Donderdag 31 augustus 2017
Gospel wordt geassocieerd met de muziekstijl die Afro-Amerikanen in de kerk ontwikkelden. We denken daarbij aan een aangever (dikwijls is dat de dominee, maar het kan ook een getraind koor zijn), wiens voorzang beantwoord wordt door de kerkgangers. De gelovigen improviseren er vrijelijk op los en grijpen eventueel terug op de vroegste sporen van de blues, zoals de field hollers. Dit waren kreten die de zwarte slaven op de katoenvelden inzetten om de arbeid te verlichten en om met elkaar te communiceren. Kenmerkend is de hartstocht waarmee er gezongen wordt. De zangers uiten hun verdriet en pijn zonder enige terughoudendheid.Is het er vanaf het moment dat de Afro-Amerikanen hun eigen erediensten begonnen te houden altijd zo aan toegegaan? Nee. De kerken weerden dergelijke onbeteugelde muzikale uitingen. Ze werden gezien als te werelds, want tezeer verwijzend naar het leven van alledag. Als belijders van het christelijke geloof dienden de parochianen zich te richten op de goddelijke heerlijkheid, en niet op de aardse beslommeringen van het mensdom. Vergelijk dit met de kerkelijke polyfonie tijdens de westerse Renaissance, een muziekvorm die individuele gevoelens afwees en uitsluitend fraaie, maar onpersoonlijke harmonieën accepteerde; pas later, tijdens de Barok, kwam de mens en zijn individuele gevoelens weer centraal te staan.
Wat wij tegenwoordig als gospel zien – zie de eerste paragraaf – is in feite een latere ontwikkeling. Ze wordt ook wel ‘hard gospel’ genoemd en manifesteerde zich pas vanaf de late jaren ’40. Lang daarvóór bedienden Afro-Amerikaanse gelovigen zich in de kerk van de blanke christelijke hymnen en pasten die op hun eigen creatieve wijze aan. In hun spirituals integreerden ze de Afrikaanse ritmes van eeuwen terug, zonder dat ze zich te buiten gingen aan de passies van het individu. Deze manier van zingen werd in eerste instantie gepraktiseerd door gemengde koren, maar vond zijn vervolmaking in de zogeheten Jubilee Style, waarbij een viertal zangers verfijnde, strak geregisseerde harmonieën lieten horen. De stijl dankt haar naam aan de Fisk Jubilee Singers, een a capella ensemble van de zwarte Fisk universiteit. Dat dit in 1866 opgerichte instituut een geprivatiseerde onderneming was behoeft overigens geen betoog. Het zou nog tot ver in de twintigste eeuw duren voordat de federale overheid ook maar een cent in hoger onderwijs voor Afro-Amerikanen wenste te steken.
Jubilee Gospel heeft prachtige muziek voortgebracht. De bekendste vertegenwoordigers van de stijl zijn zonder meer de zangers van het Golden Gate Quartet. De groep werd in 1931 opgericht en is tot op de dag van vandaag actief gebleven. Met dien verstande dat de samenstelling van het kwartet in de loop der jaren vele malen gewijzigd werd, en dat kan natuurlijk ook niet anders. Als de oorspronkelijke zangers nog zouden leven, dan waren ze de 110 jaar ruimschoots gepasseerd. Gezegend ben je als je zo´n ongewone leeftijd weet te bereiken, maar lekker zingen doet het dan niet meer.
Oud Anders brengt zondagavond twee nummers van The Golden Gate Quartet, ´Dipsy Doddle´ en ´Jezebel´. A capella wordt in hun handen een adembenemend originele kunst die eigenlijk nooit meer overtroffen is. Nee, ook niet door klassiek geschoolde kwartetten.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 3 SEPTEMBER 2017 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01 How She Boogalooed It - Beach Boys - 1.57
Minder close harmony en meer R&B van The Beach Boys; een verrassend nummer
02 De Profundis Clamavi (Ps 130) - Andrea Gabrieli - 5.16
Andrea Gabrieli was minder bekend dan zijn neefje Giovanni, die hij overigens zelf les heeft gegeven. Toch behoort ook hij tot de bloem van de Venetiaanse Renaisance muziek. Uitgevoerd door het Nederlands Kamerkoor en het Huelgas Ensemble o.l.v. Paul van Nevel
03 September Song - Dave Brubeck - 4.43
Naast een uiterst succesvol jazz artiest was Dave Brubeck ook een niet te onderschatten vertolker en componist van klassieke muziek. September Song is van zijn album Indian Summer, waarop hij zich manifesteert als klassiek pianist
04 East St. Louis - Blind Willie McTell & Curley Weaver - 2.36
Blind Willie McTell was een van de meest welluidende vooroorlogse blueszangers. Met een stem als een klok en technisch zeer vaardig spel op de twaalfsnarige gitaar behoort hij ook nu nog tot het beste wat de blues ooit heeft voortgebracht. In East St. Louis hoort u hem samen met een andere gitarist, Curley Weaver, ook wel The Guitar Wizzard of Georgia genoemd
05 Tides: Sea Flight - Dennis Smalley - 12.43
Elektroakoestsich componist Dennis laat horen wat je zoal met opnames van de getijden kunt doen. We horen de vloed
06 Visions in Twilight for harp - Garrett Byrnes - 7.13
Harpiste Lavinia Meijer schuwt het moderne werk niet. Hier haar vertolking van Garrett Byrnes’ Visions in Twilight
07 Dipsy Doddle - Golden Gate Quartet - 2.16
- zie boven -
08 The Interview - Kevin Ayers - 5.17
..en ook Kevin Ayers valt in de prijzen als we het over originaliteit hebben. Al even eigenzinnig als de voormalige Pink Floyd frontman Syd Barrett leek hij muzikaal gezien op niemand en ging volledig zijn
eigen weg. Psychedelica van het betere soort
09 Wavy Gravy - Kenny Burrell - 5.48
Kenny Burrell combineerde blues en jazz tot een overtuigend geheel
10 New York - Sara Lov - 4.23
Sara Lov is een singersongwriter met een merkwaardige achtergrond. Ze werd op Hawai geboren en na de scheiding van haar ouders tot haar vierde door haar moeder opgevoed in Los Angeles. Daar werd ze als kind gekidnapped door haar vader, die haar naar Israel ontvoerde. Zo’n tien jaar later bracht haar oom haar terug naar de VS. Daar begon ze een carrière als zangeres. Haar dromerige albums worden door de critici zeer gewaardeerd. Van haar solo plaat Seasoned Eyes Were Beaming hoort u het nummer New York
11 Lioi Saudailio Vokaro - Folkloro studija Meta - 2.39
Eigntijdse volksmuziek uit Litouwen
12 Jezebel - Golden Gate Quartet - 2.47
- zie boven -
