Donderdag 1 maart 2018
Wellicht heeft de niet te stuiten pioniersgeest van de eerste Europeanen die voet aan wal zetten in Amerika zich genesteld in de genen van het trans-Atlantische volk zoals wij dat nu kennen. De drang om steeds maar weer naar onbekende verten te trekken zonder precies te weten waar de weg naar toe leidt is het thema van allerlei films en boeken in de trant van de How the West Was Won. De traditie van de Poor Lonesome Cowboy, die zich in volstrekte vrijheid door een dikwijls vijandige natuur beweegt en daarbij halsstarrig weigert de autoriteiten over zijn schouder te laten meekijken, zet zich voort in de tegencultuur van de Beat Generation. Neal Cassady, Jack Kerouac, Alan Ginsberg, moderne exponenten van de diepgewortelde Amerikaanse afkeer van overheidsbemoeienis, waren altijd ‘On The Road’; ze hingen het eeuwige onderweg zijn aan als een stijl van leven, hechtten zich nergens en waren tot op het bot anti-burgerlijk.Amerika werd gemaakt door hyperindividualisten die voortdurend op zoek waren naar nieuwe paradijzen. Eigenzinnige figuren die zich aan niets of niemand iets gelegen lieten liggen zijn er dan ook volop te vinden in de Amerikaanse muziek. We noemen de blinde straatmuzikant Moondog, die zich als een Viking kleedde en op eigen houtje het fenomeen van de Minimal Music uitvond; Henry Flynt, de filosoof, avant-garde componist en artiest die de term ‘conceptuele kunst’ bedacht; en natuurlijk de onbenaderbare en door velen als onsympathiek omschreven muzikant John Fahey, die als geen ander de weidsheid van het Amerikaanse landschap wist te vangen met zijn akoestische steel string gitaar.
Gitaristen als John Fahey en Leo Kottke gaven Amerika zijn eigen muzikale epiek. In hun schaduw bevond zich nog een andere gitarist, die hen qua vaardigheid welhaast overtrof. We hebben het hier over Daniel R. Robinson, een man die zijn bewondering voor oosterse kunst uitdrukte in de artiestenaam die hij aannam: Robbie Basho, een verwijzing naar de 17e eeuwse Japanse dichter Matsuo Basho.
Basho begon relatief laat aan de akoestische gitaar. Pas op 19-jarige leeftijd, in 1959, zou hij het instrument onder invloed van vriend en studiegenoot Fahey ter hand nemen. Daarvóór had hij de tenortuba (eufonium) gespeeld. De snelheid waarmee hij zich tot een gitarist van formaat ontwikkelde was verbijsterend, gezien het feit dat hij zes jaar later al zijn eerste album uitbracht op het Takoma label van John Fahey. Maar dat was nu eenmaal Robbie Basho ten voeten uit: hij oefende dag en nacht en trok zich terug om zich volledig aan de muziek te kunnen weiden. Zijn belangstelling ging daarbij uit naar oosterse toonschalen en modaliteiten. Daarnaast studeerde hij enige tijd bij de sarod speler Ali Akbar Kahn, die hem de onnavolgbare vingervlugheid van de Indiase snaarvirtuozen aanleerde. Uiteindelijk zette hij zijn zinnen op het ontwerpen van een raga systeem voor Amerika, waarin hij alle invloeden die hij in korte tijd verwerkt had – niet alleen die van Japan, Iran, India, maar ook die van de Amerikaanse Indianen, alsmede klassiek, traditional ballads en blues – samensmeedde tot een uniek muzikaal concept. Zo uniek, dat bevriende muzikanten zijn werk beoordeelden als ‘een en al extatische emotionaliteit’.
Navolgers heeft Basho niet gehad. Hij leefde te kort om zich aan het hoofd van een nieuwe muzikale stroming te kunnen vestigen. Op 45-jarige leeftijd scheurden de slagaderen in zijn nek tijdens een experimentele behandeling door een chiropractor, met als gevolg een fatale beroerte. Sindsdien is hij in de vergetelheid geraakt. Dit waarschijnlijk omdat hij nou eenmaal de pech had zich in de buurt van John Fahey te bevinden, die door de critici als een belangrijker vernieuwer wordt gezien. Zoiets overkwam Salieri en honderden anderen ook toen het fenomeen Mozart opstond; of bijvoorbeeld Sister Rosetta Tharpe, wier rol als Queen of Gospel al snel werd overgenomen door de inmiddels legendarische Mahalia Jackson.
Dit alles neemt niet weg dat de muziek van Robbie Basho het beluisteren meer dan waard is. Zondagavond draait Oud Anders op het eind van de uitzending Basho’s nummer ‘Variations on Easter’ van zijn album ‘Visons of the Country’.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 4 MAART 2018 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01 Sonata No. 30 in E Major Op. 109: Vivace, ma non troppo/Adagio espressivo - Beethoven - 4.05
De in Bohemen geboren en in 1939 naar Amerika geëmigreerde pianist Rudolf Serkin wordt gezien als een van de grootste Beethoven vertolkers
02 Dubway - Estradasphere - 3.36
De Californische experimentele band Estradasphere bestaat niet meer, maar heeft in de korte tijd van haar bestaan een paar opmerkelijke platen afgeleverd die jazz, klassiek en heavy metal met elkaar verbinden. De bandleden zijn stuk voor stuk virtuoos op hun instrument. Het nummer Dubway staat op hun album Quadropus uit 2003
03 Gone Baby, Gone - Brownie McGhee - 2.59
Bluesgitarist Walter "Brownie" McGhee is voornamelijk bekend door zijn samenwerking met Sonny Terry. De twee gingen vanaf 1942 met elkaar in zee en zouden tot in de jaren ’70 graag geziene gasten blijven op allerlei festivals en concerten. Beide waren gehandicapt; Brownie had als kind aan polio geleden en Sonny was blind. Het heeft hen er niet van weerhouden om een karakteristiek oeuvre neer te zetten dat tot de klassiekers van de blues behoort
04 Aichuri, The Song Man - Jan Garbarek - 5.03
Jan Garbarek is een Noorse tenor- en sopraansaxofonist die actief is in de jazz, de klassieke muziek en de wereldmuziek. Zijn geluid wordt gekenmerkt door de glasheldere en hoge klank
05 You Don't Know What Love Is - Yana Bibb - 6.05
Yana Bibb komt van goede huize. Haar vader is bluesgitarist Eric Bibb, haar grootvader was een folkzanger en ze heeft ook nog een oudoom die nota bene pianist was van het modern jazz quartet. Al die invloeden heeft ze natuurlijk verwerkt in haar muziek
06 Gayageum Sanjo: Jajinmori - Kim Hae-Sook - 4.23
Nu de Winterspelen tot een einde zijn gekomen moeten we u toch nog even wijzen op de traditionele plankciter van Zuid-Korea, de gayageum. Kim Hae-Sook laat horen hoe mooi dit instrument klinkt
07 Planet Caravan - Black Sabbath - 4.29
Black Sabbath wordt beschouwd als de uitvinder van de heavy metal. Van hun album Paranoid uit 1970, verreweg hun populairste productie, draaien we het merkwaardige nummer Planet Caravan, met daarin natuurlijk zanger Ozzy Osbourne
08 Walzer In D - Altmühldorfer Musikanten - 2.20
Normaal gesproken besteden we in Oud Anders weinig tot geen aandacht aan de volksmuziek uit Beieren, Salzburg en Tirol. Maar als het zo goed wordt als met de Altmühldorfer Musikanten, dan kunnen we niet meer om heen. De bandleden bespelen gitaar, cello, citer en harp, en hebben een album neergezet dat luistert naar de titel Dahoam ist Schee. Daarvan draaien we Walzer in D
09 Maqam Rast - Munir Bashir - 8.47
De Iraakse Munir Bashir was in de 20e eeuw zo’n beetje de grootste bespeler van de Oud, de Arabische luit. We nemen de tijd en laten u een lang stuk van hem horen
10 Spin - Echo City - 4.00
Bandlid Guy Evans van Van der Graaf Generator richtte in 1983 een nieuw collectief op dat zich bezig ging houden met experimentele muziek. Daarvoor bouwden ze zelf heel grote instrumenten die ongekende klanken voorbrachten. U hoort het nummer Spin van hun album Gramophone uit 1987
11 Sonata No. 31 in A-flat Major Op. 110: Moderato cantabile molto espressivo - Beethoven - 6.37
- zie track 01 –
12 Variations On Easter - Robbie Basho - 4.04
- zie boven -
