Donderdag 9 november 2017
Karlheinz Stockhausen was het icoon van de naoorlogse klassieke muziek in Duitsland en ’s werelds meest toonaangevende avant-garde componist sinds de jaren ’60. Alles wat de man aanraakte veranderde in kunst. Het wachten is op een museum waarin de liefhebber alle eventueel op doek uitvergrote cd hoezen van de Stockhausen Edition kan bezichtigen. Die hoezen had hij zelf getekend. Voor de ontwerpen gebruikte hij delen van notenbalken, de titels van de werken en zijn handtekening. Dat alles voegde hij samen tot vrolijke, veelkleurige collages. De schetsjes lijken simpel, maar schijn bedriegt: de man die van zijn volledige muzikale oeuvre een immense superstructuur had gemaakt waarin elk element naar een ander verwijst, beschikte nu eenmaal over een groot ruimtelijk inzicht. Hij wist dus precies waar hij in een schets wat neer moest zetten om tot een optimaal kunstzinnig effect te komen. Rijst de vraag tot welke stroming de tekenende Karheinz behoorde. Is het Cobra? Dada? Popart? Antwoord: niets van dat alles. Het is Stockhausen. In de jaren 1974 en 1975 produceerde de Duitse alleskunner in samenwerking met het Zwitserse Music Box bedrijf Reuge een aantal wonderlijke kleinoden. Het waren twaalf speeldozen die ieder voor zich een compositie van zijn ‘Tierkreis’ bevatten. Op de deksels van de fraai uitgevoerde houten kistjes werden de manuscripten afgebeeld, tezamen met de titels van de sterrenbeelden en de onvermijdelijke handtekening ‘Stockhausen’. Om voor de boxjes muziek te kunnen schrijven moest de componist zich verdiepen in wat er allemaal kon en niet kon met het inwendige cylindermechaniek. Stockhausen zou echter Stockhausen niet zijn geweest als hij niets nieuws aan het repertoire voor de muziekdoos had toegevoegd. Zo ontwikkelde hij een aantal merkwaardige ritmes voor de boxjes die ze tot dan toe nog nooit gespeeld hadden. Wat dat betreft kunnen we hem vergelijken met Picasso; toen die zich eenmaal ging bezighouden met pottenbakken wist hij binnen de kortste keren de keramisten bij wie hij in de leer ging met zijn stunts te verbazen.
De componist gaf een paar doosjes weg aan mensen die hij tot zijn vrienden rekende. Voor het overige werden ze te koop aangeboden. Er zijn drie series gemaakt. Hoeveel het er in totaal zijn valt via het internet niet zo gemakkelijk te achterhalen. Het lijkt erop dat sommige sterrenbeelden nog steeds bij het Stockhausen Verlag besteld kunnen worden, maar of ze daadwerkelijk ook verkrijgbaar zijn? We zouden zeggen, probeert u het eens. Een boxje kost 310 euro. Geen geld voor iets dat waarschijnlijk veel meer waard gaat worden.
In principe kan de muziek van Tierkreis door alle mogelijke instrumenten en settings gespeeld worden, en als u eens op Youtube gaat kijken ziet u dat dit ook gebeurt. Maar het leukste is toch om naar de oorspronkelijke klanken van de speeldoos te luisteren.
Oud Anders draait zondagavond even over tienen Capricornus, Aquarius en Pisces. U hoeft geen astroloog te zijn om van de muziek te kunnen genieten, ook al heeft de esoterisch aangelegde Stockhausen wel degelijk geprobeerd om de kenmerkende eigenschappen van deze sterrenbeelden vast te leggen. Globaal wordt dat dus vasthoudend en ijverig (Steenbok), origineel en excentriek (Waterman), mystiek en teruggetrokken (Vissen).
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 12 NOVEMBER 2017, AAFM 22.00 - 23.00 UUR
01 Ukrainskyi Tanietz - 17 Hippies - 1.53
17 Hippies brengt een opwindende fusie van Balkan, Gypsy en Jiddische muziek. Van hun album Wer ist Das hoort u het nummer Ukrainskyi Tanietz, een dans uit de Oekraïne
02 Tierkreis: Capricornus-Aquarius-Pisces - Karlheinz Stockhausen - 5.36
- zie boven -
03 Corcovado - Stan Getz - 5.12
Een alternatieve versie van Corvocado, een nummer van het wereldberoemde jazz album Getz/Gilberto. Met Stan Getz en Joao Gilberto, maar zonder de zang van Astrud Gilberto
04 Drôles D’oiseaux - Francis Dhomont - 14.53
De Fransman Francis Dhomont is een van de meest gelauwerde componisten op het gebied van de elektroakoestische muziek. Hij leeft nog steeds en is inmiddels 91 jaar
05 Bad Vibrations - The Black Angels - 4.27
The Black Angels is een psychedelische rockband uit Austin, Texas. Hun naam komt van het Velvet Underground nummer "The Black Angel's Death Song". En inderdaad, de dreunende, duistere sound van dit nummer heeft iets weg van de legendarische band uit New York
06 Concerto la maggiore RV817 1.Allegro - Antonio Vivaldi - 3.50
Het label Naïve is al jaren bezig een onovertroffen reeks opnames van Vivaldi’s muziek neer te zetten. Daarbij houden ze ons op de hoogte van de allernieuwste ontdekkingen. Het Concerto la maggiore RV817 is dan ook een primeur
07 Is - Sheila Chandra - 3.57
Sheila Chandra, een Britse popzangeres van Indiase komaf met heeft tijdens haar korte carrière veelvuldig geëxperimenteerd met oosterse stemtechnieken. Hier zingt ze zoals het Indiase percussieve instrument de tabla klinkt
08 Quatre Impromptus Op.142 D935: Second Impromptu - Franz Schubert - 6.37
De Impromptus voor piano van Franz Schubert bestaan uit acht composities, waarvan de helft postuum gepubliceerd is. Uit die na zijn dood verschenen impromptus D935 laten we u de tweede horen, uitgevoerd door de pianist Alexei Lubimov
09 Good Morning Judge - 10cc - 2.52
Ook nadat 10cc in 1976 gehalveerd werd - Kevin Godley and Lol Creme gingen weg - wist de band nog heel wat hits te maken. Een daarvan is Good Morning Judge van het album Deceptive Bends uit 1977
10 Canterbury Air - Neal Hellman - 3.31
Stemmige muziek op de mountain dulcimer, een traditioneel snaarinstrument uit de Appalachen
11 Coriander - Nancy Elizabeth - 4.00
We hebben al een tijdje niets meer van Nancy Elizabeth vernomen. Jammer, want ze is een van de betere Engelse folkzangeressen van dit moment. Coriander staat op haar album Battle and Victory, alweer uit 2007
