Donderdag 16 februari 2017
Toen jazz drummer Art Blakey in 1943 met het Big Band Orchestra van Fletcher Henderson toerde, kreeg hij het ergens in de staat Georgia aan de stok met de politie. Niet dat hij iets misdaan had, maar een blanke politieman in het zuiden van de VS had in die tijd weinig aanleiding nodig om op een Afro-Amerikaanse landgenoot in te slaan. Ging je met een zwarte huid door het leven en maakte je van die rare, harde muziek, dan was dat voor de gemiddelde wetsdienaar reden genoeg om tot geweld over te gaan.De rednecks in uniform beroofden de veelbelovende muzikant bijna van het leven. Ze sloegen hem namelijk een gat in het hoofd. Dit bedoelen we niet spreekwoordelijk: een deel van Blakey’s schedel moest tijdens een riskante operatie gereconstrueerd worden met behulp van een metalen plaat. Jawel. Iemand doet zijn best om zijn medemens te vermaken, en dan loopt hij als dank tegen een wapenstok op. Zo ging dat blijkbaar in die jaren.
Mogelijk spoorde dit voorval Blakey aan om zijn heil te zoeken bij de zogeheten Ahmadiyya Moslims, een weinig bekende tak van de Islam die onder andere in West-Afrika floreerde. De Ahmadiyya’s geloofden in de gelijkheid der rassen, hetgeen voor zwarte Amerikanen - die immers dagelijks met het racisme van de blanke, christelijke meerderheid werden geconfronteerd - een verademing geweest moet zijn. Voor velen van hen gold dat ze hun identiteit eerder aan hun nieuwe geloof ontleenden dan aan hun etniciteit; in die zin voelden ze zich bevrijd van alle nadelen die er verbonden waren aan hun donkere huidskleur. Overigens wilde Blakey niets weten van de Nation of Islam, de beweging die later zo populair zou worden onder de Afro-Amerikaanse bevolking. Volgelingen van oprichter Elijah Muhammad hingen namelijk diens leer van separatisme aan: het zwarte ras zou superieur zijn en diende gescheiden te leven van zijn voormalige overheersers. Deze opvatting verschilde in wezen niet veel van die van de ultra-rechtse, blanke suprematisten, maar dan bekeken vanuit het perspectief van de zwarten. Blakey was van mening dat je op die manier weer terug bij af bent.
Blakey zag een belangrijke rol voor jazz weggelegd. Het genre verspreidde zijns inziens de woorden van Allah in muzikale vorm. Zijn eerste, eigen Big Band noemde hij dan ook The Seventeen Messengers, vernoemd naar de boodschappers die binnen de Islam het volk de goddelijke heerlijkheid openbaarden. Later werd dat Art Blakey and the Jazz Messengers.
De drummer uit Pittsburgh bracht de boodschap bepaald niet op zachtzinnige wijze. Integendeel; op het podium manifesteerde hij zich als een Scandinavische dondergod. Blakey was een van de pioniers van de hard bop en ontwikkelde een agressieve stijl met ingewikkelde ritmische en harmonische structuren, daarbij geholpen door zijn vermogen om elk van zijn vier ledematen een onafhankelijke ritmelijn te laten volgen. En wellicht deed dat extra cymbaal in zijn schedel een duit in het zakje door gezellig mee te trillen met het geweld dat hij op zijn trommels en bekkens ontketende? Laten we dit laatste maar als een medisch ongefundeerde fantasie beschouwen.
Art Blakey bleef de bop ruim dertig jaar trouw, ook al doemden er nieuwe stijlen aan de horizon op en moeten we hem uiteindelijk als een tamelijk conservatief muzikant beschouwen. Avant-gardisten als John Coltrane en Ornette Coleman slaagden er echter niet in om Blakey in populariteit te overtreffen. Tot op heden wordt hij door muziekliefhebbers gezien als één van de mannen die het beste in de ‘echte’ jazz vertegenwoordigden.
Zondagavond draait Oud Anders het nummer ‘Split Skins’ van Blakey’s in 1957 verschenen album ‘Orgy in Rhythm’. Op deze plaat – de eerste die nagenoeg uitsluitend drumsolo’s bevat – liet hij horen wat hij gedurende zijn oponthoud in West-Afrika geleerd had toen hij er Islamitische theologie studeerde en zich bekwaamde in de inheemse drumpraktijken. Weliswaar beweerde hij dat de Amerikaanse jazz min of meer los was komen te staan van zijn rijke Afrikaanse oerbron, maar dat nam niet weg dat hij diezelfde bron uitvoerig raadpleegde. ‘Orgy in Rhythm’ is daar een sprekend voorbeeld van.
Maakt u zich om pakweg 23.05 op voor een waar drumspektakel. Wij garanderen u dat u zich tijdens dit negen minuten durende festijn geen moment verveelt.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 19 FEBRUARI 2017 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01. Nature Boy - Gandalf - 3.07
Een cover van Nat King Cole’s Nature Boy door de psychedelische rockband Gandalf. De band heeft slechts één plaat gemaakt; bij de eerste oplage bevatte de hoes ook nog eens de verkeerde LP. Deze blunder heeft de groep geen goed gedaan
02. Split Skins - Art Blakey - 8.56
- zie boven -
03. Mu Mu - Leonid Utjossow - 2.24
Kunstenaar Oz Almog en DJ Shantel maakten een plaat gewijd aan het joods-amerikaanse georganiseerde misdaad van de jaren ’20 en ’30. U hoort Leonid Utjossow, een authentieke zanger uit die periode
04. Die Zauberflöte: Papagena! Papagena! - 7.25
Na de Mozart special van vorige week gaan we nog even door met het genie uit Salzburg
05. Raga Bhupali - Homayun Sakhi - 5.55
Schitterende muziek op de rubab, een luitachtig instrument dat ook wel ‘De Leeuw der Instrumenten’ wordt genoemd. Homayun Sakhi geldt als een van de grootste rubab virtuozen van deze tijd
06. Etude No. 2 voor orgel: Coulee - György Ligeti - 3.45
Microtonale muziek op het orgel van de Hongaarse avant-garde componist György Ligeti. Microtonaliteit maakt gebruik van zeer kleine toonafstanden
07. Alien - Die Antwoord - 4.16
Het eerste van twee nummers van de rap/techno band Die Antwoord uit Zuid-Afrika. Van hun meest recente album Mount Ninji and Da Nice Time Kid (2016)
08. Bulgun - Ervena Orgaeva - 4.37
Zangeres Ervena Orgaeva komt uit Kalmukkië, het land van 300.000 inwoners en 2,5 miljoen schapen, aldus Wiki. Dit klinkt wel even wat anders dan een opera van Mozart
09. Anyone Else - Marissa Nadler - 3.43
De stem van Marissa Nadler wordt omschreven als bedwelmend; een mezzo-sopraan met een licht falsetto, die in mythologische tijden mannen naar hun dood op zee gelokt zou hebben. Een heuse Sirene dus, deze Amerikaanse folkzangeres. U gaat luisteren naar Anyone Else van haar album July uit 2014
10. Banana Brain - Die Antwoord - 4.48
- zie track 07 -
11. Film Music: End Titles - John Zorn - 3.11
John Zorn heeft een hele reeks albums met filmmuziek gemaakt. Het nummer End Titles van Filmworks VI hoorde bij een korte film genaamd Anton, Mailman
12. Drop, Drop Slow Tears - Kenneth Leighton - 3.01
Een koorzang van de Engelse componist Kenneth Leighton. Als zovele Briste componisten bleef hij min of meer in de Romantiek hangen, dus een groot vernieuwer was hij niet. Zijn muziek heeft echter kwaliteit genoeg
