Donderdag 23 februari 2017
Hoe kunnen we de muziek van Claude Debussy het beste omschrijven? Talloze componisten hebben op deze pagina de revue gepasseerd, maar eenmaal aanbeland bij deze belangrijke Franse musicus zoeken we naarstig naar duidelijke definities. Debussy behoorde tot het Impressionisme, zo wordt er wel gezegd. Met die stelling strijkt men de componist zelf tegen de haren in, want hij had een hekel aan de term. Impressionisme wordt immers maar al te vaak geassocieerd met een gebrek aan structuur en een richtingloos voortdeinen. Debussy spande zich daarentegen in om ‘andere realiteiten’ vast te leggen, en dat deed hij niet door maar wat vage schetsjes van zijn piano te laten rollen. Integendeel, hij weefde zorgvuldig aan zijn muzikale tapijten, waarin er van de vluchtigheid van het moment geen sprake was. Subtiele verschillen in timbre, of klankkleur, vormden het fundament van zijn composities; daarnaast maakte hij gebruik van exotische toonschalen zoals bijvoorbeeld die van de Javaanse Gamelan muziek. Ook liet hij de klassieke vorm- en harmonieregels varen en keerde zich af van de heftige, persoonlijk emoties die in de laat-Romantiek opgeld deden. Zodoende bevrijdde Debussy de muziek als het ware van de tirannie van het Ik. Niet langer stond de mens centraal, maar de hem omringende werkelijkheid.
Een terzijde: als vanzelf volgde daaruit dat er voor deze – overigens voortreffelijke – pianist geen rol was weggelegd als concertvirtuoos. Anders dan klavierleeuw Liszt had Debussy daar de persoonlijkheid niet voor. Hij leefde een relatief teruggetrokken bestaan en hield er niet van om voor het voetlicht te treden.
De wereld om ons heen wordt door ieder mens op zijn eigen wijze geïnterpreteerd. Met andere woorden, we geven allemaal onze hoogstpersoonlijke kleur aan wat we zien. Debussy begreep dat en verwerkte dit gegeven door de stemming in zijn stukken veelvuldig te laten variëren. Als we dan toch een term willen gebruiken om zijn muziek te typeren, laten we er dan maar een niet bestaand woord tegenaan gooien: Debussy’s composities zijn multi-sferisch. ‘Niets blijft, alles stroomt’, zei de Griekse wijsgeer Heraclitus, en een citaat uit Wiki mag symbool staan voor Debussy’s opvatting over muziek:
“In de rivier stroomt continu nieuw water toe. Op wie in dezelfde rivier stapt, stroomt steeds weer ander water toe, maar toch blijft de rivier dezelfde. Hiermee wordt de eeuwige maar constante verandering geïllustreerd”.
Juist. Dit is Debussy ten voeten uit. Even ongrijpbaar als de rivier, en desondanks even duidelijk aanwezig.
Zondagavond draait Oud Anders Debussy’s ‘Arabesque No. 1’ voor piano solo in de uitvoering van de Georgische pianiste Nino Gvetadze. Ze is een beetje van ons, in die zin dat ze een deel van haar studies in Nederland heeft gevolgd en momenteel in Amsterdam woont. Ze is regelmatig op de Nederlandse TV te zien. We mogen het eigenlijk niet zeggen, maar doen het toch: ze paart een grote virtuositeit aan een zeer aantrekkelijk uiterlijk. Die combinatie moet wel haast succes opleveren.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 26 FEBRUARI 2017 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01. Haq-Maujood - Manat Ali & Sanam Marvi - 7.07
Een song van twee Sufi muzikanten die tot de besten van de wereld gerekend mogen worden: zangeres Sanam Marvi en zanger Manat Ali. Ze worden begeleid door een ijzersterke moderne band
02. Arabesques No. 1 in E Major - Claude Debussy - 4.49
- zie boven -
03. Hey Bebe - Rhiannon Giddens - 3.19
Als u ooit de kans krijgt om Rhiannon Giddens live te zien optreden, grijpt u die dan. Deze zangeres van Amerikaanse traditionals, die ook haar eigen werk schrijft, weet spectaculaire concerten weg te zetten. Hey Bebe is van haar tweede solo album Freedom Highway
04. Kak Uzjom da Jageda - Polynushka - 1.34
Russische volksmuziek behelst meer dan alleen maar het Don Kozakkenkoor of Ivan Rebroff. Het ensemble Polynushka zingt hier een meerstemmig lied uit het dorpje Belaja Glina, ergens in het Zuid-westen van Rusland
05. The Masque of the Augurs: Tho' It May Seem Rude - Theatre of the Ayre - 2.24
Elisabeth Kenny’s ensemble Theatre of the Ayre brengt muziek van onbekende Engelse meesters uit de 17e eeuw
06. The Lost Sky - Jesca Hoop - 3.51
Jesca Hoop werd door de vermaarde zanger Tom Waits, bij wie ze ooit als kindermeisje werkte, aangespoord om iets met haar muzikale talenten te gaan doen. Dit nummer staat op haar zevende cd Memories Are Now
07. Omicron - Paul Chambers - 7.40
Onvervalste hard bop van een van de beste bassisten die er ooit in de jazz rondliepen.
08. Moon Going Down - Charley Patton - 3.25
Een van de pioniers van de vooroorlogse blues. Charley Patton was niet de eerste, maar wel de bekendste mannelijke blueszanger in de jaren ’20 van de vorige eeuw. Hier een originele opname, en dat betekent dat het flink kraakt en ruist, maar dat mag de pret niet drukken
09. Shamrock - Richard Crandell - 3.52
Schitterend gitaarspel van een man die eigenlijk bekender is geworden door zijn werk op de mbira, de duimpiano. Richard Crandell wendde zich tot dat instrument toen hij door een aandoening van zijn vingers de gitaar niet meer kon hanteren. Hier horen we hoe goed hij was op de gitaar
10. Maeva III: True Love Found - Teiji Ito - 2.34
Een groot deel van het werk van componist Teiji Ito is gewijd aan de avant-garde films van cineaste Maya Deren, met wie hij twee jaar getrouwd was voordat ze overleed. Ito is nog lang na haar dood bezig gebleven om soundtracks voor haar werk te schrijven. True Love Found, inderdaad
11. Praeludium, Fuge and Allegro BWV 998: Allegro - J.S. Bach - 3.52
Een compositie voor luit van Bach de Grote. Zoals altijd levert Bach hier een kraakhelder werk af, fraai uitgevoerd door Lutz Kirchhof
12. Nigah-e-Darwaishaan - Abida Parveen - 9.52
Er zijn niet zoveel hedendaagse zangeressen die zo’n intensiteit in hun songs weten te leggen als Sufi moslima Abida Parveen uit Pakistan. Hier zingt ze voor de Coke Studio Pakistan, dat traditioneel werk voorziet van een modern tintje en dat ook heel goed doet
