Donderdag 2 februari 2017
Van de redactie: zondagavond 5 februari ondervond AAFM problemen met het netwerk. Hierdoor konden een aantal geplande uitzendingen niet doorgaan. Daaronder Oud Anders.Een Mozart special laten we niet zomaar voorbij gaan. Daarom staat voor zondag 12 februari de uitzending van vorige week nogmaals op het programma.
Onze excuses aan allen, en vooral aan hen die al klaar stonden om onder de klanken van 'Wolfie' door hun woonkamer te walsen.
Valt er voor een columnist nog enige eer te behalen aan een artikel over Mozart? Nauwelijks. Alles wat we weten over het wonderkind uit Salzburg is al duizenden keren gezegd, en alleen een tijdreiziger zou er nog iets aan toe kunnen voegen. Of er moesten opeens tot nog toe onontdekte documenten opduiken die een nieuw licht werpen op het fenomeen.
Een fenomeen, dat was Mozart zeker. Ook muziekliefhebbers die hem niet onmiddellijk tot hun favoriete componisten rekenen kunnen niet om de woorden van vadertje Haydn heen. Die beweerde dat het nageslacht de eerstkomende 100 jaar niet nog eens zo’n talent zou zien. En daarmee deed hij Mozart in feite te kort; de wereld heeft namelijk nooit meer zo’n talent gezien. Natuurlijk, de muziekgeschiedenis grossiert in peuters die onwaarschijnlijk goed piano of viool spelen. Maar eentje die al op vijfjarige leeftijd sonates voor beide instrumenten schreef en een kleine drie jaar later zomaar een symfonie uit zijn handen liet rollen? Nee, die zijn er na Mozart nooit meer opgestaan.
Het lijkt onmogelijk dat iemand over zo’n grote natuurlijke aanleg beschikt. Moderne psychologen staan al gauw klaar met hun diagnose en stellen dat Mozart mogelijk aan het Asperger syndroom geleden zou hebben. Mensen die zich in dit vlak van het autistisch spectrum bevinden ontwikkelen dikwijls op jonge leeftijd zeer speciale vaardigheden. Kijken we echter naar de symptomen die samengaan met Asperger, zoals sociale remmingen en een gebrekkige empathie, dan schieten we in de lach. Het staat immers vast dat Mozart gemakkelijk omging met vertegenwoordigers uit alle lagen van de bevolking. De man maakte vrienden door heel Europa heen en sprak naar verluidt elf talen, waarvan een stuk of vijf vloeiend. Van sociale onhandigheid was er bij hem beslist geen sprake. En neemt u maar van taalkundigen aan dat iemand een taal niet vloeiend leert beheersen als hij geen inlevingsvermogen heeft. Mozart bezocht door het Asperger syndroom? Nonsens.
We zullen het erop moeten houden dat Mozart een normaal mens was met abnormale capaciteiten. Een ongewoon individu dat maar eens in de duizend jaar geboren wordt, of misschien zelfs helemaal nooit - met uitzondering van de man zelf dan. Hierboven noemden we al zijn vermogen om al jong zoiets ingewikkelds als een symfonie te kunnen creëren. Daar kwamen nog een aantal bijzondere talenten bij.
Zo overtrof Mozarts muzikale geheugen alles. Hij hoefde een stuk maar te horen of hij speelde het moeiteloos na op de piano. Sterker nog, Mozart was in staat om wat hij hoorde direct naar het notenschrift te transcriberen. Dat deed hij bijvoorbeeld met Allegri’s psalm Miserere. Het Vaticaan had de publicatie van het manuscript van deze compositie ten strengste verboden. Er bestonden slechts twee kopieën van. Allerlei musici hadden geprobeerd om het stuk te noteren wanneer ze een opvoering bijwoonden, maar niemand slaagde daar volledig in. Totdat die 14-jarige snotaap langskwam in Rome en de zaak op het eerste gehoor direct op papier had staan. Daarna kon heel Europa vrijelijk over het Miserere beschikken. Mozart, de eerste muziekpiraat; geen wet die hem het leven moeilijk kon maken, want hij had immers het originele manuscript niet verspreid.
Over Mozarts vermogen tot improvisatie valt ook het een en ander te zeggen. Bekend is de anekdote over vader Leopold die een kring van muziekvrienden uitdaagde om zijn zoon een lastige, door hen gecomponeerde piano compositie voor te leggen. Het volgende gebeurde: niet alleen speelde het toen 6-jarige jochie het stuk perfect, hij schudde ook nog eens een aantal variaties uit zijn mouw die ieder voor zich de oorspronkelijke compositie verbeterden. Aldus liet hij zijn toehoorders in verbijstering achter; wie of wat was dat Godswonder? Dat was Amadeus, zoals de jongen zichzelf later zou noemen. Mozart had een direct lijntje naar God.
Zondagavond draait Oud Anders een viertal composities van Mozart. We leggen daarbij het accent op zijn swingende kant, en dat betekent dat het er vrolijk aan toegaat. Twee van de vier stukken componeerde hij ruim voor zijn twintigste. De twee andere publiceerde hij later in zijn leven. Wat heet later? Mozart werd slechts 35 jaar oud. Toen was het op, maar stonden er wel 600 werken op zijn naam.
De finale van Die Entführung aus dem Serail in de film Amadeus
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 5 FEBRUARI 2017 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01. Symphony No.5 in B flat, K.22 - 1. Allegro - Mozart - 2.36
- zie boven -
02. Last Chance - Anoushka Shankar - 4.42
Een aartje naar haar vaartje? Zeker, maar de oudste dochter van sitar virtuoos Ravi Shankar gaat verder dan hij als het erom gaat moderne westerse popgenres met klassieke Indiase muziek te verenigen. Last Chance is van haar recente album Land of Gold
03. Ball the Wall - Professor Longhair - 3.18
Van pianist Henry Roeland Byrd wordt wel gezegd dat hij de blues funkier maakte door er Caribische ritmes aan toe te voegen. Uiteindelijk zou zijn spelstijl een grote invloed uitoefenen op de moderne blues, maar in zijn eigen tijd verkocht het nauwelijks
04. Piano Concerto No.21 In C Major, K.467: Allegro vivace assai - Mozart - 7.25
- zie boven -
05. Siguidialen - Lobi Traore - 4.01
Lobi Traore was een Malinese muzikant die zich ergens tussen de blues en rap bewoog. Hij ias helaas niet erg oud geworden, nl. 48 jaar. Van zijn album Rainy Season Blues hoort u het nummer Siguidalen
06. Hollow Out - Masabumi Kikuchi & Elvin Jones - 5.24
Sinds de boeken van Haruki Murakami weten we dat Japan een jazzgek land is. Maar eigenlijk wisten we dat al eerder: Miles Davis kwam er graag, mede omdat zijn huidskleur er geen rol speelde. We draaien jazzpianist Masabumi Kikuchi in samenwerking met de Elvin Jones, die om zijn technisch hoogstaande, polirytmische stijl ooit ’s werelds grootste drummer genoemd werd
07. Symphony No.6 in F, K.43 - 1. Allegro - Mozart - 5.31
- zie boven -
08. Hold On To the Sun - Lori Carson - 4.22
Er valt nog heel wat te ontdekken in de wereld van de singersong writers. Lori carson kenden we nog niet, en eigenlijk is dat raar, in aanmerking genomen dat ze al 17 albums op haar naam heeft staan en bijgedragen heeft aan talloze welbekeken TV series. Hold On To the Sun van de cd The Finest Thing is een prachtige song.
09. Fete Bamileke - Various Artists - 3.51
Het betere traditionele drumwerk uit Ivoorkust. Een verrassend origineel nummer
10. Die Entführung aus dem Serail: Act 3-Chor der Janitscharen Bassa Selim lebe lange - Mozart - 1.20
- zie boven –
11. Missal - John Zorn - 4.19
Jazz/rock fusion van de huiscomponist van Oud Anders. Van The Painted Bird, een van zijn vele cd’s van 2016
12. Chant de Seperation - Waed Bouhassoun - 3.48
De Syrische alt Waed Bouhassoun heeft een indrukwekkend stemgeluid. Staat u open voor de Arabische zangpraktijk die nu eenmaal behoorlijk verschilt van de onze, dan heeft u met Chant de Seperation een van de mooiste nummers uit het Midden-Oosten te pakken die u kunt vinden
13. Jump In - Anoushka Shankar - 3.48
Sitar en Hip Hop, gaat dat samen? Jawel. In de muziek kan alles, als degene die de song schrijft maar weet wat hij of zij doet. Anoushka Shankar heeft meer dan genoeg muzikaal inzicht om er wat van te maken
14. Symphony No.47 in D, K.97 - 1. Allegro - Mozart - 2.35
- zie boven -
