Donderdag 26 januari 2017
‘Fall Into Me’ van Alev Lenz is een fraai voorbeeld van een muzieknummer dat de impact van scenes in een film op een weergaloze manier kan versterken. De zangeres van Duits-Turkse afkomst heeft tot nu toe twee solo cd’s gemaakt, maar is pas werkelijk in de belangstelling komen te staan na haar contributie aan Martin Phipps’ soundtrack voor de aflevering Hated in the Nation van de televisieserie Black Mirror. Black Mirror is momenteel een van de grootste hits op TV en wordt wereldwijd als een sensatie gezien. De serie dankt haar populariteit aan het feit dat ze de mogelijke gevolgen van de huidige technologische ontwikkelingen tot in hun uiterste consequentie doortrekt. Om een voorbeeld te geven: wat kan er mis gaan met ons zodra een op het eerste gezicht onschuldig fenomeen als ‘friend’ en ‘unfriend’ – zie Facebook - aan de basis komt te liggen van onze ethische normen? Een simplistisch waarderingssysteem neemt zodoende de plaats van een door de eeuwen heen zorgvuldig afgewogen oordeel over wat hoort en niet hoort. In elke aflevering worden soortgelijke vragen opgeworpen. En de antwoorden stellen de kijkers niet gerust. Keer op keer worden we geconfronteerd met een inktzwarte toekomstvisie.
Endemol nam de productie van Black Mirror op zich. In die zin heeft de serie een Nederlands tintje, maar verder is ze zo Brits als maar zijn kan. Dat zit hem nou juist in die zwartgalligheid. Al sinds de dagen van A Clockwork Orange weten we dat weinig volkeren een even lugubere toon kunnen aanslaan in hun cineastische producties als de Engelsen. Ruimte voor zoetsappige romantiek is er niet, en zowel de goeden als de kwaden worden meedogenloos naar de slachtbank gevoerd. In Hated in the Nation laten de Britten zich weer eens van hun meest sadistische kant zien.
Een korte beschrijving van de plot: om de mensheid voor een ecologische ramp te behoeden hebben wetenschappers het uitstervend bijenras vervangen door drones. Deze kleine elektronische machines zien er uit als bijen en vervullen tot op grote hoogte dezelfde taken als hun organische voorbeelden. Daarmee lijkt de ons omringende natuur voorlopig gered. De drones worden bestuurd vanuit een computercentrum. Een voormalig medewerker van dit centrum slaagt erin om het programma waarop de bijen draaien te hacken en gebruikt de metalen beestjes vervolgens als moordmachines. Als eerste stap laat hij het grote publiek via een twitter account stemmen wie er de meest gehate personen van het land zijn. Degene die aan de kop van de ranglijst komt te staan krijgt bezoek van een drone. Bijtje dringt via oren of neus de hersens van zijn slachtoffer binnen en richt er zijn verwoestende werk aan; de man of vrouw sterft een gruwelijke dood. Het uiteindelijke doelwit van de psychopathische hacker zijn echter niet de personen die ‘doodgestemd’ werden, maar de stemmers. Daarmee wil hij hetzelfde aantonen als de makers van de serie, namelijk dat de moderne sociale media de waarden van de mensen aantast. Zijns inziens dient dat bestraft te worden, opdat we tot inkeer komen.
Door een verkeerd ingeschatte reddingsgoperatie van een aantal goedwillenden wordt onbedoeld de laatste, apocalyptische stap van het digitale moordplan in werking gezet. Op het scherm van onze TV zien we in een soort Google map de drone populaties van heel Engeland vuurrood oplichten: de verzamelde legioenen van talloze elektronische bijen stijgen op en trekken ten strijde. We weten wat ze gaan doen.
We zien dus die kaart, en precies op dat moment horen we ‘Fall Into Me’. Het nummer begint heel toepasselijk met wat ze in de muziek een ‘drone’ noemen: een lang aangehouden melange van klanken die constant hoorbaar zijn. Dan opeens stijgt bij wijze van contrast de liefelijke, ietwat melancholieke stem van Alev Lenz boven de elektronische geluidsbrij uit. Omdat we weten dat er een onafwendbare genocide te gebeuren staat, interpreteren we het aangename geluid van de vrouwenstem als een aankondiging, gezongen door de Engel des Doods.
“I know you will see/the beauty of me” zingt Lenz, en met het oog op de ruim 387.000 doden die zullen gaan vallen lopen ons de rillingen over de rug. De slachting wordt overigens niet in beeld gebracht. Dat hoeft ook niet zozeer; de combinatie van beeld en geluid is suggestief genoeg. Zelden werd in een film de plaats voor een song zo perfect gekozen.
Oud Anders begint de uitzending van zondagavond met Alev Lenz’s ‘Fall Into me’.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 29 JANUARI 2017 OP AAFM, 22.00 - 23.00 UUR
01. Black Mirror: Fall Into Me - Alev Lenz - 4.41
- zie boven -
02. Concerto for Strings no.8 in A major: La Pazzia (Allegro) - Francesco Durante - 2.41
De Italiaanse barok heeft wel meer grote componisten voortgebracht dan alleen maar Vivaldi. U gaat luisteren naar het Concerto for Strings no.8 in A major: La Piazza van Francesco Durante, die zelf een leerling van Alessandro Scarlatti was en leraar van Pergolesi. Uitvoerenden zijn I Musici, een ensemble dat het zonder dirigent stelt
03. Now's the Time - Charlie Parker & Miles Davis - 3.16
Jazeker, Miles Davis heeft met saxofoon legende Charlie Parker gespeeld. Een nummer van de Savoy Sessions
04. Rain Tree Sketch II - Toru Takemitsu - 4.36
Een impressionistische piano solo van Japans bekendste componist. Takemitsu liet zich inspireren door Ravel en Debussy
05. Tell Me, Momma - Bob Dylan - 5.10
Live registratie van dit nummer tijdens een concert in Manchester 1966. Dylan live kan ten goede en ten kwade alle kanten op, we weten er alles van. Hier was hij echter goed op dreef
06. Diamorphoses - Iannis Xenakis - 7.01
De eerste elektroakoestische compositie van Iannis Xenakis, dat door de critici direct als een meesterwerk erkend werd
07. Yonder Come the Blues - Ma Rainey with her Georgia Jazz Band - 3.04
De ‘Mother of the Blues’, een eretitel die Ma Rainey verdiende omdat ze zo ongeveer de eerste grote bluesartieste was. Ze nam o.a. Bessie Smith onder haar hoede, die haar voorbij zou streven
08. Comme Sont Longues la Nuit et l'Attente - Waed Bouhassoun - 2.22
Zangeres en oud (=Arabische luit) virtuose Waed Bouhassoun had haar vaderland Syrië al verlaten voordat daar de oorlog uitbrak. Ze heeft een indrukwekkende stem die je niet licht vergeet
09. Johannes Passion: Ruht wohl, ihr heiligen Gebeine - J.S. Bach - 6.22
Een van Bach’s fraaiste koorzangen, o.a. gebruikt tijdens de begrafenismis van koning Boudewijn van België. Hier in een tamelijk recente uitvoering van Rene Jacobs
10. Mourner's Dance - Devendra Banhart - 3.18
Nog maar weer eens een nummer van post-hippie Devendra Banhart, aanvoerder van de zogeheten ‘New Weird America’ beweging
11. Opera Nova de Lauto, libro IV: Pass'e Mezo dela Bataglia - Giacomo Gorzanis - 3.13
Een werkje voor luit solo van de niet zeer bekende componist Gorzanis. Michele Carreca speelt
12. Ancient Chinese Music: Shadows of Apricot Blossoms - Various Artists - 3.10
Volksdeuntje uit het China van rond 1180 AD. De tekst staat vast, de melodie niet
13. The Pearl - Judee Sill - 1.55
Aan Judee Sill hebben we onlangs een artikel gewijd, zie http://aafm.nl/programmas/oud-anders/nieuws/15733/Judee+Sill%2C+een+gitzwart+sprookje/.
The Pearl is naast ‘Jesus Was A Crossmaker’ haar bekendste nummer
