Donderdag 16 maart 2017
In 2011 trad de Libanese zangeres Fairuz voor het eerst op in Nederland. Dat gebeurde in Carré, op 26 juni van dat jaar. De hogepriesteres van het Arabische lied was toen al 76 jaar oud. Men vraagt zich onwillekeurig af waarom het zo lang heeft moeten duren voordat iemand met een sterrenstatus als de hare nooit eerder bij ons op de planken stond. Een antwoord op die vraag zou kunnen zijn dat de opvatting over wat populair is nogal verschilt in de landen van het Midden-Oosten en die van de westerse wereld. Op de marktpleinen van Marokko tot en met Irak is het niet een Lady Gaga of Adele die uit de luidsprekers klinkt, maar Fairuz. Decennialang begonnen vrijwel alle radiostations van de Arabische wereld hun uitzendingen met een van haar songs. Opmerkelijk genoeg, want Fairuz kwam uit een Maronitisch nest en bekeerde zich later tot de Oosters-Orthodoxe kerk. Ze is dus 100% christen. Ze beheerst echter de klassieke Arabische zangtradities als weinig anderen en wordt daarom ook door moslims aanbeden. De ceder van Libanon, onze ambassadrice bij de sterren, de buur van de maan, de dichteres van de stem: Fairuz heeft tijdens haar leven even gemakkelijk erenamen verzameld als gouden platen. Jong of oud, iedereen in het Midden-Oosten kent haar. Meer dan dat: iedereen daar houdt van deze begaafde artieste. Dit wil niet zeggen dat er nooit iets om haar te doen is geweest. Hoge bomen vangen veel wind, zo luidt het spreekwoord, en dat geldt zeker in het Midden-Oosten. Politieke en religieuze twisten zijn er immers aan de orde van de dag. Zo werd Fairuz er tijdens haar lange carrière nogal eens van beschuldigd de verkeerde politieke standpunten in te nemen. Vooral haar optredens in Damascus schoten Libanese politici in het verkeerde keelgat, dit omdat Syrië al vanaf 1976 een deel van Zuid-Libanon bezet had gehouden. Fairuz heeft echter altijd beweerd dat ze voor regeringen noch politieke stromingen zong; ze zong voor haar publiek. En dat publiek bevond zich overal. Bij het eigen volk en bij de vijand. Het droeg haar op handen. Meer dan eens leidden verdachtmakingen jegens haar bijna tot een volksoproer. Fans van Fairuz trokken dan de straat op om de eer van hun idool met hand en tand te verdedigen.
En wat te zeggen over de vijand? Hafez al-Assad, vader van de huidige president van Syrië, had de Palestijnse en Islamitische strijdkrachten in Libanon verpletterd, maar toen hij Fairuz ontmoette maakte hij een welgemeende buiging voor haar. Aldus erkende de dictator zijn meerdere in een fenomeen dat groter was dan hij. Fairuz stond en staat boven de wet, boven politieke en religieuze geschillen. Fairuz is de hogepriesteres.
De hogepriesteres, daar valt het woord weer. Het heeft niets te maken met een religieuze boodschap van haar kant, maar beschrijft haar lichaamstaal tijdens optredens. Op het podium staat Fairuz namelijk vrijwel roerloos te zingen. Zelf zegt ze daarover dat ze verlegen is en zich met haar houding geen raad weet. Het effect is er echter niet minder om: we zien een zangeres die tot op hoge leeftijd aantrekkelijk is gebleven, gekleed gaat in lange gewaden – en, uiterlijk onbewogen, een stem laat horen die uit het rijk der hemelen lijkt te komen.
Anders dan haar collega en landgenote Soeur Marie Keyrouz zingt ‘de ceder van Libanon’ niet met de kracht van een orkaan. De stem van Fairuz is eerder een zoete, strelende bries die aan de diepste zieleroerselen van haar publiek raakt. Het is een stem om verliefd op te worden. En dat worden ze, daar in het Midden-Oosten. Al meer dan vijftig jaar lang. Hoe jammer is het dat deze dappere vrouw, die tijdens de Libanese burgeroorlog nooit haar land verliet, inmiddels tot de bejaarden gerekend moet worden. Verkeerde ze nog in de kracht van haar leven, dan zou een reeks van tien concerten in Syrië wellicht de oorlog aldaar voorgoed beëindigen. Want wie grijpt er nog naar de wapens als hij verliefd wordt?
Zondagavond draait Oud Anders ‘Kad Ataka’ van Fairuz. Een enkel nummer van een artieste van dit formaat, dat is natuurlijk veel te weinig. We zullen in de toekomst dan ook regelmatig op haar terugkomen.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 19 MAART 2017 OP AAFM, 22.00 – 23.00 UUR
01. Soothing - Laura Marling - 4.16
In deze uitzending twee nummers van Oud Anders favoriet Laura Marling. In maart van dit jaar bracht ze haar nieuwe album Semper Femina uit. De twee songs staan op dat nieuwe album
02. Stabat Mater Op. 58: III. Eja, Mater, fons amoris (Chorus) - Antonin Dvorak - 6.29
Het Almelose koor Sursum Corda repeteert op het ogenblik het Stabat mater van Antonin Dvorak. U hoort een topuitvoering van dit werk van de hand van Philippe Herreweghe. We kozen voor het derde deel: Eja Mater
03. Fiesta - Klaus Doldinger - 4.50
Saxofofonist Doldinger was de eerste Duitse jazz artiest die erkenning kreeg in de VS. Dat gebeurde in 1960. De meesten van ons kennen hem vanwege zijn soundtracks voor Das Boot en Tatort.
04. Kad Ataka - Fairuz - 4.04
- Zie boven -
05. Samba Ousado - Terry Bozzio - 7.03
Frank Zappa drummer Terry Bozzio is een reus onder de drummers. Hier een nummer van zijn album Drawing the Circle
06. Choeurs Zoulous & Xhosas: Haleluya - Guguletu & Langa Gospel Choir - 3.24
Zuid-Afrikaanse koormuziek met een gospel tintje
07. Honeysuckle Rose - Erroll Garner - 3.23
Jazz pianovirtuoos Art Tatum noemde hem ooit ‘mijn kleine broertje’. Errol Garner speelde piano als de beste en had het zichzelf geleerd. Hier een klassieker die door zijn voorganger Fats Waller gecomponeerd werd
08. Next Time - Laura Marling - 4.01
- Zie track 01 -
09. La Iguana (Son jarocho) - Jordi Savall - 4.02
Jordi Savall volgt een zwarte bladzijde van de geschiedenis op zijn nieuwste album The Routes of Slavery
10. Hear My Train A Comin' (Acoustic) - Jimi Hendrix - 3.06
Keith Richards zei ooit dat een gitarist pas echt goed is als hij vaardig is op de akoestische gitaar. Wat dat betreft zit het wel goed met Jimi Hendrix; zijn akoestsiche spel sluit aan op de traditie van de betere, vooroorlogse bluesartiesten zoals Robert Johnson
11. Hear My Train A Comin' (Electric) - Jimi Hendrix - 4.59
De elektrische versie van track 10. Het lijkt wel een heel ander nummer
12. Fantasia on Greensleeves (arr. for piano duet) - Ralph Vaughan Williams - 3.53
Een van de beroemdste traditional suit de wereldgeschiedenis, abusievelijk geattributeerd aan koning Henry VIII van Engeland.
