Donderdag 16 november 2017
Artikelen over Iran op internet schetsen een beeld van een land dat bol staat van tegenstrijdigheden. Het dagelijks leven wordt er bepaald door wat er allemaal niet mag en wel moet, en tegelijkertijd zie je mensen allerlei sluipweggetjes bewandelen om zich aan die voorschriften te onttrekken. Citaat, opgetekend uit de mond van een lachende Iraniër: “regels zijn er in dit land om gebroken te worden”. Voorbeelden van de Iraanse dubbelzinnigheid zijn er te over. Zo moeten vrouwen officieel een hoofddoek dragen. Kort na de revolutie van Khomeini in 1979 hield dat in dat ze zich dienden te hullen in een zwarte chador, een gewaad dat het hele lichaam behalve het gezicht bedekt. De chador tref je nog steeds volop aan in de straten van Teheran, maar een modebewuste jonge vrouw draagt zoiets niet. Die slaat haar hoofddoek creatief om de haren, en wel zó, dat ze er met dat lapje stof haast nog aantrekkelijker uitziet dan zonder. Overigens gaat die hoofddoek binnenshuis af en komt er onder de lange jas een strakke jeans of minirok tevoorschijn, compleet met modieuze laarsjes. En als het om make-up gaat: de kaptafel van de gemiddelde Iraans vrouw laat een breder assortiment opmaakspullen zien dan die van haar westerse seksegenote.
Vervolgens lees je dat het fundamentalistische deel van de overheid probeert om de vrije toegang tot het internet in te perken. Desalniettemin toont de Alexa ranking van de grote internationale sites aan dat Iraniërs verbazingwekkend actieve internet gebruikers zijn. Een jongere in Iran downloadt zo’n beetje alles wat los en vast zit. Met andere woorden, de hippe jongens en meisjes van het land komen heus wel aan hun rock ’n roll. Ze moeten het alleen niet uit een gettoblaster laten schallen.
Een ander voorbeeld toont aan dat er meer vrijheid bestaat in het land van de Ayatollahs dan we zouden verwachten. De moderne Iraanse cinema wordt door de critici geprezen als een van de beste die er is. Een film als Asghar Farhadi’s ‘A Separation’ combineert realisme met een grote psychologische diepgang en geeft qua niveau de rest van de wereld het nakijken. Eeuwenoude en hypermoderne menselijke problemen worden gelijkelijk uitgespit op een manier die iedereen begrijpt. Toegeven, seks mag natuurlijk niet in een Iraanse rolprent, maar sinds wanneer maken een paar blote billen uit of een film goed of slecht is?
We kunnen zo nog een tijdje doorgaan; voor alle geboden en verboden geldt dat ze in Iran meestal wel omzeild kunnen worden. Zaken die wettelijk niet mogen zijn er toch, en de zogeheten moraalpolitie lijkt regelmatig een oogje dicht te knijpen. Wat niet wegneemt dat werkelijke criminaliteit streng bestraft wordt. Openbare executies worden weliswaar steeds minder uitgevoerd, maar vinden helaas toch nog plaats, zo leert ons Youtube.
Wat de Iraanse muziek betreft verkeert Oud Anders in tweestrijd. Als presentator van het programma zou ik aan de ene kant graag willen weten in hoeverre de jeugd aldaar zijn eigen rebelse klanken durft te maken, maar aan de andere kant gaat mijn hart uit naar de rijke Perzische muzikale traditie. Want wat hebben ze daar door de eeuwen heen toch een mooie muziek gemaakt!
Zo kan een klassiek geschoolde Iraanse zangeres als Solmaz Badri ons betoveren met de geheimen van het Midden-Oosten. Ze doet niet aan sentimenteel zoetvooisen in de hoge C, maar overrompelt ons met een forse altstem die doortrokken is van ervaring en levenswijsheid. En ook hier is er weer sprake van de Iraanse dubbele moraal: een vrouw mag sinds de dagen van Khomeini officieel niet solo optreden, maar op Youtube zijn er wel degelijk clips te vinden waarin Badri alleen zingt. En ze staat op Facebook, wat eigenlijk ook al niet mag. Maar waarom zouden de autoriteiten iemand die de klassieke traditie van een land zo fraai vertegenwoordigt het leven zuur maken? Laat haar er toch lustig op los kwetteren. Zolang ze maar klassiek zingt en haar hoofddoek draagt.
Oud Anders draait zondagavond het nummer Dastgah-e Homayun, gezongen door Solmaz Badri. Het nummer is verschenen op de compilatie ‘Voix de L’ombre’, dat zoiets betekent als ‘stemmen van de schaduw’. Een opmerkelijke titel, gezien het feit dat die opgevat mag worden als een kritisch commentaar op de niet onvoorwaardelijk vrouwvriendelijke Iraanse samenleving. De 3cd is dan ook van Franse makelij, waarschijnlijk opgenomen toen een aantal Iraanse zangeressen in Europa toerden. Westerse oren zullen zich even moeten instellen op de merkwaardige modaliteiten en toonschalen van de traditionele Perzische muziek, we zijn er niet zo aan gewend. Maar laten we eerlijk zijn: dit geldt voor de meeste muziek, westers of niet. We moeten het leren waarderen. Het onvergelijkelijke timbre in Badri’s stem helpt ons daarbij.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 19 NOVEMBER 2017 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01 24 Preludes, Op. 34 - No. 1,2,3 - Dmitri Shostakovich - 3.56
In navolging van Bach schreef Shostakovich een reeks van 24 preludes voor piano solo. Het ene stuk borduurt voort op het andere, en ze klimmen in moeilijkheidsgraad. Pianiste Polina Osetinskaya speelt
02 The Groom's Still Waiting at the Altar - Bob Dylan - 5.26
Pakkende bluesrock uit Bob Dylan’s ‘Born Again Christian’ periode. De fans waren niet wild van zijn bekering tot Jezus, maar de muziek was er niet minder om
03 Ciclico - Quique Sinesi - 4.00
Deze Argentijnse gitarist doet er toe. Hij wordt dan ook bewierookt als een van Zuid-Amerika’s belangrijkste muzikanten. En terecht; zijn muziek is heel inventief
04 The Long Day Closes - Ensemble Perspectives - 3.58
Het Ensemble Perspectives is een Franse groep bestaande uit twee vrouwelijke en drie mannelijke klassiek geschoolde zangers die vokale muziek uit alle tijden brengen. We horen de ene keer iets uit de Italiaanse renaissance, en de andere keer een zorgvuldig gearrangeerd nummer van David Bowie of Jaques Brel. Uitstekende close harmony
05 Good on the Ground - Vijay Iyer Sextet - 6.32
Jazz pianist Vijay Iyer’s nieuwste album heet Far From Over. Een paar weken geleden zijn we begonnen de plaat te volgen, en we gaan net zolang door totdat alle nummers gedraaid zijn. Hier een derde nummer: Good on the Ground
06 Dastgah-e Homayun - Solmaz Badri - 9.12
- zie boven -
07 Cocaine Blues - Dave van Ronk - 4.20
Dave van Ronk, een van de sleutelfiguren in de folkscene van Greenwich Village (New York) was een van de grote inspirators voor Bob Dylan en Joni Mitchell. Cocaine Blues gaat over drank, drugs en moord
08 Piano Sonata no. 8, op. 84 II. Andante sognando - Serge Prokofiev - 4.37
Nogmaals Polina Osetinskaya meet een deel uit de achtste pianosonate van Serge prokofiev, een van zijn zogenaamde oorlogssonates
09 Shunt - Recoil - 6.47
Recoil is een muzikaal project van Alan Wilder, ex bandlid van Depeche Mode. Wilder hield zich hier bezig met minder pop-georiënteerde, zeg maar minder commerciële muziek. Het resulteerde in compromisloze hard rock met een experimenteel tintje
10 Chants de Mariage - Jordi Savall & Hesperion - 4.39
Jordi Savall geldt sinds de jaren ‘70 als een van de leidende figuren in de wereld van de Oude Muziek.
Het album The Armenian Spirit is een eerbetoon aan Armenië en de Armeense muzikanten die de afgelopen jaren samen met Jordi Savall en zijn vrouw Montserrat Figueras hebben gespeeld. Van dat album draaien we de ‘bruiloftsliederen’
11 The Only Thing Worth Fighting For - Lera Lynn - 3.16
We sluiten af met Lera Lynn, de Amerikaanse folkzangeres die met haar nummer This Is My Least favourite Life - onderdeel van de soundtrack voor de populaire detective serie True Detective - voor een sensatie zorgde. We gaan luisteren naar een ander fraai nummer van haar hand, The Only Thing Worth Fighting For, dat ook verscheen op deze OST
