Donderdag 7 juni 2018
De Ainu, wie of wat zijn dat? We mogen ervan uitgaan dat u het antwoord schuldig blijft. Dat is niet zo verwonderlijk, gezien het feit dat het over een volk gaat dat helemaal aan de andere kant van de wereld woont. De Ainu houden het midden tussen de Japanse en de Russisch-Siberische genetische kaart. Ze zijn niet helemaal het een of het ander, maar vertonen overeenkomsten met beide bevolkingsgroepen.Tegenwoordig bestaan de Ainu eigenlijk nauwelijks meer. Als bewoners van het noordelijke Japanse eiland Hokkaido hebben ze de eindeloos voortdurende strijd met de etnische Japanners allang verloren. Helaas ging die controverse door de eeuwen heen gepaard met de nodige racistische vooroordelen.
Met de zogeheten Hokkaidō Indigenous People Law besloot de Japanse overheid rond 1890 om allerlei uitingen van de specifieke Ainu cultuur te verbieden. Zo mochten Ainu kinderen geen onderwijs in hun eigen taal meer genieten, maar werden ze gedwongen Japans te leren. Ook werd het de Ainu wettelijk onmogelijk gemaakt om nog langer in hun levensonderhoud te voorzien via hun traditionele methoden als de zalmvisserij en de herten- en berenjacht. Kortom, een Ainu werd niet als een volwaardige Japanner gezien. Alles wat hem tot een Ainu maakte mocht hij opeens niet meer doen.
Oei, wat hier over te zeggen? Hoe respectabel en doordrenkt van westerse democratische waarden het tegenwoordige Japan ook is, de houding van het land ten tijde van de Tweede Wereldoorlog mag als een logisch voortvloeisel van dit bedenkelijke historische gegeven gelden. Koreanen, Chinezen, Javanen en dus ook de noordelijke bewoners van Japan werden allen over een kam geschoren. Wat niet zuiver Japans was werd al geruime tijd vóór WWII als minderwaardig beschouwd. Vooroordelen tegenover andere etniciteiten kwamen dus blijkbaar niet uit de lucht vallen.
Pas in 1984 werd de bovengenoemde Hokkaidō Indigenous People Law uit het wetboek geschrapt en mochten de Ainu hopen op een gelijkwaardige behandeling ten aanzien van hun Japanse medeburgers. En die hoop werd realiteit. Wiki zegt hierover het volgende: “de Japanse regering erkende in 1991 de Ainu officieel als een autochtoon etnische minderheid in Japan. In 1997 accepteerde het Japans Parlement de Ainu New Law en deze wet trad in werking in 1998”.
Nou nou, of dat niet lang geduurd heeft. Ter vergelijking: stel je voor dat er ergens in de Duitse achterlanden nog tot 1998 een kwalijke wet tegen joden had bestaan. Dat is gelukkig niet zo geweest, maar blijkbaar dacht Japan nog lang na WWII anders over de gelijkberechtiging van zijn eigen etnische minderheden. En dat terwijl het land er al vele honderden jaren lang een buitengewoon hoogwaardige artistieke cultuur op na heeft gehouden. Je zou menen dat een land dan per definitie ‘vreemde’ elementen accepteert. Want dat is per slot van rekening kunst: een gezonde samensmelting van allerlei invloeden van binnen- en buitenland.
Oud Anders besteed zondag aandacht aan een bijzondere artieste. Ze heet Umeko Ando, en ze is een geboren Ainu (voor zover die bevolkingsgroep nog bestaat). Ando wil de traditionele volkszang van haar cultuur hoog houden. Ainu klanken lijken betrekkelijk weinig op de muzikale uitingen van het Japanse broedervolk, en ze hebben ook nauwelijks iets van doen met Kamtsjatka, de streek in Rusland waar de Ainu mogelijk hun prehistorische wortels hadden. De Ainu zijn de Ainu, en ze maken een muziek die niet gemakkelijk te vergelijken valt met de toonkunst van enig ander volk. Het klinkt echter wel degelijk oosters, dus het moet hoe dan ook voortkomen uit de ingewikkelde smeltkroes van Oost-Aziatische volkeren.
Voor hen die het juiste oor hebben: u gaat zondagavond luisteren naar het wonderlijk mooie Iyomante Upopo van Ando’s album Ihunke.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 10 JUNI 2018 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01 Jeux d'Eau Op. 29 - Carlos Salzedo - 5.12
De Fransman Carlos Salzedo is belangrijk geweest voor de ontwikkeling van de harp als solo instrument. Lavinia Meijer vertolkt zijn Jeux d’Eau
02 Boxofonia Secunda - Rob Goorhuis - 4.16
The Busy Drone is een legendarisch belgisch straatorgel. Diverse componisten hebben er stukken voor geschreven. Aan het woord is de Nederlander Rob Goorhuis met Boxofonia Secunda
03 Postcard Blues - Cowboy Junkies - 3.20
Postcard Blues is van Cowboy Junkies’ Trinity Session. Live opgenomen in de The Church of the Holy Trinity te Toronto
04 Ashdown (Slimy) - Coppice - 5.22
Onnavolgbare elektroakoestische muziek van het duo Joseph Kramer and Noé Cuéllar. Ze noemen zichzelf Coppice, een term die naar houtwinning verwijst. Wat dat te maken heeft met hun muziek wordt vooralsnog niet duidelijk
05 Agnus Dei - Michael Vetter - 6.38
Niet veel componisten kunnen zeggen dat ze invloed hebben uitgeoefend op Karlheinz Stockhausen, maar Michael Vetter is er één van. U hoort een deel uit zijn Missa Universalis, oftewel de Oberton Messe uit 1986
06 Deux Divertissements pour Harpes: à la Francaise - André Caplet - 4.18
Ursula Holliger, de vrouw van de modern Zwitserse componist Heinz Holliger, vertolkt een compositie voor harp van de Fransman André Caplet
07 Iyomante Upopo - Umeko Ando - 5.53
Umeko Ando is een zangeres die de muzikale traditie van de Japans/Russische bevolkingsgroep de Ainu hooghoudt. In japan bewonen de Ainu het noordelijkste eiland Hokkaido.Tegenwoordig zijn ze vrijwel volledig opgegaan in de Japanse etniciteit
08 Tank - Emerson, Lake & Palmer - 7.01
Het fascinerende nummer Tank staat op ELP’s debuutalbum Emerson, Lake & Palmer. Keith Emerson liet al vroeg zien wat hij in huis had als synthesizer virtuoos
09 Hommage À Seraphina - Pauline Oliveiros - 6.23
U hoort accordeoniste Pauline Oliveiros optreden in de Balver Höhle, een grot in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen die op zijn minst al honderd miljoen jaar oud is. De grot wordt veelvuldig gebruikt voor muziekconcerten vanwege zijn geweldige akoestiek
10 Wake - Vijay Iyer Sextet - 4.46
Zo langzamerhand zijn we zo’n beetje op het eind gekomen van onze verkenningstocht van jazzprofessor Vijay Iyer’s laatste album Far from Over. Sinds het verschijnen van die plaat in augustus 2017 hebben we er vrijwel elke maand wel een nummer van gedraaid. Nu is het de beurt aan Wake
11 Sya - Violeta Päivänkakkara - 4.08
Met de dromerige Finse muzikante Violeta Päivänkakkara sluiten we de uitzending af. Violeta is een bijzonder meisje dat niet commercieel denkt; haar zeven albums zijn allemaal gratis verkrijgbaar op diverse websites. U gaat luisteren naar het nummer Sya van haar album Pymeässä
