Donderdag 22 juni 2017
Twee weken geleden schreven we een artikel over Jonathan Harvey, de Engelse componist die veel van wat de 20e eeuw aan moderne muzikale trends te bieden had in zijn oeuvre verwerkte. Zo stond hij aan het begin van zijn carrière onder invloed van de Tweede Weense School (Schönberg, Berg, Webern), verdiepte zich vervolgens in de elektroakoestische muziek van Pierre Schaeffer en legde zich uiteindelijk toe op het verenigen van de oosterse en westerse muziektradities. Die laatste vormgeving ontwikkelde hij vanuit zijn standpunt dat het westen – anders dan landen als India, Japan en Indonesië - in zekere zin de oorspronkelijke ethische en filosofische waarden van muziek uit het oog verloren had. Volgens Harvey was het van groot belang dat Europese componisten zich zouden heroriënteren op de wezenlijke functie van de toonkunst. Daarbij deden ze er goed aan de blik op het oosten gericht te houden.Zoeken we in Nederland naar een componist die min of meer dezelfde stadia doorliep, dan stuiten we onvermijdelijk op Ton de Leeuw. Deze geboren Rotterdammer, die gestudeerd had bij onder anderen Henk Badings en Olivier Messiaen, wordt wel de invloedrijkste Nederlandse componist sinds Sweelinck genoemd. Dat is veel lof, maar niet onverdiend; van iemand die een hele generatie toonaangevende jonge musici van eigen bodem onder zijn leerlingen telde (Daan Manneke, Guus Janssen, Tristan Keuris, Chiel Meijering, Paul Termos etc.) mag gezegd worden dat hij bepalend is geweest voor het gezicht van de klassieke muziek in Nederland. Evenmin als dit bij Sweelinck het geval was, beperkte de reikwijdte van De Leeuws muzikale overtuigingen zich niet tot de grenzen van ons kleine landje. In zijn hoedanigheid als professor compositie, hedendaagse muziek en niet-westerse muziek aan het Sweelinck conservatorium - een positie die hij 27 jaar lang zou bekleden - reisde hij over de hele wereld. Overal waar hij kwam hield hij lezingen en workshops over de relatie tussen oosterse en westerse muziek. Daarnaast wordt zijn in 1964 gepubliceerde boek ‘Muziek van de twintigste eeuw: een onderzoek naar haar elementen en structuur’ ook nu nog als een belangrijk muziektheoretisch werk beschouwd. Het verscheen in 2004 in een Engelse vertaling.
De Leeuw wist waar hij het over had wanneer hij zich uitliet over oosterse muziek. Na zijn studie bij Messiaen ging hij immers ook in de leer bij Jaap Kunst, expert op het gebied van de Indonesische gamelan traditie en uitvinder van de term etnomusicologie. Niemand hoeft zich er dan ook over te verbazen dat De Leeuw in 1975 de compositie ‘Gending’ zou voltooien, een werk dat weliswaar hier en daar wat afweek van de gebruikelijke gamelan muziek, maar ritmisch even doorwrocht was als haar Indonesische voorbeeld.
In ‘Clair Obscur’, het werk dat we zondag in Oud Anders presenteren, maken we kennis met zowel de elektroakoestische als de oosterse kant van De Leeuws muzikale denkwereld. De compositie duurt 17 minuten en biedt de luisteraar een uiterst gevarieerd tonaal landschap. Het werk werd deels opgenomen in het door Pierre Schaeffer opgerichte instituut Groupe De Recherches Musicales (GRM) te Parijs, en deels aan het Sweelinck conservatorium. De compositie werd in 1986 als LP uitgebracht, samen met ‘Litany of Our Time’.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 25 JUNI 2017 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01 Lullaby - Kronos Quartet - 3.33
Het Kronos Quartet, bekend om zijn vertolkingen van hedendaags klassiek, maakt een uitstapje naar Folk. Hun nieuwste album heet dan ook Folksongs. Zangeres Rhiannon Giddens doet mee
02 Sonatine M. 40: I. Modere - Maurice Ravel - 3.28
De Argentijnse Martha Argerich behoort vanaf halverwege de jaren 60 tot de grootste pianistes in het klassieke repertoire. Ze heeft alles: een fabelachtige techniek, emotionele diepgang en een mysterieuze persoonlijkheid die er - buiten de concertpodia om – geen behoefte aan heeft om in de schijnwerpers te staan. Hier speelt ze een deel uit een sonatine van Ravel
03 Banda - Drummers of the Societe Absolument de Guinin - 4.28
De ingewikkelde polyritmiek van de Haïtiaanse drumtraditie worden hier zo perfect gebracht dat je haast zou denken dat er een computer bij aan te pas is gekomen. Toch niet; de Drummers of the Societe Absolument de Guinin doen het echt zelf
04 Stardust - Artie Shaw & His Orchestra - 3.30
De Koning van de Klarinet, zoals Shaw genoemd werd, was een veelzijdig man die zich naast de muziek ook met filmen en schrijven bezighield. Toen de al even beroemde Benny Goodman het nummer Stardust hoorde, zei hij: “Artie, dat was geen slechte plaat”. Artie’s antwoord: “Benny, het was ook niet slecht bedoeld”
05 Electricity - Joni Mitchel - 3.01
In 2007 werd Mitchel’s album For The Roses (1972) door de Library of Congress toegevoegd aan The National Recording Registry, een initiatief dat cultureel belangrijke opnames in ere houdt. U hoort het nummer Electricity
06 Clair Obscur - Ton de Leeuw - 17.02
- zie boven -
07 Dirty Boogie - Roy Hall and his Cohutta Mountain Boys - 2.52
Een aanstekelijke boogie van rockabilly pianist Roy Hall
08 Back In Judy's Jungle - Brian Eno - 5.16
We kennen Eno voornamelijk als de uitvinder van de door hem benoemde Ambient muziek, maar daarnaast was hij toch ook een grensverleggende rock artiest. Back In Judy’s Jungle is van zijn album Desert Island Selection (1986)
09 6 Sonatas for Solo Violin, Op. 27, No. 1 in G Minor IV. Finale - Eugene Ysaÿe - 2.48
Ysaÿe is onsterfelijk geworden met zijn zes solosonates voor viool, Op. 27. De violiste Ksenia Milas vertolkt hier de eerste sonate uit de set
10 Womankind - The Incredible String Band - 3.46
De Schotse groep The Incredible String Band was eind jaren ’60 de belangrijkste vertegenwoordiger van het Psych Folk genre. Womankind is van hun eerste plaat The Incredible String Band (1966), die onmiddellijk een succes werd
11 Last Kind Words - Kronos Quartet - 3.17
Een tweede nummer van het recentelijk verschenen album Folk Songs van het Kronos Quartet. Het betreft hier een instrumentale cover van een song van Geechie Wiley, de geheimzinnige blueszangeres over wie vrijwel niets bekend is – behalve dat ze een zestal fantastische nummers heeft geschreven
12 Aguas de Amazonia: Tiquie River - Philip Glass - 1.25
Aguas de Amazonia van Philip Glass werd in 1999 oorspronkelijk uitgevoerd door Uakti, een instrumentaal ensemble uit Brazilië dat zijn eigen instrumenten bouwde. Dit jaar heeft dirigent Kristjan Järvi een door Charles Coleman gearrangeerde versie voor orkest uitgebracht
