Donderdag 1 februari 2018
De naam Rosetta Tharpe is door het grote publiek van nu nagenoeg vergeten. Insiders van de rockmuziek weten echter wel beter: er valt in de 20e eeuw nauwelijks een artiest aan te wijzen die van grotere betekenis geweest is voor de ontwikkeling van Rock-’n-Roll. De Sister stond al met een elektrische gitaar op het podium toen latere sterren als Chuck Berry, Jerry Lee Lewis, Little Richard, Elvis Presley en Johnny Cash het duimzuigen nog maar net ontgroeid waren. Bob Dylan en Tina Turner waren zelfs nog niet eens geboren toen Tharpe al successen vierde in de Cotton Club, een exclusieve nachtclub in het New Yorkse Harlem van de jaren ’20 en ‘30. De beste Afro-Amerikaanse artiesten waren vaste acts in de Cotton Club. Duke Ellington, Louis Armstrong en Cab Calloway – daar neem je het niet zomaar eventjes tegen op. Van plankenkoorts kan echter geen sprake geweest zijn toen Tharpe er in 1938 voor het eerst optrad. Ze gaf een perfecte show weg en werd direct een hit. Daar stond ze dan temidden van de sterren, een jonge vrouw van 23 jaar, merkwaardigerwijs gewapend met een gitaar die helemaal niet bij haar stijlvolle, klassieke jurk-met-pofmouwen leek te passen. En dat instrument fungeerde beslist niet als een marketing stunt! Mogelijk hadden toentertijd de bezoekers van de nachtclub een meisje verwacht dat ter begeleiding van zichzelf onhandig wat akkoorden aansloeg. In plaats daarvan zagen ze een rasvirtuoos die de sterren van de hemel speelde. Kijkt u maar eens naar de video’s hieronder. Het is geen amateur die daar wat staat te pingelen, maar een vrouw die de gitaar volledig beheerst. Geen wonder; Rosetta kon als de zesjarige Rosie al lezen en schrijven met het ding. Voor haar hadden de snaren geen geheimen meer.
De opname dateert van ergens in de jaren ’60. Chuck Berry was toen al geruime tijd bezig de wereld met zijn eigen karakteristieke riffs te verrassen. De man zal echter likkebaardend naar het spel van tieneridool Tharpe gekeken hebben. Ze was een van zijn leermeesters.
Goed beschouwd bestond Rock-n-‘Roll nog niet in het Amerika van Rosetta Tharpe. Er was traditonal music, jazz, swing, blues en gospel. Verschijnselen als Doo-Wop en R&B begonnen zich nog maar net te roeren. Tharpe zelf zong een agressief soort gospel, waarbij ze zichzelf begeleidde met een uniek pulserend ritme van eigen maaksel. Eerder nog dan Mahalia Jackson bracht ze de zogeheten ‘hard gospel’ naar de mainstream en zorgde ervoor dat het genre populair werd. Jackson zou haar uiteindelijk overschaduwen, maar toch: in den beginne was Sister Rosetta Tharpe.
Swingend met de gitaar op het podium vond ze in feite het imago van de latere rocksterren uit. Het heeft haar een paar aardige bijnamen opgeleverd, zoals The Original Soul Sister, en natuurlijk The Godmother of Rock and Roll.
Waarom ze zichzelf presenteerde als ‘Sister’ wordt niet helemaal duidelijk. Wellicht is het een knipoog naar het beroep van haar eerste echtgenoot Thomas J. Tharpe, een predikant van de Church Of God In Christ (COGIC). Door zichzelf Sister te noemen werd de suggestie gewekt dat ook zij herderlijke taken binnen de kerk zou hebben. Dat was niet het geval, ook al had dat wel gekund. De COGIC stond namelijk als een van de eerste kerken in Amerika vrouwen toe om het beroep van dominee uit te oefenen. Het is ook heel wel mogelijk dat ze de gewoonte van Afro-Amerikanen om elkaar brother of sister te noemen voor ogen had. Voor een zwart publiek klinkt zo’n artiestennaam direct warm en vertrouwd. En ja, voor Sister gaat de kassa dan vanzelf wel rinkelen. Laten we nou niet doen alsof geld geen rol speelt voor bevlogen muzikanten.
Zondagavond begint Oud Anders de uitzending met ‘Tell Him You Saw Me’. Het is een indringende song die een in dit artikel onderbelicht aspect van Tharpe’s vakmanschap onderstreept: ze kon fantastisch zingen.
PLAYLIST OUD ANDERS, 4 FEBRUARI 2018 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01 Tell Him You Saw Me - Sister Rosetta Tharpe - 2.46
- zie boven -
02 Old MacDonald’s Yellow Submarine: On that Farm - Eric Griswold (uitv. Margaret Leng Tan) - 3.28
Margaret Leng Tan toont aan dat je leuke dingen kunt doen met speelgoed instrumentjes. Sommige van haar miniatuurpianootjes kosten overigens tonnen
03 Anonymous Proposition - Tim Buckley - 7.48
Als vorige week beloofd een meer avant-garde compositie van Tim Buckley. Dit is nog wel iets anders dan Buzzin’ Fly
04 Plaza Alta - Paco de Lucia - 6.14
Paco de Lucia op zijn best
05 Nem Um Talvez (take 3) - Miles Davis - 4.37
In 1970 creeerde Miles Davis met zijn legendarische album Bitches Brew een heel nieuw muziekgenre, namelijk de jazzrock. Met A Tribute to Jack Johnson van een jaar later zou hij echter nog veel gedurfder te werk gaan. U luisterde naar het rustige Nem Um Talvez van dat album, maar dan wel een van de vele versies die er staan op de vier cd The Complete Jack Johnson Sessions.
06 Consolation No. 3 in D flat Major - Franz Liszt - 4.04
De Consolations van Franz Liszt zijn een set van zes stukken voor solo piano die qua stemming min of meer op nocturnes lijken. Wellicht vormde het gedicht Une larme, ou Consolation van Lamartine de inspiratiebron voor deze muzikale schetsjes. Edith Farnadi voert uit
07 Chocolate Song - Tori Amos - 4.41
Het album Native Invader van Tori Amos werd bij het verschijnen in 2017 goed ontvangen door de critici. De zangeres schreef het in eerste instantie naar aanleiding van een trip naar de Smokey Mountains in North Carolina. Zij en haar familie komen daar vandaan, en Tori wilde zich a.h.w. weer verbonden voelen met de familieverhalen van vroeger nadat haar moeder een beroerte gekregen had. U hoort Chocolate song
08 Violin Concerto in D - Jean Sibelius - 16.17
Het Allegro Moderato van het vioolconcert in D van Sibelius, in de uitvoering van Eugende Ormandy en het Philidalphia Orchestra (1980). De soliste is Dylana Jenson
09 The Lullaby of Spring - Donovan - 3.29
The Lullaby of Spring staat op het in 1967 verschenen album A Gift From a Flower to a Garden van hippie zanger Donovan, die zo vaak vergeleken werd met Dylan, maar toch eigenlijk een heel ander soort muziek maakte, namelijk meer psychedelisch getinte nummers. Het album rekent af met het geloof van de Flower Power generatie dat marijuhana en LSD voor een betere wereld zouden zorgen
10 D'un Autre Amer - Johannes Ockeghem - 4.06
Ter afsluiting een hymne van de Vlaamse componist Johannes Ockeghem, die leefde van 1410 tot 1497
