Donderdag 4 januari 2018
Sommige grote namen in de muziekgeschiedenis waren vanaf hun geboorte bestemd voor een muzikale loopbaan. Iemand als Johann Sebastian Bach had – gelukkig! - nauwelijks aan zijn lot kunnen ontsnappen, gezien het feit dat zijn voorvaderen al ca. 130 jaar bezig waren om hun sporen in de muziek te verdienen. In de Bach familie ging het beroep van componist en/of uitvoerend muzikant over van vader op zoon. En als het een beetje meezat met de levensvatbaarheid van de kinderen binnen een gezin, dan waren er zelfs meerdere zonen die zich bezig hielden met de kunst van het toonzetten. Het was onvermijdelijk dat ook Mozart muzikant moest worden. Vader Leopold, zelf componist en violist, is immers het toonvoorbeeld van een ambitieuze ouder die de carrière van zijn kind al vroeg had uitgestippeld. De kleine Wolfgang had weinig te kiezen, zij het dat hij op grond van zijn buitengewone aanleg en interesse sowieso geen andere richting ingeslagen zou zijn. Ook zonder de strakke hand van zijn vader was hij wel uitgegroeid tot een componist van formaat. Welaan, misschien eentje met wat minder discipline, maar wel een met heel wat noten op zijn zang.
Niet alle grote muzikanten volgen een voor de hand liggende koers op weg naar artistieke roem. Zo zou afgestudeerd jurist Emmanuel Chabrier (zie track 04) zich pas op 39-jarige leeftijd professioneel aan de muziek gaan wijden. Tot dan toe verdiende hij zijn brood als ambtenaar op het Franse Ministerie van Binnenlandse Zaken, die er met veel enthousiasme een muzikale hobby op nahield. Waarschijnlijk heeft de bijval van de vele beroemdheden in zijn kennissenkring (Chabrier kende alle belangrijke kunstenaars van zijn tijd) ervoor gezorgd dat hij zijn status van amateurmuzikant liet varen en het componeren tot zijn beroep maakte.
Ook jazzpianist Vijay Iyer is een apart geval. Als jongetje van drie begon hij met zijn eerste klassieke vioollessen, een praktijk die hij 15 jaar zou volhouden. Daarnaast leerde hij zichzelf op het gehoor af piano spelen. Hij deed dat naar eigen zeggen om zijn zusje te plagen. Zij zat op pianoles, en broertje moest zusje natuurlijk laten zien dat hij het beter kon. Mettertijd bereikte Iyer een niveau op zijn secundaire instrument dat nauwelijks haalbaar lijkt voor een autodidact.
Nu zou u zeggen dat het conservatorium de logische stap is voor een dergelijk begaafde jongeman. Maar nee, Vijay koos voor iets anders. Hij ging naar de gerennomeerde Yale University om er natuur- en wiskunde te studeren. Daar behaalde hij zijn kandidaats in beide vakken en zou op Berkeley zijn doctoraal natuurkunde afleggen. Tegen die tijd had die zo belangrijke muzikale nevenactiviteit zich echter volledig ontplooid. Hij verruilde zijn doctoraalprogramma natuurkunde voor een interdisciplinair pakket muziekwetenschap en psychologie. Daarbij ging zijn interesse uit naar de vaardigheid van mensen om muziek te leren spelen, tezamen met alle psychologische, sociaal-culturele en geschiedkundige factoren die daar invloed op uitoefenen. Zijn afstudeerscriptie draagt de titel “Microstructures of Feel, Macrostructures of Sound: Embodied Cognition in West African and African-American Musics”.
Als wetenschapper wordt Iyer inmiddels erkend. Diverse Amerikaanse onderwijsinstituten van naam hebben hem banen aangeboden. Sinds 2014 is hij professor aan de Department of Music van Harvard. En dat is slechts één kant van het verhaal; culturele instellingen staan in de rij om de genre overstijgende jazzpianist te belonen met belangrijke onderscheidingen, zozeer wordt zijn originele visie op muziek gewaardeerd. Vijay Iyer is een toetsentovenaar die muziek en wetenschap op onnavolgbare wijze combineert. Zijn zoektocht naar de basis van het musiceren levert keer op keer verrassende inzichten op, en zijn composities zijn dan ook heerlijk zijn om naar te luisteren.
Zondag presenteert Oud Anders het nummer ‘For Amiri Baraka’ van Iyer’s recente album ‘Far From Over’. Of hij daarmee aan wil geven dat hij nog heel wat noten heeft toe te voegen aan zijn repertoire? Laten we het hopen. We mogen het ook verwachten van een professor.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 7 JANUARI 2018 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01 The Bottom Feeder - Nurse With Wound - 5.09
Nurse with Wound is een Britse Avant-garde band waarin de muzikant Steven Stapleton centraal staat. Hun eerste platen waren beïnvloed door de Duitse krautrockers zoals tangerine Dream en Klaus Schulze, maar gaandeweg mengden ze er allerlei andere genres doorheen, zoals industrial, dark ambient, noise, experimental, cabaret, en zelfs de voorhoede van de klassieke avant-garde als John Cage e.d. U hoorde The Bottom Feeder van het album The Bacteria magnet uit 2008
02 Si J'étais Blanche - Cecile McLorin Salvant - 5.14
Jazz zangeres Cecile McLorin Salvant hoort thuis in het rijtje van de groten, zoals Ella Fitzgerald, Sarah Vaughan, Billie Holiday etc.
03 Muro Kiki - Parno Graszt - 3.26
Vrolijke Balkan Folk met een razend tempo
04 Habanera - Emmanuel Chabrier - 3.27
De Franse componist Emmanuel Chabrier (1841-1894) wordt vooral geprezen om de briljante manier waarop hij populaire volksmuziek tot klassieke kunstmuziek wist te maken. U luistert naar het pianostuk Habanera, uitgevoerd door Marcelle Meyer
05 Jagadapu Chanavula - Priya Sisters - 3.10
De Karnatische muziek uit het zuiden van India kent vele vrouwelijke duo’s. U hoort hier de Priya Sisters
06 Stranger in Your Town - Lightnin' Slim - 2.48
Swamp Blues van Lightnin’ Slim uit Louisiana. Zijn invloed wordt vergeleken met die van Muddy Waters, Howlin’ Wolf, Sonny Boy Williamson en Little Walter
07 Symphoy No.8, D.759 'Unfinished', 1. Allegro moderato - Franz Schubert - 15.17
Af of niet af, Schuberts achtste blijft een van de mooiste symfonieën uit het klassieke repertoire. Günter Wand en het berlijns Filharmonisch Orkest zijn hier aan het woord
08 For Amiri Baraka - Vijay Iyer Sextet - 3.22
- zie boven -
09 Cry To Me (Saturday Club - 1965) - Rolling Stones - 3.07
Het op 1 december verschenen album On Air van de Rolling Stones is een goudmijntje. Je kunt er goede live opnames van bekende nummers op vinden, als ook nooit eerder uitgebrachte songs. Cry To Me, oorspronkelijk als eerste gezongen door Solomon Burke in 1961 en in 1965 door de Stones op hun album Out of Our Heads gezet, hoort u hier tijdens een gig in de Saturday Club in 1965
10 Chaharmezrab Bazgasht Dashti - Daryoosh Pirniakan - 4.12
Daryoosh Pirniakan is een Iraanse, klassiek geschoolde tar en setar speler (beide Centraalaziatische luitsoorten). U hoorde een compositie van hem met een orkest van snaarinstrumenten als begeleiding
11 N'Dokh - Cheikh Lo - 4.49
Cheikh Lô is een van de bekendste Senegalese muzikanten van dit moment. Zijn muziek kan worden omschreven als een mix van moderne Afrikaanse en Cubaanse muziek
12 Piae Cantiones: Sikermä - Pekka Toivanen - 3.36
De Finse folkmuzikant Pekka Toivanen bespeelt een soort traditionele harp
