Donderdag 15 september 2016
De gebroeders François en Bernard Baschet (1920-2014; 1917-2015) waren bouwers van bijzondere muziekinstrumenten. We hebben het hier niet over twee mensen die met wat mechanische aanpassingen de reguliere orkestinstrumenten verbeterden; nee, de broers bouwden hun uitvindingen van de grond af op. Nu was Bernard ingenieur en François een beeldhouwer, en de combinatie van beider talenten leverde een aantal instrumenten op die niet alleen zeer goed functioneerden, maar er ook nog eens prachtig uitzagen. Ze noemden hun geesteskinderen ‘structures sonores’, vrij vertaald, ‘klanksculpturen’.Het begon allemaal met de wereldreis die François in de vroege jaren ’50 maakte. Hij bedacht zich dat een jongeman die met een gitaar op pad ging overal ter wereld op welwillendheid kon rekenen. Hij nam er dus een mee, maar kwam er al snel achter dat het ding hem in de weg zat: “de wereld is groot, maar dat gaat niet op als je met een gitaar reist. Treincoupé’s, taxi’s, alles is te klein”.
François loste dit op door een opblaasbare gitaar te maken. De klankkast werd een ballon, en de hals van het instrument voorzag hij van een scharnier, zodat hij het in kon klappen.
Met deze eerste uitvinding had François zijn ware bestemming gevonden. Weer terug in Frankrijk begon hij nieuwe instrumenten te ontwerpen. Zijn broer Bernard hielp hem daarbij, en dat kwam van pas. Als ingenieur had deze immers de nodige kennis van de natuurkundige eigenschappen van geluid. De materiaalkeuze zal dus voornamelijk de taak van Bernard geweest zijn; het visuele aspect van de instrumenten werd vanzelfsprekend verzorgd door beeldhouwer François.
Op eigen houtje zouden de gebroeders niet heel bekend geworden zijn. Zelf konden ze namelijk niet het beste uit hun instrumenten naar boven halen. Ze waren weliswaar geniale uitvinders, maar geen muzikale performers. Toen ze het echtpaar Jacques en Yvonne Lasry ontmoetten, zou het bestaan van hun bijzondere instrumenten wereldkundig gemaakt worden. Jacques was een pianist/componist, Yvonne een organiste. Er zouden een aantal platen verschijnen waarop het echtpaar onder andere de Crystal Baschet bespeelde, een design van de broers dat aan het glasharmonium doet denken. Jacques en Yvonne vertolkten op die Lp’s bekende nummers uit het klassieke repertoire, maar daarnaast componeerden ze een aantal stukken die specifiek voor de Baschet instrumenten bedoeld waren.
Zondagavond hoort u in Oud Anders de compositie ‘Ballet du Soho’ van Jacques Lasrie. Hijzelf en een aantal andere muzikanten bespelen daarin de instrumenten van François en Bernard Baschet. Het nummer is te vinden op het album ‘Les Structures Sonores Lasry-Baschet -Altitude 10.000/’
NB: Let u eens op de foto onder aan het artikel, getiteld ‘Hemisfair Musical Fountain’. Het is een grote sculptuur van de Baschets die klanken voortbrengt wanneer bezoekers er water tegen aan spuiten.
PLAYLIST OUD ANDERS, ZONDAG 18 SEPTEMBER 2016 OP AAFM, 22.00 – 23.00 UUR
01. Cosmic Womb – Somei Satoh – 11.56
Door middel van digital delay worden lagen van pianomuziek over elkaar heengelegd. De techniek creeert een tsunami aan klanken waarin noten niet meer individueel herkenbaar zijn. Margaret Leng Tan bespeelt de piano.
02. Juanita – Gordon MacRae & Jo Elisabeth Stafford – 2.29
Een heerlijk zoet zwijmelnummer in het populairdere jazzgenre. MacRae heeft onder anderen veel samengewerkt met Doris Day.
03. Seven Teares: Lachrimae Amantis – John Dowland – 5.23
Fraaie instrumentale vroege muziek uitgevoerd door de Spaanse maestro Jordi Savall en zijn ensemble.
04. Womanchild – Cecile McLorin Salvant – 6.07
Eindelijk weer eens een jazz zangeres die aan de groten in het genre doet denken (Ella Fitzgerald, Sarah Vaughan, Billie Holiday, Anita O’Day etc). Cecile McLorin Salvant heeft de afgelopen jaren tot twee keer toe op het North Sea Jazz Festival gestaan. De presentator van Oud Anders heeft haar daar gezien.
05. Ballet du Soho – Baschet & Lasry – 6.01
- Zie boven –
06. Drut Gat in Tintal – Das Gupta – 6.20
Een Indiase raga van sarod speler Das Gupta. De sarod is een van de populairste snaarinstrumenten binnen de hindoestaanse muziek. De klank ervan is ingetogener dan die van de sitar.
07. Considered – The Future Sound of London – 5.00
Elektronische popmuziek. FSOL zijn de opvolgers van Klaus Schulze en Brian Eno. De muziek kan omschreven worden als ambient met een stevige dosis dance.
08. Obikè - Rokia Traoré – 4.27
Ook het West-Afrikaanse Mali heeft te lijden onder het toenemende terrorisme. Miljoenen Malinezen zijn op de vlucht voor jihadistische groeperingen. Zangeres, instrumentalist en danseres Rokia Traoré, al geruime tijd een van Mali’s grootste muzikale sterren, zingt over ‘obikè’, oftewel ‘thuis’. Wat betekent het als je weg moet van huis en haard?
09. Opaque - Hildur Guðnadóttir – 3.40
Een celliste uit IJsland met aantrekkelijke, moderne muziek. Het nummer staat op haar solo album ‘Without Sinking’.
