiase snaarinstrument de veena
09 Lost In A Crowd - Fantastic Negrito - 5.00
- zie track 2 – je zou zeggen dat Prince de nodige indruk gemaakt heeft op Fantastic Negrito...
10 Koyde Sabah - Necati Celik - 5.23
Necati Celik is een beroemde Turkse oud speler. De oud is de oosterse luit die ergens in de middeleeuwen zijn weg vond naar West-Europa en daar als de ons bekende luit zijn eigen ontwikkelingspad koos. Van hem hoort u het nummer Koyde Sabah van zijn album Suzidil
11 Markarian 205 Premier Mouvement - Christian Clozier - 7.59
De Franse componist Christian Clozier is geen kleintje in de wereld van de elektroakoestiek. Hij is namelijk de oprichter van het Festival in Bourges, dat volledig gewijd is aan elektroakoestische en elektronische muziek. We draaien Markarian 205 Premier Mouvement van zijn album Quasars
12 Blue Lily Red Lotus - Susheela Raman - 5.56
De Engelse krant The Guardian noemde de in London geboren, Zuid-Indiase zangeres Susheela Raman “wildly original, passionate and dangerous”. In haar songs beweegt ze zich tussen de traditionele, melodieuze songs van haar culurele achtergrond en twaalftoonstechniek en experimentele muziek. Een intrigerende fusie van stijlen dus, die alle kanten op gaat. We sluiten de uitzending af met Blue Lily Red Lotus van haar album Love Trap
